Tìm luật sư bào chữa trong vụ án hình sự

Trong lĩnh vực tố tụng hình sự, nơi mà các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế tác động trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân khi đó người bị buộc tội rất dễ bị xâm phạm quyền và lợi ích cơ bản. Nhằm bảo đảm cho việc giải quyết vụ án được khách quan, toàn diện, không để lọt người phạm tội, không làm oan sai người vô tội thì vai trò của người bào chữa mà cụ thể là luật sư bào chữa rất quan trọng. Bài viết sau đây sẽ trình bày cụ thể về những lí do nên tìm luật sư bào chữa và một số quy định của pháp luật đối với người bào chữa trong tố tụng hình sự.

Thời điểm người bào chữa tham gia tố tụng

Căn cứ theo quy định tại Điều 74 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 như sau: 

“Người bào chữa tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can.

Trường hợp bắt, tạm giữ người thì người bào chữa tham gia tố tụng từ khi người bị bắt có mặt tại trụ sở của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hoặc từ khi có quyết định tạm giữ.

Trường hợp cần giữ bí mật điều tra đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia thì Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền quyết định để người bào chữa tham gia tố tụng từ khi kết thúc điều tra.”

 Theo đó, kể cả khi chưa có quyết định khởi tố bị can hoặc quyết định tạm giữ của cơ quan điều tra thì luật sư được quyền tham gia tố tụng từ khi người phạm tội bị bắt, tạm giữ và được đưa về trụ sở cơ quan điều tra.

Thủ tục đăng ký bào chữa

 Người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ có quyền gửi đơn yêu cầu bào chữa đến Luật sư để nhờ Luật sư tham gia bào chữa, bảo vệ cho người bị buộc tội theo quy định tại Điều 75 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 như sau:

“1. Người bào chữa do người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ lựa chọn.

2. Trong thời hạn 12 giờ kể từ khi nhận được đơn yêu cầu người bào chữa của người bị bắt, bị tạm giữ thì cơ quan có thẩm quyền đang quản lý người bị bắt, người bị tạm giữ có trách nhiệm chuyển đơn này cho người bào chữa, người đại diện hoặc người thân thích của họ. Trường hợp người bị bắt, người bị tạm giữ không nêu đích danh người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền đang quản lý người bị bắt, bị tạm giữ phải chuyển đơn này cho người đại diện hoặc người thân thích của họ để những người này nhờ người bào chữa.

Trong thời hạn 24 giờ kể khi nhận được đơn yêu cầu người bào chữa của người bị tạm giam thì cơ quan có thẩm quyền đang quản lý người bị tạm giam có trách nhiệm chuyển đơn này cho người bào chữa, người đại diện hoặc người thân thích của họ. Trường hợp người bị tạm giam không nêu đích danh người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền đang quản lý người bị tạm giam phải chuyển đơn này cho người đại diện hoặc người thân thích của họ để những người này nhờ người bào chữa.

3. Trường hợp người đại diện hoặc người thân thích của người bị bắt, người bị tạm giữ, người bị tạm giam có đơn yêu cầu nhờ người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm thông báo ngay cho người bị bắt, người bị tạm giữ, người bị tạm giam để có ý kiến về việc nhờ người bào chữa.

4. Người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận từ huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương trở lên cử bào chữa viên nhân dân để bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình.”

Khi đồng ý bào chữa cho người bị buộc tội, Luật sư phải xuất trình các giấy tờ đăng ký bào chữa căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 78 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 gồm: 

“a) Luật sư xuất trình Thẻ luật sư kèm theo bản sao có chứng thực và giấy yêu cầu luật sư của người bị buộc tội hoặc của người đại diện, người thân thích của người bị buộc tội;

b) Người đại diện của người bị buộc tội xuất trình Chứng minh nhân dân hoặc thẻ Căn cước công dân kèm theo bản sao có chứng thực và giấy tờ có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về mối quan hệ của họ với người bị buộc tội;

c) Bào chữa viên nhân dân xuất trình Chứng minh nhân dân hoặc thẻ Căn cước công dân kèm theo bản sao có chứng thực và văn bản cử bào chữa viên nhân dân của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận;

d) Trợ giúp viên pháp lý, luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý xuất trình văn bản cử người thực hiện trợ giúp pháp lý của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và Thẻ trợ giúp viên pháp lý hoặc Thẻ luật sư kèm theo bản sao có chứng thực.”

Khi luật sư bào chữa đã thực hiện đầy đủ thủ tục đăng ký bào chữa, nếu không thuộc trường hợp bắt buộc từ chối thì cơ quan tiến hành tố tụng sẽ vào sổ đăng ký bào chữa, gửi ngay văn bản thông báo người bào chữa cho người đăng ký bào chữa, cơ sở giam giữ và lưu giấy tờ liên quan đến việc đăng ký bào chữa vào hồ sơ vụ án. Nếu xét thấy không đủ điều kiện thì từ chối việc đăng ký bào chữa và phải nêu rõ lý do bằng văn bản.

Những lý do nên tìm luật sư bào chữa trong vụ án hình sự

Thứ nhất, với sự tham gia của luật sư là những người có kiến thức, kinh nghiệm trong lĩnh vực pháp luật sẽ giúp ổn định tâm lý cho thân chủ trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.

Thứ hai, việc luật sư tham gia bào chữa trong vụ án hình sự sẽ đòi hỏi các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải nâng cao hơn nữa trách nhiệm, nghĩa vụ của mình từ đó hạn chế các sai phạm trong quá trình điều tra, truy tố (tránh tình trạng bị bức cung, ép cung…).

Thứ ba, đảm bảo quyền lợi cho thân chủ trong suốt quá trình giải quyết vụ án: Giúp cho thân chủ đưa ra định hướng, phương pháp khắc phục hậu quả, thu thập các tài liệu, chứng cứ minh oan, giảm nhẹ hình phạt, tìm ra sự thật khách quan của vụ án. 

Thứ tư, chuẩn bị và xây dựng những luận cứ bào chữa cho thân chủ