Quyền và nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hành khách được quy định như thế nào?

1. Căn cứ pháp lý

Điều 69, Chương VI, Luật giao thông đường bộ số 23/2008/QH12 ngày 13/11/2008 quy định quyền và nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hành khách như sau:

“ Điều 69. Quyền và nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hành khách

1. Người kinh doanh vận tải hành khách có các quyền sau đây:

a) Thu cước, phí vận tải;

b) Từ chối vận chuyển trước khi phương tiện rời bến xe, rời vị trí đón, trả hành khách theo hợp đồng vận chuyển những người đã có vé hoặc người trong danh sách hợp đồng có hành vi gây rối trật tự công cộng, gây cản trở công việc của người kinh doanh vận tải, ảnh hưởng đến sức khoẻ, tài sản của người khác, gian lận vé hoặc hành khách đang bị dịch bệnh nguy hiểm.

2. Người kinh doanh vận tải hành khách có các nghĩa vụ sau đây:

a) Thực hiện đầy đủ các cam kết về chất lượng vận tải, hợp đồng vận tải;

b) Mua bảo hiểm cho hành khách; phí bảo hiểm được tính vào giá vé hành khách;

c) Giao vé, chứng từ thu cước, phí vận tải cho hành khách;

d) Bồi thường thiệt hại do người làm công, người đại diện gây ra trong khi thực hiện công việc được người kinh doanh vận tải giao;

đ) Chịu trách nhiệm về hậu quả mà người làm công, người đại diện gây ra do thực hiện yêu cầu của người kinh doanh vận tải trái quy định của Luật này.

3. Bộ trưởng Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải quy định về vé và chứng từ thu cước, phí vận tải hành khách.”

2. Nội dung quy định

2.1. Quy định quyền của người kinh doanh vận tải hành khách

- Căn cứ Khoản 1, Điều 69, Luật giao thông đường bộ năm 2008, quy định quyền của người kinh doanh vận tải hành khách:

Thu cước, phí vận tải; từ chối vận chuyển trước khi phương tiện rời bến xe, rời vị trí đón, trả hành khách theo hợp đồng vận chuyển những người đã có vé hoặc người trong danh sách hợp đồng có hành vi gây rối trật tự công cộng, gây cản trở công việc của người kinh doanh vận tải, ảnh hưởng đến sức khoẻ, tài sản của người khác, gian lận vé hoặc hành khách đang bị dịch bệnh nguy hiểm.

Kinh doanh vận tải hành khách là việc vận chuyển hành khách từ bến điểm xuất phát đến điểm dừng theo hợp đồng vận chuyển của hành khách. Kinh doanh vận chuyển hành khách gồm có kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định; kinh doanh vận tải hành khách bằng xe buýt theo tuyến cố định; kinh doanh vận tải hành khách bằng xe taxi; kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng không theo tuyến cố định.

Người kinh doanh vận chuyển hành khách có quyền: Thu cước, phí vận tải của hành khách, vì bên người kinh doanh vận tải là bên cung cấp dịch vụ, hành khách là người được hưởng dịch vụ, nên hành khách phải có nghĩa vụ trả các khoản phí vận tải mà bên kinh doanh vận tải hành khách đã cung cấp.

Người kinh doanh vận tải có quyền từ chối vận chuyển hành khách trước khi phương tiện rời bến xe, rời vị trí đón, trả hành khách theo hợp đồng vận chuyển. Những người đã có vé hoặc người trong danh sách hợp đồng mà vi phạm các hành vi như: Gây rối trật tự công cộng, gây cản trở công việc của người kinh doanh vận tải, làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tài sản của người khách, hoặc các hành khách khách có ý gian lận vé, hay hành khách đang bị dịch bệnh nguy hiểm.

2.2. Nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hành hóa

- Căn cứ Khoản 2, Điều 69, Luật giao thông đường bộ năm 2008, quy định nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hàng hóa:

Người kinh doanh vận tải hàng hóa có nghĩa vụ: Thực hiện đầy đủ các cam kết về chất lượng vận tải, hợp đồng vận tải; mua bảo hiểm cho hành khách; phí bảo hiểm được tính vào giá vé hành khách; giao vé, chứng từ thu cước, phí vận tải cho hành khách; bồi thường thiệt hại do người làm công, người đại diện gây ra trong khi thực hiện công việc được người kinh doanh vận tải giao; chịu trách nhiệm về hậu quả mà người làm công, người đại diện gây ra do thực hiện yêu cầu của người kinh doanh vận tải trái quy định của Luật này.

Hợp đồng vận tải hành khách được ký kết giữa đơn vị kinh doanh vận tải với tổ chức cá nhân có nhu cầu thuê cả chuyến xe. Hợp đồng vận tải hành khách phải có các nội dung: thời gian thực hiện hợp đồng; địa chỉ nơi đi, nơi đến; hành trình xe chiều đi và chiều về (trong đó ghi rõ điểm khởi hành, lộ trình, các điểm đón, trả khách trên cả hai chiều, điểm kết thúc hành trình); số lượng hành khách; giá trị hợp đồng; các quyền lợi của hành khách và các dịch vụ phục vụ hành khách trên hành trình.

