Trách nhiệm và quyền hạn của đại học là gì?

Căn cứ pháp lý

- Luật Giáo dục đại học số 08/2012/QH13 ngày 18 tháng 6 năm 2012 và Luật số 34/2018/QH14 ngày 19 tháng 11 năm 2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học; sau đây gọi chung là Luật Giáo dục đại học.

- Nghị định số 141/2013/NĐ-CP ngày 24 tháng 10 năm 2013 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục đại học.

- Nghị định số 99/2019/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2019 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học.

Khái niệm và đặc điểm của đại học

Khái niệm đại học

- Trước hết theo Luật Giáo dục đại học, “cơ sở giáo dục đại học” là cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, thực hiện chức năng đào tạo các trình độ của giáo dục đại học, hoạt động khoa học và công nghệ, phục vụ cộng đồng. Cơ sở giáo dục đại học bao gồm đại học, trường đại học và cơ sở giáo dục đại học có tên gọi khác phù hợp với quy định của pháp luật. Đại học quốc gia, đại học vùng là đại học thực hiện nhiệm vụ chiến lược quốc gia, nhiệm vụ phát triển vùng của đất nước.

- Trong đó, đại học là cơ sở giáo dục đại học đào tạo, nghiên cứu nhiều lĩnh vực, được cơ cấu tổ chức theo quy định của Luật này; các đơn vị cấu thành đại học cùng thống nhất thực hiện mục tiêu, sứ mạng, nhiệm vụ chung. Đại học vùng là cơ sở giáo dục đại học công lập, trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, có chức năng đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực ở các trình độ của giáo dục đại học và thực hiện công tác nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của vùng, miền và cả nước.

- Trường đại học, học viện (sau đây gọi chung là trường đại học) là cơ sở giáo dục đại học đào tạo, nghiên cứu nhiều ngành, được cơ cấu tổ chức theo quy định của Luật Giáo dục đại học.

Đặc điểm của đại học

Trước hết, cơ sở giáo dục đại học là một pháp nhân theo Điều 7 của Luật này nên đại học cũng có tư cách pháp nhân.

Đại học có tư cách pháp nhân nên mang những đặc điểm của pháp nhân như sau:

- Là tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật, có tên gọi bằng tiếng Việt; tên gọi thể hiện rõ loại hình tổ chức của pháp nhân và phân biệt với các pháp nhân khác trong cùng một lĩnh vực hoạt động. Pháp nhân phải sử dụng tên gọi của mình trong giao dịch dân sự.

- Có cơ quan điều hành, cơ cấu tổ chức chặt chẽ.

- Có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm với tài sản của mình. Pháp nhân có toàn quyền sử dụng những tài sản này mà không chịu sự chi phối, kiểm soát của bất kỳ ai. Tài sản này hoàn toàn tách biệt với tài sản của các thành viên.

- Có quyền nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập. Cơ sở giáo dục có “tư cách pháp nhân” nên cũng có đầy đủ quyền và nghĩa vụ của một pháp nhân mà luật đã quy định.

Cơ cấu tổ chức của đại học

*Căn cứ vào Điều 15 của Luật Giáo dục đại học quy định về cơ cấu tổ chức của trường đại học như sau:

Cơ cấu tổ chức cụ thể của đại học, mối quan hệ, mức độ tự chủ của đơn vị thành viên và đơn vị thuộc, trực thuộc đại học được quy định trong quy chế tổ chức và hoạt động của đại học. Nhưng nhìn chung, cơ cấu tổ chức của hầu hết các đại học đều bao gồm:

Cơ cấu tổ chức của đại học bao gồm:

- Hội đồng đại học.

- Giám đốc đại học; phó giám đốc đại học.

- Hội đồng khoa học và đào tạo; hội đồng khác (nếu có).

- Trường đại học, viện nghiên cứu thành viên (nếu có); trường, ban chức năng, tổ chức khoa học và công nghệ, thư viện và tổ chức phục vụ đào tạo khác.

- Khoa, phân hiệu, viện nghiên cứu, trung tâm, cơ sở dịch vụ, doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh và đơn vị khác (nếu có) theo nhu cầu phát triển của đại học.

*Ví dụ cơ cấu tổ chức của Đại học Quốc gia Hà Nội bao gồm:

- Hội đồng Đại học Quốc gia Hà Nội.

- Ban Giám đốc: Giám đốc đại học; phó giám đốc đại học.

- Hội đồng khoa học và đào tạo; hội đồng khác như Hội đồng chuyên môn, Tư vấn, Cố vấn,…

- Các trường đại học như Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Ngoại ngữ; các viện nghiên cứu thành viên như Viện Công nghệ Thông tin, Viện Quốc tế Pháp ngữ,…

- Ban chức năng, tổ chức khoa học và công nghệ, thư viện và tổ chức phục vụ đào tạo khác ví dụ như Ban Đào tạo, Ban Khoa học – Công nghệ, Trung tâm Hỗ trợ sinh viên, Trung tâm Thông tin Thư viện,…

- Khoa và trung tâm đào tạo: Khoa Luật, Khoa Quốc tế, Khoa Quản trị và Kinh doanh, Trung tâm Giáo dục Quốc phòng – An ninh,…

Nhiệm vụ và quyền hạn của đại học

Căn cứ vào Điều 29 của Luật Giáo dục đại học thì nhiệm vụ và quyền hạn của đại học bao gồm:

- Xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển đại học.

- Quản lý, điều hành, tổ chức các hoạt động đào tạo của đại học.

- Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực, chia sẻ tài nguyên và cơ sở vật chất dùng chung trong đại học.

- Thực hiện chế độ thông tin, báo cáo và chịu sự kiểm tra, thanh tra của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thanh tra Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi đại học đặt trụ sở theo quy định.

- Được chủ động cao trong các hoạt động về đào tạo, nghiên cứu khoa học, công nghệ, tài chính, quan hệ quốc tế, tổ chức bộ máy.

- Các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của đại học quốc gia và các cơ sở giáo dục đại học thành viên; Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của đại học vùng và các cơ sở giáo dục đại học thành viên. Theo đó, Đại học quốc gia tổ chức đào tạo tại các cơ sở của Đại học quốc gia và những cơ sở khác được cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo cho phép; có trách nhiệm ban hành Quy chế đào tạo, phù hợp với mô hình, đặc điểm của Đại học quốc gia và pháp luật để áp dụng thực hiện trong toàn Đại học quốc gia. Hiệu trưởng trường đại học thành viên, Viện trưởng viện nghiên cứu khoa học thành viên có trách nhiệm quy định cụ thể việc triển khai thực hiện theo quy chế của Đại học quốc gia nêu tại Khoản 1 Điều này và tổ chức, quản lý toàn bộ quá trình đào tạo tại đơn vị mình.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Giáo dục đại học

Luật Hoàng Anh