Chính sách, tài chính, tài sản của cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Công tác giáo dục nghề nghiệp luôn là mối quan tâm của nhiều quốc gia. Đối với những nước đang phát triển như Việt Nam, một trong những nhân tố tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của đất nước thời kỳ này thì nguồn nhân lực luôn là nhân tố quyết định. Mà một trong những nguồn nhân lực đáp ứng trực tiếp cho thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa là lực lượng lao động lành nghề, trong đó công tác đào tạo nghề đã cung cấp một lượng không nhỏ. Có thể thấy vai trò của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp là rất lớn. Để các cơ sở này có thể tồn tại và duy trì hoạt động thì pháp luật quy định những chính sách riêng cũng như quy định cụ thể về nguồn tài chính, tài sản của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Bài viết sau đây của Luật Hoàng Anh sẽ trình bày về nội dung này.

Giáo dục nghề nghiệp là gì?

Giáo dục nghề nghiệp là một bậc học của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác cho người lao động, đáp ứng nhu cầu nhân lực trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, được thực hiện theo hai hình thức là đào tạo chính quy và đào tạo thường xuyên (khoản 1 Điều 3 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014).

Cơ sở giáo dục nghề nghiệp là gì?

Căn cứ theo Luật Giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục nghề nghiệp bao gồm:

- Trung tâm giáo dục nghề nghiệp;

- Trường trung cấp;

- Trường cao đẳng.

Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định cụ thể về các loại hình tổ chức của cơ sở giáo dục nghề nghiệp bao gồm:

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập là cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc sở hữu Nhà nước, do Nhà nước đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất;

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục là cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc sở hữu của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân, do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất;

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài gồm cơ sở giáo dục nghề nghiệp 100% vốn của nhà đầu tư nước ngoài; cơ sở giáo dục nghề nghiệp liên doanh giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài.

Chính sách đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Nhằm mục đích giúp các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có những điều kiện tốt nhất để phát huy vai trò của mình trong việc đào tạo nguồn nhân lực, pháp luật quy định những chính sách riêng được áp dụng đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Điều 26 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định Cơ sở giáo dục nghề nghiệp được hưởng chính sách sau đây:

- Được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất, cơ sở vật chất; được ưu đãi về tín dụng để đầu tư cơ sở vật chất hoặc nâng cao chất lượng đào tạo; ưu đãi thuế theo quy định của pháp luật về thuế; miễn thuế đối với phần thu nhập không chia của cơ sở thực hiện xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp để lại để đầu tư phát triển; miễn, giảm thuế theo quy định đối với lợi nhuận thu được từ sản phẩm, dịch vụ được tạo ra từ hoạt động đào tạo; ưu đãi về thuế đối với việc sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phù hợp với hoạt động đào tạo, xuất bản giáo trình, tài liệu dạy học, sản xuất và cung ứng thiết bị đào tạo, nhập khẩu sách, báo, tài liệu, thiết bị đào tạo;

- Tham gia đấu thầu, nhận đặt hàng đào tạo của Nhà nước theo quy định của pháp luật về đấu thầu, đặt hàng cung cấp dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước;

- Vay vốn ưu đãi từ các chương trình, dự án trong nước và nước ngoài;

- Tham gia chương trình bồi dưỡng nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp trong nước và nước ngoài bằng kinh phí từ ngân sách nhà nước;

- Hỗ trợ đầu tư bảo đảm các điều kiện để tiếp nhận học sinh phổ thông dân tộc nội trú khi ra trường vào học nghề;

- Hỗ trợ phát triển đào tạo các ngành, nghề đáp ứng nhu cầu học tập của người lao động đi làm việc ở nước ngoài;

- Các chính sách khuyến khích xã hội hóa theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, khoản 2 Điều 26 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 còn quy định về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp như sau: “Ủy ban nhân dân các cấp tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn thực hiện các hoạt động đào tạo, phổ biến tiến bộ khoa học, kỹ thuật và chuyển giao công nghệ.”

Chính sách đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho người khuyết tật

Người khuyết tật là một nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội. Để đảm bảo nhóm đối tượng này cũng được tham gia nghiên cứu, học tập pháp luật khuyến khích việc thành lập các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho người khuyết tật. Cụ thể, căn cứ theo Điều 27 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định về chính sách đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho người khuyết tật như sau:

- Nhà nước khuyến khích các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tuyển người khuyết tật vào học hòa nhập; khuyến khích tổ chức, cá nhân thành lập cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho người khuyết tật.