Đối với hợp đồng vận chuyển học sinh, sinh viên đi học hoặc cán bộ, công nhân viên đi làm phải ghi rõ thời gian từng chuyến xe theo ngày, giờ trong tuần: Khi sử dụng xe ô tô có trọng tải thiết kế từ 10 hành khách trở lên để thực hiện hợp đồng vận chuyển thì trước khi thực hiện hợp đồng, đơn vị kinh doanh vận tải phải thông báo tới Sở Giao thông vận tải nơi cấp Giấy phép kinh doanh vận tải các thông tin: hành trình (điểm khởi hành, lộ trình, điểm đón, trả khách, điểm kết thúc hành trình), thời gian thực hiện hợp đồng và số lượng khách bằng văn bản hoặc qua thư điện tử (Email), Trang thông tin điện tử, phần mềm quản lý vận tải của Sở Giao thông vận tải theo mẫu quy định tại Phụ lục 34 của Thông tư số 63/2014/TT-BGTVT. Cự ly của hành trình được xác định từ điểm khởi hành đến điểm kết thúc của chuyến đi.

Riêng đối với các đơn vị kinh doanh vận tải hợp đồng đưa đón học sinh, sinh viên đi học hoặc cán bộ, công nhân viên đi làm theo tuyến cố định, thực hiện thông báo một lần trước khi thực hiện hợp đồng hoặc khi có sự thay đổi về tuyến đường, thời gian vận chuyển và các điểm dừng, đỗ của xe ô tô. Khi vận chuyển hành khách theo hợp đồng, lái xe phải mang theo hợp đồng vận chuyển và danh sách hành khách theo mẫu quy định tại Phụ lục 22 của Thông tư số 63/2014/TT-BGTVT (không áp dụng nội dung quy định tại khoản này đối với xe phục vụ lễ cưới, hỏi, tang lễ, xe phục vụ nhiệm vụ an ninh, quốc phòng).

2.3. Quy định về vé và chứng từ thu cước, phí vận tải hành khách

- Căn cứ Khoản 3, Điều 69, Luật giao thông đường bộ năm 2008, quy định về vé và chứng từ thu cước, phí vận tải hành khách:

Bộ trưởng Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải quy định về vé và chứng từ thu cước, phí vận tải hành khách.

Về vé vận tải hành khách: Vé xe khách (bao gồm vé vận tải khách theo tuyến cố định nội tỉnh, liên tỉnh và vé xe buýt) là một loại hóa đơn do đơn vị vận tải tự in theo quy định tại Nghị định số 89/2002/NĐ-CP ngày 7/11/2002 của Chính phủ quy định về in, phát hành, sử dụng, quản lý hoá đơn. Các đơn vị vận tải phải thiết kế mẫu vé theo quy định tại Thông tư này và đăng ký mẫu vé, đăng ký in, đăng ký lưu hành vé tại Cục Thuế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Cục thuế địa phương) nơi đơn vị đặt trụ sở hoặc trụ sở chi nhánh.

Việc đăng ký mẫu vé; đăng ký in, phát hành, sử dụng và quản lý vé xe khách thực hiện theo quy định tại Nghị định số 89/2002/NĐ-CP ngày 7/11/2002 của Chính phủ về việc in, phát hành, sử dụng, quản lý hoá đơn; Thông tư số 120/2002/TT-BTC ngày 30/12/2002 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Nghị định số 89/2002/NĐ-CP ngày 7/11/2002 của Chính phủ về việc in, phát hành, sử dụng, quản lý hoá đơn và các văn bản hướng dẫn có liên quan.

Về thu phí, cước vận tải hành khách: Đơn vị vận tải thực hiện niêm yết giá cước vận tải ô tô bằng cách thông báo công khai trên bảng, trên giấy hoặc bằng các hình thức khác được đặt, để, treo, dán tại nơi bán vé, nơi giao dịch, mặt ngoài hoặc bên trong phương tiện để thuận tiện cho việc quan sát của khách hàng sử dụng dịch vụ. Khuyến khích đơn vị vận tải thông báo công khai giá cước vận tải ô tô của đơn vị trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trường hợp đơn vị vận tải ký hợp đồng ủy thác cho đơn vị kinh doanh, khai thác bến xe (đơn vị bến xe) bán vé vận tải khách đi xe của đơn vị mình thì đơn vị bến xe phải thực hiện niêm yết giá cước vận tải ô tô tại nơi bán vé theo quy định.

Trường hợp vận tải khách theo tuyến cố định: đơn vị vận tải niêm yết theo mức giá cước đã kê khai và đăng ký lưu hành vé. Trường hợp vận tải khách bằng taxi, vận tải khách theo hợp đồng, vận tải khách du lịch và vận tải hàng: đơn vị vận tải niêm yết theo mức giá cước đã kê khai. Đơn vị vận tải không được thu cao hơn giá cước niêm yết.

Bài viết trên đây, Luật Hoàng Anh đã làm rõ quy định của pháp luật hiện hành về quyền và nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hành khách.

Luật Hoàng Anh