Điều hành giao thông vận tải đường sắt được quy định như thế nào?

1. Căn cứ pháp lý

Điều 41, Chương II, Luật đường sắt số 06/2017/QH14 ngày 16/06/2017 quy định điều hành giao thông vận tải đường sắt như sau:

“ Điều 41. Điều hành giao thông vận tải đường sắt

1. Điều hành giao thông vận tải đường sắt phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây:

a) Tập trung, thống nhất; tuân thủ biểu đồ chạy tàu đã công bố;

b) Bảo đảm giao thông vận tải đường sắt an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu;

c) Bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt.

2. Điều hành giao thông vận tải đường sắt bao gồm các nội dung sau đây:

a) Lập, phân bổ và công bố biểu đồ chạy tàu;

b) Tổ chức chạy tàu thống nhất, tập trung, bảo đảm an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu đã công bố, quy định về tín hiệu giao thông đường sắt, quy tắc giao thông đường sắt và mệnh lệnh chạy tàu;

c) Chỉ huy xử lý các sự cố khẩn cấp hoặc bất thường xảy ra trên đường sắt;

d) Thu nhận và tổng hợp thông tin liên quan đến công tác điều hành giao thông vận tải đường sắt;

đ) Phối hợp điều hành giao thông vận tải đường sắt với các tổ chức đường sắt quốc tế;

e) Lưu trữ dữ liệu liên quan đến công tác điều hành theo quy định của pháp luật.

3. Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng.

4. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt đô thị.”

2. Nội dung quy định

2.1. Quy định  nguyên tắc điều hành giao thông vận tải đường sắt

- Căn cứ Khoản 1, Điều 41, Luật đường sắt năm 2017, quy định nguyên tắc điều hành giao thông vận tải đường sắt:

Giao thông vận tải là chuyên ngành của sản xuất vật chất đặc biệt, thông qua đó trực tiếp tạo ra các giá trị phục vụ cho cuộc sống của con người.

Điều hành giao thông vận tải đường sắt phải tuân thủ nguyên tắc: Tập trung, thống nhất; tuân thủ biểu đồ chạy tàu đã công bố; bảo đảm giao thông vận tải đường sắt an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu; bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt.

Tập trung, thống nhất; tuân thủ biểu đồ chạy tàu đã công bố bao gồm: Tàu chạy trên kết cấu hạ tầng của doanh nghiệp nào thì doanh nghiệp đó chịu trách nhiệm chỉ huy, điều hành tàu chạy; điều hành giao thông vận tải đường sắt phải tuân thủ biểu đồ chạy tàu đã công bố, không tự ý điều hành giao thông vận tải đường sắt không đúng với biểu đồ chạy tàu đã công bố khi chưa được Thủ trưởng doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng đồng ý.

Bảo đảm giao thông vận tải đường sắt an toàn thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu bao gồm: Không để xảy ra tai nạn, sự cố giao thông đường sắt do chủ quan của công tác điều hành giao thông vận tải đường sắt; tuân theo các quy định về chỉ huy chạy tàu được quy định: Việc chạy tàu ở mỗi khu đoạn chỉ do một nhân viên điều độ chạy tàu tuyến chỉ huy. Mệnh lệnh chạy tàu phải được thực hiện thông qua sự chỉ huy của nhân viên điều độ chạy tàu tuyến. Điều độ chạy tàu ga, trực ban chạy tàu ga, trưởng tàu, lái tàu phải tuyệt đối tuân theo mệnh lệnh chỉ huy của nhân viên điều độ chạy tàu tuyến; trong phạm vi ga đường sắt, điều độ chạy tàu ga hoặc trực ban chạy tàu ga là người chỉ huy chạy tàu. Trưởng tàu, lái tàu phải tuân theo mệnh lệnh của người chỉ huy chạy tàu hoặc tuân theo biểu thị của tín hiệu; trên tàu, trưởng tàu là người chỉ huy cao nhất để bảo đảm chạy tàu an toàn; trên tàu không bố trí trưởng tàu, đầu máy chạy đơn, tàu đường sắt đô thị, lái tàu là người chỉ huy cao nhất để bảo đảm chạy tàu an toàn.