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho người khuyết tật được hưởng các chính sách quy định tại Điều 26 của Luật này và được Nhà nước hỗ trợ về tài chính để đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo; được giao đất, cho thuê đất để xây dựng công trình sự nghiệp ở nơi thuận lợi cho việc học của người khuyết tật.

Nguồn tài chính của cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể hoạt động được cần có nguồn tài chính vững mạnh. Điều 28 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định nguồn tài chính của cơ sở giáo dục nghề nghiệp bao gồm:

- Ngân sách nhà nước (nếu có).

- Đầu tư của các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài.

- Học phí.

- Thu từ các hoạt động hợp tác đào tạo, khoa học, công nghệ, sản xuất, kinh doanh và dịch vụ.

- Tài trợ, viện trợ, quà biếu, tặng, cho của các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài theo quy định của pháp luật.

- Nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.

Học phí

Học phí là một trong những nguồn tài chính quan trọng của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Điều 29 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định về học phí tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp như sau:

- Học phí là khoản tiền mà người học phải nộp cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp để bù đắp chi phí đào tạo và chi phí tuyển sinh.

- Chi phí đào tạo bao gồm các khoản chi có chứng từ hợp lệ về chi phí trả cho người dạy, tài liệu học tập, nguyên nhiên vật liệu thực hành, thực tập; khấu hao cơ sở vật chất, thiết bị và các chi phí cần thiết khác cho việc đào tạo.

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập tự chủ, tự chịu trách nhiệm toàn diện được chủ động xây dựng và quyết định mức thu học phí theo quy định đối với cơ sở giáo dục công lập tự chủ toàn diện.

Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập khác xây dựng và quyết định mức thu học phí, theo từng chuyên ngành hoặc từng nghề căn cứ vào nội dung, phương pháp xây dựng mức học phí và khung học phí, lệ phí tuyển sinh do Chính phủ quy định.

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục, cơ sở giáo dục nghề nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được chủ động xây dựng và quyết định mức thu học phí.

- Mức thu học phí phải được công bố công khai cùng thời điểm với thông báo tuyển sinh.

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện chương trình đào tạo chất lượng cao được thu học phí tương xứng với chất lượng đào tạo.

Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp ở trung ương quy định tiêu chí xác định chương trình đào tạo chất lượng cao; có trách nhiệm quản lý, giám sát mức thu học phí tương xứng với chất lượng đào tạo.

Cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo

Để đảm bảo hoạt động giảng dạy, nghiên cứu tại các cơ sở đào tạo diễn ra thuận lợi hiệu quả không thể thiết đến sự đầu tư về cơ sở vật chất cũng như thiết bị đào tạo. Theo đó, Điều 30 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định về cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo như sau:

Cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải bảo đảm thiết bị đào tạo theo danh mục thiết bị đào tạo tối thiểu và cơ sở vật chất theo quy định của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp ở trung ương.

Quản lý và sử dụng tài chính, tài sản của cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Nhằm đảm bảo nguồn tài chính, tài sản của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp được sử dụng đúng mục đích, tránh những hành vi tiêu cực thì Điều 31 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định về quản lý và sự dụng tài chính, tafai sản của cơ sở giáo dục nghề nghiệp như sau:

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện chế độ tài chính, kế toán, kiểm toán, thuế và công khai tài chính theo quy định của pháp luật.

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước có trách nhiệm quản lý, sử dụng nguồn ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

Cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập được quyền quyết định việc huy động vốn, sử dụng vốn, tài sản gắn với nhiệm vụ được giao để mở rộng và nâng cao chất lượng đào tạo theo quy định của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp ở trung ương.

- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp quản lý, sử dụng tài sản được hình thành từ ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng tài sản nhà nước; tự chủ, tự chịu trách nhiệm quản lý và sử dụng tài sản hình thành từ các nguồn ngoài ngân sách nhà nước.

- Tài sản và đất đai được Nhà nước giao cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục quản lý và tài sản mà cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục được tài trợ, viện trợ, biếu, tặng, cho phải được sử dụng đúng mục đích, không chuyển đổi mục đích sử dụng và không được chuyển thành sở hữu tư nhân dưới bất kỳ hình thức nào.

- Cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp ở trung ương, các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh kiểm tra, thanh tra việc quản lý và sử dụng đúng mục đích nguồn tài chính tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp; quản lý và sử dụng tài sản nhà nước của cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo quy định của Chính phủ.