Tiêu chuẩn trợ giúp viên pháp lý ? Làm thế nào để nâng cao tiêu chuẩn của trợ giúp viên pháp lý ?

Trợ giúp pháp lý là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được trợ giúp pháp lý góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. Với hoạt động mang đậm tính nhân văn, người thực hiện trợ giúp pháp lý nói chung và Trợ giúp viên pháp lý nói riêng luôn phải đảm bảo về tiêu chí, tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu của người được trợ giúp pháp lý. Để nâng cao chất lượng thực hiện trợ giúp pháp lý, Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã bổ sung các quy định nhằm nâng cao tiêu chuẩn, chất lượng đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý.

Vậy, pháp luật quy định về tiêu chuẩn trợ giúp viên pháp lý gồm những gì ? Làm thế nào để nâng cao tiêu chuẩn của trợ giúp viên pháp lý ?

Về tiêu chuẩn Trợ giúp viên pháp lý

Căn cứ theo Điều 19 Luật Trợ giúp pháp lý năm  2017 quy định :

Công dân Việt Nam là viên chức của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước có đủ tiêu chuẩn sau đây có thể trở thành trợ giúp viên pháp lý:

(1). Có phẩm chất đạo đức tốt;

(2). Có trình độ cử nhân luật trở lên;

(3). Đã được đào tạo nghề luật sư hoặc được miễn đào tạo nghề luật sư; đã qua thời gian tập sự hành nghề luật sư hoặc tập sự trợ giúp pháp lý;

(4). Có sức khỏe bảo đảm thực hiện trợ giúp pháp lý;

(5). Không đang trong thời gian bị xử lý kỷ luật.

Theo quy định trên, Trợ giúp viên pháp lý được thực hiện cung cấp dịch vụ pháp lý (trừ lĩnh vực  kinh doanh, thương mại) tương đương so với Luật sư. Do đó, Luật Trợ giúp pháp lý đã đưa ra tiêu chuẩn Trợ giúp viên pháp lý phải trải qua thời gian tập sự nghề. Đây là quy định cần thiết và phù hợp với thực tiễn bởi Trợ giúp viên pháp lý ngoài việc nắm vững chuyên môn nghiệp vụ, còn cần có bản lĩnh và kinh nghiệm nhất định trong quá trình hành nghề. Việc trải qua quá trình tập sự trợ giúp pháp lý, sẽ giúp người tập sự trợ giúp pháp lý có thời gian vận dụng kiến thức, hoàn thiện kỹ năng cung cấp dịch vụ pháp lý, đặc biệt là kỹ năng tham gia tố tụng. Đảm bảo chất lượng thực hiện vụ việc khi được bổ nhiệm Trợ giúp viên pháp lý. Đây cũng là quy định chuẩn hóa tiêu chuẩn bổ nhiệm Trợ giúp viên pháp lý phù hợp với tiêu chuẩn của Luật sư theo quy định pháp luật.

Về tập sự và kiểm tra kết quả trợ giúp pháp lý

Quá trình tập sự và kiểm tra kết quả trợ giúp pháp lý của người tập sự trợ giúp pháp lý là một trong những quy định nhằm nâng cao tiêu chuẩn, chất lượng đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý, được quy định tại Luật Trợ giúp pháp lý 2017 và Thông tư số 08/2017/TT-BTP ngày 15/11/2017 của Bộ Tư pháp quy định chi tiết một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý và hướng dẫn giấy tờ trong hoạt động trợ giúp pháp lý như sau:

(i) Điều kiện tập sự: Viên chức của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, có Giấy chứng nhận tốt nghiệp đào tạo nghề luật sư hoặc được miễn đào tạo nghề luật sư theo quy định của Luật Luật sư.

(ii) Thời gian tập sự trợ giúp pháp lý: 12 tháng (người thuộc trường hợp được miễn, giảm thời gian tập sự hành nghề Luật sư theo quy định Luật Luật sư thì được miễn giảm thời gian tập sự trợ giúp pháp lý).

(iii) Trách nhiệm của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước: Trung tâm có trách nhiệm phân công trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn người tập sự trợ giúp pháp lý và xác nhận việc tập sự trợ giúp pháp lý. Trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn tập sự phải có ít nhất 03 năm kinh nghiệm làm trợ giúp viên pháp lý. Tại cùng một thời điểm, 01 trợ giúp viên pháp lý không được hướng dẫn tập sự quá 02 người.

(iv) Quyền và nghĩa vụ của người tập sự trợ giúp pháp lý: Người tập sự trợ giúp pháp lý được giúp trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn trong hoạt động nghề nghiệp nhưng không được đại diện, bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý tại phiên tòa; không được ký văn bản tư vấn pháp luật. Người tập sự trợ giúp pháp lý được cùng với trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn gặp gỡ người được trợ giúp pháp lý và đương sự khác trong vụ việc trợ giúp pháp lý khi được người đó đồng ý; giúp trợ giúp viên pháp lý nghiên cứu hồ sơ vụ việc, thu thập tài liệu, đồ vật, tình tiết liên quan đến vụ việc và các hoạt động nghề nghiệp khác. Trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn tập sự giám sát và chịu trách nhiệm về các hoạt động của người tập sự trợ giúp pháp lý theo quy định.

(v) Tổ chức kiểm tra kết quả tập sự trợ giúp pháp lý: Bộ Tư pháp tổ chức kiểm tra kết quả tập sự trợ giúp pháp lý không quá 2 lần trong một năm. Nội dung kiểm tra bao gồm: Kiến thức pháp luật trong lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính, trợ giúp pháp lý; kỹ năng thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý. Hình thức kiểm tra bao gồm kiểm tra viết và kiểm tra thực hành. Thí sinh đạt yêu cầu kiểm tra phải có số điểm mỗi bài kiểm tra đạt từ 50 điểm trở lên. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày kết quả kiểm tra được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp, Chủ tịch Hội đồng kiểm tra cấp Giấy chứng nhận kiểm tra kết quả tập sự trợ giúp pháp lý.

 Ngoài ra, Luật Trợ giúp pháp lý 2017 và Thông tư số 12/2018/TT-BTP ngày 28/8/2018 của Bộ Tư pháp về hướng dẫn một số hoạt động nghiệp vụ trợ giúp pháp lý và quản lý chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý cũng quy định,Trợ giúp viên pháp lý phải có thời gian tham gia tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng bắt buộc tối thiểu là 08 giờ/năm. Nội dung tập huấn gồm: Kiến thức pháp luật cần thiết cho việc thực hiện trợ giúp pháp lý; các kỹ năng thực hiện trợ giúp pháp lý; quy tắc nghề nghiệp trợ giúp pháp lý. Trừ trường hợp Trợ giúp viên nghỉ thai sản; được cử đi học hoặc nghỉ ốm từ 6 tháng trở lên; hoặc được cử biệt phái đến làm việc tại cơ quan, tổ chức, đơn vị khác không có nhiệm vụ thực hiện trợ giúp pháp lý.

Luật Hoàng Anh