Bảo đảm bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt bao gồm: Điều hành giao thông vận tải đường sắt phải đảm bảo thứ tự ưu tiên các nhóm tàu theo quy định; khi điều hành cần phải thay đổi thứ tự ưu tiên các nhóm tàu hoặc các tàu trong nhóm thì phải có lý do và được Thủ trưởng của doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng đồng ý; khi có thiên tai, tai nạn, sự cố, trở ngại trên đường hoặc chạy thêm các đoàn tàu đặc biệt mà phải điều chỉnh ngay hành trình chạy tàu của các đoàn tàu đang chạy trên tuyến thì việc điều hành giao thông vận tải đường sắt phải đảm bảo việc điều chỉnh hành trình chạy tàu của các đoàn tàu theo quy định.

2.2. Quy định nội dung của điều hành giao thông vận tải đường sắt

- Căn cứ Khoản 2, Điều 41, Luật đường sắt năm 2017, quy định nội dung của điều hành giao thông vận tải đường sắt:

Nội dung của điều hành giao thông vận tải đường sắt được quy định: Lập, phân bổ và công bố biểu đồ chạy tàu; tổ chức chạy tàu thống nhất, tập trung, bảo đảm an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu đã công bố, quy định về tín hiệu giao thông đường sắt, quy tắc giao thông đường sắt và mệnh lệnh chạy tàu; chỉ huy xử lý các sự cố khẩn cấp hoặc bất thường xảy ra trên đường sắt; thu nhận và tổng hợp thông tin liên quan đến công tác điều hành giao thông vận tải đường sắt; phối hợp điều hành giao thông vận tải đường sắt với các tổ chức đường sắt quốc tế; lưu trữ dữ liệu liên quan đến công tác điều hành theo quy định của pháp luật.

Lập, phân bổ và công bố biểu đồ chạy tàu bao gồm các nội dung sau đây: Xây dựng, phân bổ và công bố biểu đồ chạy tàu theo quy định: Việc xây dựng, công bố biểu đồ chạy tàu trên đường sắt chuyên dùng có nối ray với đường sắt quốc gia do chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng thực hiện trên đoạn đường sắt chuyên dùng do mình quản lý và được thực hiện như đối với doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia quy định.

Điều chỉnh biểu đồ chạy tàu khi cần thiết phải tuân theo các quy định: Trường hợp điều chỉnh biểu đồ chạy tàu có liên quan đến việc rút ngắn hành trình chạy tàu so với hành trình đã công bố: Doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng có nối ray với đường sắt quốc gia tiến hành điều chỉnh và gửi báo cáo giải trình lý do rút ngắn hành trình chạy tàu và biểu đồ chạy tàu điều chỉnh tới Cục Đường sắt Việt Nam trước khi công bố để Cục Đường sắt Việt Nam thực hiện kiểm tra, giám sát việc điều chỉnh, công bố và thực hiện biểu đồ chạy tàu điều chỉnh.

Tổ chức chạy tàu thống nhất, tập trung, bảo đảm an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu đã công bố, quy định về tín hiệu, quy tắc giao thông đường sắt và mệnh lệnh chạy tàu bao gồm: Tổ chức đón, gửi tàu, giải thể, lập tàu, dồn tàu; tổ chức dồn phục vụ xếp dỡ hàng hóa; tổ chức chạy tàu, dồn tàu phục vụ thi công sửa chữa kết cấu hạ tầng đường sắt; phối hợp chặt chẽ giữa đường sắt quốc gia với đường sắt chuyên dùng có nối ray với đường sắt quốc gia trong việc tổ chức điều hành giao thông vận tải đường sắt.

Chỉ huy giải quyết các sự cố khẩn cấp hoặc bất thường xảy ra trên đường sắt bao gồm: Huy động nhân lực, phương tiện, trang thiết bị của các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt và tổ chức chạy tàu, dồn tàu để phục vụ công tác cứu hộ, cứu nạn trên đường sắt khi xảy ra tai nạn, sự cố giao thông đường sắt; điều chỉnh hành trình chạy tàu trên từng khu đoạn, từng tuyến đường sắt để khôi phục biểu đồ chạy tàu nhanh nhất sau các vụ tai nạn, sự cố; tham gia phân tích, xác định nguyên nhân, đề xuất các giải pháp khắc phục các vụ tai nạn, sự cố giao thông đường sắt; tạm đình chỉ chạy tàu khi phát hiện có nguy cơ mất an toàn chạy tàu.

