Chức năng xã hội của Luật sư thể hiện như thế nào ?

Chức năng xã hội của luật sư là các phương diện hoạt động chủ yếu của luật sư trong các mối quan hệ xã hội, xác định vị trí, vai trò của luật sư trong mối quan hệ với nhà nước và xã hội công dân, với các cá nhân, cơ quan, tổ chức, với các hoạt động kinh tế – xã hội, với pháp luật và công lý.

Chức năng xã hội của Luật sư

Điều 3 Luật Luật sư 2006 được sửa đổi, bổ sung 2012 quy định: “Hoạt động nghề nghiệp của luật sư góp phần bảo vệ công lý, các quyền tự do, dân chủ của công dân, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức, phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”.

Trong điều kiện ở nước ta hiện nay, sự tham gia của luật sư trong các hoạt động điều tra, truy tố và xét xử thể hiện không chỉ sự bảo đảm dân chủ hóa tiến trình tố tụng mà còn là cơ sở cho việc thực hiện quyền con người trong hoạt động tư pháp. Có thể nói, không có sự tham gia của đội ngũ luật sư Việt Nam trong những năm qua thì không thể nói đến kết quả hoạt động xét xử của Tòa án và ảnh hưởng to lớn của nó đến quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật về luật sư hiện nay. Với tư cách là chủ thể thực hiện pháp luật, luật sư đóng một vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện và áp dụng pháp luật, thông qua các bình diện:

Thứ nhất, trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, luật sư góp phần bảo vệ công lý, công bằng xã hội, là cầu nối chuyển tải pháp luật vào đời sống, tạo thế ổn định và minh bạch trong sự phát triển của xã hội, bộ máy Nhà nước có được sự trợ giúp pháp lý để vận hành và quyết sách đúng đắn, tố tụng tư pháp có được sự đối trọng cần thiết tạo thành bản chất dân chủ và người dân có được chỗ dựa về mặt pháp lý bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp.

Trong điều kiện ở nước ta hiện nay, sự tham gia của luật sư trong các hoạt động điều tra, truy tố và xét xử thể hiện không chỉ sự bảo đảm dân chủ hóa tiến trình tố tụng mà còn là cơ sở cho việc thực hiện quyền con người trong hoạt động tư pháp. Có thể nói, không có sự tham gia của đội ngũ luật sư Việt Nam trong những năm qua thì không thể nói đến kết quả hoạt động xét xử của Tòa án và ảnh hưởng to lớn của nó đến quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật về luật sư hiện nay. Với tư cách là chủ thể thực hiện pháp luật, luật sư đóng một vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện và áp dụng pháp luật, thông qua các bình diện:

Thứ nhất, trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, luật sư góp phần bảo vệ công lý, công bằng xã hội, là cầu nối chuyển tải pháp luật vào đời sống, tạo thế ổn định và minh bạch trong sự phát triển của xã hội, bộ máy Nhà nước có được sự trợ giúp pháp lý để vận hành và quyết sách đúng đắn, tố tụng tư pháp có được sự đối trọng cần thiết tạo thành bản chất dân chủ và người dân có được chỗ dựa về mặt pháp lý bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp.

Các phương diện hoạt động của Luật sư

Chức năng xã hội của Luật sư có thể được hiểu là những phương diện hoạt động nghề nghiệp đóng góp và mang lại những giá trị đích thực cho xã hội của Luật sư. Các phương diện hoạt động của Luật sư được triển khai ở một số nội dung như sau:

- Hoạt động tranh tụng của Luật sư góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, công dân, các tổ chức kinh tế-xã hội và Nhà nước.. Trong hoạt động tư pháp nếu không có sự tham gia của Luật sư thì khó có thể xâu dựng một nền tư pháp dân chủ, minh bạch,công khai niềm tin của người dân vào công lý sẽ bị suy giảm . Đặc biệt trong trường hợp gây ra oan sai thì công lý sẽ bị tổn thương khó có thể bù đắp được. Do đó, hoạt động tranh tụng của Luật sư khi tham gia vào hoạt động tư pháp không những góp phần vào bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, công dân, các tổ chức kinh tế- xã hội, góp phần bảo vệ công lý, mà điều quan trọng là tạo được niềm tin của nhân dân vào công lý, lẽ phải, từ đó sẽ củng cố niềm tin vào chế độ xã hội.

- Hoạt động cung cấp dịch vụ pháp lý của Luật sư thông qua tư vấn pháp luật, và dịch vụ pháp lý khác hay đại diện bến ngoài tố tụng đều xuất phát từ nhiệm vụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tốt nhất cho khách hàng trên cơ sở pháp luật và đạo đức nghề nghiệp. Dịch vụ pháp lý của Luật sư không những có khả năng giải quyết những tranh chấp, mâu thuẫn, kinh té – xã hội một cách văn minh, làm cho xã hội ổn định , an toàn cho mọi người mà còn góp phần ngăn ngừa các rủi ro có thể xảy ra nếu như được sử dụng ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư sản xuất – kinh doanh , hay tham gia vào bất kỳ một quá trình nào đó của xã hội.

