Các hàng thừa kế theo pháp luật?

Người thừa kế theo pháp luật được xác định theo hàng thừa kế. Hàng thừa kế là tập hợp một nhóm người có quan hệ gần gũi, thân thiết với người để lại di sản, theo đó những người trong cùng một hàng thừa kế thì được hưởng di sản như nhau. Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về các hàng thừa kế và nguyên tắc hưởng di sản thừa kế theo pháp luật, cụ thể:

1.Ba hàng thừa kế theo pháp luật:

-Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Có thể thấy những người thuộc hàng thừa kế này là những người có quan hệ huyết thống, nuôi dưỡng, hôn nhân với nhau. Những người này có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, làm đại diện, giám hộ cho nhau khi một người không có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Trong hàng thừa kế này có xuất hiện quan hệ cha, mẹ nuôi, con nuôi của người chết, những quan hệ này được xác lập dựa trên ý chí của chủ thể, tuy nhiên nó chỉ được xem là hàng thừa kế thứ nhất nếu được pháp luật công nhận. Trong quan hệ cha, mẹ nuôi, con nuôi có thể chỉ phát sinh dựa trên lời nói, chứ trên thực tế không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ các bên. Vì vậy cần thiết phải được pháp luật công nhận giữa những chủ thể đó đã xác lập quan hệ gia đình với nhau, có như vậy mới làm phát sinh quyền thừa kế giữa họ.
-Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại. Nhìn chung những người thừa kế này có quan hệ huyết thống với nhau. Giữ ông bà nội, ngoại và cháu có thể chăm sóc, giáo dục, trông nom lẫn nhau, vì vậy khi ông bà chết cháu có thể trở thành người thừa kế theo pháp luật và ngược lại. Anh chị em ruột có thể xác định là anh chị em cùng cha mẹ sinh ra, hoặc anh chị em cùng cha khác mẹ hay cùng mẹ khác cha. Giữa anh chị em có nghĩa vị chăm sóc lẫn nhau, yêu thương nhau. Họ có mối quan hệ huyết thống với nhau, cho nên đương nhiên sẽ trở thành người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ hai của nhau. Tuy nhiên trong trường hợp này không áp dụng đối với anh chị em là con nuôi. Bởi hành thừa kế này được xác lập dựa trên quan hệ huyết thống, mà giữ anh chị em là con nuôi của bố mẹ không có cùng huyết thống, vì vậy họ không thuộc hàng thừa kế thứ hai.
-Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại. Quy định về hàng thừa kế thứ ba nhằm đảm bảo sự nối tiếp quyền sở hữu tài sản giữa những người có quan hệ gần gũi, thân thiết. Họ là những người thuộc nhiều thế hệ khác nhau. Mặc dù được xác định trên quan hệ huyết thống nhưng giữ họ có khoảng cách xa hơn hàng thừa kế thứ nhất và thứ hai. Trên thực tế có thể họ không thân thiết, gần gũi nhau, nhưng xét về mặt pháp lý thì họ vẫn là những người có quan hệ gắn bó hơn người ngoài, vì vậy mà pháp luật quy định những người đó là người thừa kế theo pháp luật của nhau. 

2.Nguyên tắc thừa kế theo pháp luật

Khoản 2, 3 Điều 651 bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

"2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản"

Thừa kế theo pháp luật được xác định theo thứ tự ưu tiên, trong đó những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng di sản khi hàng thừa kế trước không có ai, không có quyền hưởng di sản, bị truất hoặc từ chối nhận di sản. Thực chất các hàng thừa kế thứ hai, thứ ba nhằm dự trù cho trường hợp những người hàng thừa kế thứ nhất không được hưởng di sản, nếu xét trên thực tế rất ít trường hợp người thừa kế theo pháp luật là người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ hai, thứ ba. Đặc biệt đối với hàng thừa kế thứ ba, việc xác định người thừa kế rất phức tạp bởi nó thuộc nhiều thế thế hệ, lại bao gồm cả bên nội, bên ngoại, khó để tránh khỏi trường hợp bỏ sót. 
Bởi chia di sản thừa kế theo pháp luật không dựa trên ý chí của người để lại tài sản, nên để tránh xảy ra tranh chấp về phần di sản hưởng thừa kế, thì pháp luật quy định những người trong cùng hàng thừa kế được chia di sản như nhau. Như vậy có thể cân bằng quyền lợi của những người thừa kế.

Luật Hoàng Anh