Thu nhận và tổng hợp thông tin liên quan đến công tác điều hành giao thông vận tải đường sắt gồm các thông tin sau: Các thông tin về hành khách, hàng hóa, tai nạn, sự cố, thi công, sửa chữa kết cấu hạ tầng đường sắt; các thông tin về hành trình chạy tàu thực tế trên tuyến; các thông tin về vận dụng đầu máy, toa xe.

Phối hợp điều hành giao thông vận tải đường sắt với các tổ chức đường sắt quốc tế bao gồm: Chủ trì và phối hợp trong việc điều hành giao thông vận tải đường sắt về tổ chức chạy tàu trong liên vận đường sắt quốc tế tại các khu gian và ga biên giới thuộc phạm vi quản lý của đường sắt Việt Nam; chủ trì và phối hợp điều hành giao thông vận tải đường sắt khi các lực lượng và phương tiện giao thông đường sắt của nước ngoài vào thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn tại Việt Nam.  Lưu trữ dữ liệu liên quan đến công tác điều hành theo quy định của pháp luật.

2.3. Quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng

- Căn cứ Khoản 3, Điều 41, Luật đường sắt năm 2017, quy định về về điều hành giao thông vận tải đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng:

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng.

Đường sắt quốc gia là đường sắt phục vụ cho nhu cầu vận tải chung của cả nước, từng vùng kinh tế và liên vận quốc tế. Đường sắt chuyên dùng là đường sắt phục vụ cho nhu cầu vận tải riêng của tổ chức, cá nhân.

Quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng:

Nguyên tắc của điều hành giao thông vận tải đường sắt: Tập trung, thống nhất; tuân thủ biểu đồ chạy tàu đã công bố; bảo đảm giao thông vận tải đường sắt an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu; bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt.

Nội dung của điều hành giao thông vận tải đường sắt: Lập, phân bổ và công bố biểu đồ chạy tàu; tổ chức chạy tàu thống nhất, tập trung, bảo đảm an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu đã công bố, quy định về tín hiệu giao thông đường sắt, quy tắc giao thông đường sắt và mệnh lệnh chạy tàu; chỉ huy xử lý các sự cố khẩn cấp hoặc bất thường xảy ra trên đường sắt; thu nhận và tổng hợp thông tin liên quan đến công tác điều hành giao thông vận tải đường sắt; phối hợp điều hành giao thông vận tải đường sắt với các tổ chức đường sắt quốc tế; lưu trữ dữ liệu liên quan đến công tác điều hành theo quy định của pháp luật.

Trách nhiệm thực hiện điều hành giao thông vận tải đường sắt: Doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia chịu trách nhiệm điều hành giao thông vận tải đường sắt trên đường sắt quốc gia theo biểu đồ chạy tàu đã được công bố; chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng chịu trách nhiệm điều hành giao thông vận tải đường sắt trên đường sắt chuyên dùng do mình quản lý theo biểu đồ chạy tàu đã được công bố.

2.4. Quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt đô thị

- Căn cứ Khoản 4, Điều 41, Luật đường sắt năm 2017, quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt đô thị:

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định về điều hành giao thông vận tải đường sắt đô thị. Đường sắt đô thị là đường sắt phụ vụ nhu cầu đi lại hàng ngày của hành khách ở thành phố, vùng phụ cận.

Nguyên tắc của điều hành giao thông vận tải đường sắt: Tập trung, thống nhất; tuân thủ biểu đồ chạy tàu đã công bố; bảo đảm giao thông vận tải đường sắt an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu; bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt.

Điều hành giao thông vận tải đường sắt đô thị: Lập, phân bổ và công bố biểu đồ chạy tàu; tổ chức chạy tàu thống nhất, tập trung, bảo đảm an toàn, thông suốt theo đúng biểu đồ chạy tàu đã công bố, quy định về tín hiệu giao thông đường sắt, quy tắc giao thông đường sắt và mệnh lệnh chạy tàu; chỉ huy xử lý các sự cố khẩn cấp hoặc bất thường xảy ra trên đường sắt; thu nhận và tổng hợp thông tin liên quan đến công tác điều hành giao thông vận tải đường sắt; phối hợp điều hành giao thông vận tải đường sắt với các tổ chức đường sắt quốc tế; lưu trữ dữ liệu liên quan đến công tác điều hành theo quy định của pháp luật.

Bài viết trên đây, Luật Hoàng Anh đã tìm hiểu quy định của pháp luật hiện hành về điều hành giao thông vận tải đường sắt.

Luật Hoàng Anh