- Ngoài ra chức năng xã hội của Luật sư còn được thể hiện thông qua các hoạt động trợ giúp pháp lý. Đây là hoạt động thể hiện tinh thần phục vụ cộng đồng của Luật sư đối với những người, những gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Sự cống hiến đối với xã hội của Luật sư và đội ngũ Luật sư trong hoạt động trợ giúp pháp lý đã góp phần xây đắp lên những giá trị xã hội của nghề Luật sư. Những năm vừa qua, Luật sư và đội ngũ Luật sư cùng với sự quan tâm của nhà nước và xã hội đã góp phần không nhỏ trong việc thực hiện các chính sách xã hội, các chương trình xáo đối giảm nghèo, đảm bảo sự phát triển bền vững.

Luật sư Việt Nam đang hành nghề ở hầu hết các lĩnh vực đời sống. Do đó chức năng của Luật sư, nghề Luật sư là hết sức đa dạng đáp úng các như cầu sử dụng dịch vụ pháp lý của các chủ thể trong xã hội.

Chức năng xã hội của Luật sư trong hoạt động tố tụng

Qua quá trình phát triển của nghề Luật sư, điều dễ nhận thấy là nghề Luật sư được hình thành từ cuộc đấu tranh chống áp bức, bất công xã hội. Chính từ hành động chống lại những bất công trong xã hội có giai cấp mà hình ảnh Luật sư xuất hiện như sự hiện diện của một đấng cứu thế, phản ánh ước vọng khát khao của các tầng lớp nhân dân về công bằng, dân chủ. Do đó, hoạt động của Luật sư không thể tách rời với các điều kiện phát triển kinh tế – xã hội và mô hình tố tụng hình sự của mỗi quốc gia. Từ đó có thể thấy, các quan hệ pháp luật điều chỉnh chính là những tiền đề để nghề Luật sư tồn tại và phát triển.

Vì vậy, chức năng xã hội của Luật sư được thể hiện thông qua khả năng đáp ứng nhu cầu pháp lý của các chủ thể trong xã hội một cách minh bạch, giúp những chủ thể này nhận biết chân thực và chính xác các nhu cầu chính đáng của mình. Do đó, yêu cầu đặt ra đối với Luật sư khi tham gia tố tụng là phải tuân thủ pháp luật, có kỹ năng, kỷ luật, có trình độ chuyên môn, tận tâm với khách hàng và còn phải là người có tấm lòng yêu thương con người, một lòng vì chính nghĩa, tin tưởng vào công bằng xã hội. Khi tham gia tố tụng, Luật sư được xem như người soi đường chỉ lối giúp phân định tính đúng sai trong xử sự của chủ thể nhằm đáp ứng mục tiêu phân xử công bằng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Với định hướng, xây dựng phát triển Việt Nam trở thành Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thông qua Nghị quyết số 08-NQ/TW, Nghị quyết số 49-NQ/TW chính là điều khẳng định nghề Luật sư trong tiến trình cải cách tư pháp hiện nay như một đòi hỏi tự thân của nền công lý và dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Khi nói tới chức năng xã hội của Luật sư nói chung và hoạt động tư pháp nói riêng, cần đặt vị trí Luật sư trong các mối quan hệ chi phối đến hoạt động nghề nghiệp và xem xét các yếu tố này trong tổng thể các giá trị của sự phát triển dân chủ, quan niệm về sự công bằng, văn minh cũng như các thành tố khác tạo nên xã một xã hội dân chủ. Hoạt động của Luật sư trong tố tụng thời gian qua đã góp phần mang đến cho xã hội nói chung và hoạt động tố tụng nói riêng những giá trị dân chủ, thông qua sự bình đẳng trong tranh tụng, đề xuất yêu cầu, đại diện hoặc bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.

Chức năng xã hội của Luật sư còn được thể hiện thông qua hoạt động hành nghề trợ giúp pháp lý miễn phí cho các đối tượng chính sách, công dân nơi vùng xa, vùng sâu, vùng có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn hay hoạt động trợ giúp pháp lý theo chỉ định của cơ quan tố tụng.

Như vậy, có thể khẳng định yếu tố tín nhiệm đối với nghề Luật sư luôn là điều kiện tiên quyết, đòi hỏi quá trình phấn đấu không ngừng trong tiến trình hoạt động hành nghề. Luật sư luôn phải ý thức được trách nhiệm xã hội của nghề nghiệp, luôn đảm bảo lấy việc phụng sự công lý và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng làm tôn chỉ thực hiện hoạt động nghề nghiệp, thực hiện trên cơ sở pháp luật, lấy uy tín làm gốc. Đây chính là yêu cầu nội tại, xuyên suốt trong toàn bộ quá trình và hoạt động nghề nghiệp của đội ngũ Luật sư.