Giám sát công tác xử lý vi phạm hành chính là gì?

Giám sát là một hình thức hoạt động quan trọng trong quản lý hành chính nhà nước, được hiểu là sự theo dõi, quan sát mang tính chủ động thường xuyên của cơ quan, tổ chức hoặc nhân dân đối với hoạt động xử lý vi phạm hành chính và sự tác động bằng các biện pháp tích cực để buộc và hướng các hoạt động vi phạm hành chính đó đi đúng quỹ đạo, quy chế nhằm đạt được mục đích, hiệu quả đã được xác định từ trước, bảo đảm cho Hiến pháp, Luật xử lý vi phạm hành chính cũng như các Nghị định hành chính được Chính phủ ban hành trong các lĩnh vực nhất định được tuân thủ nghiêm chỉnh. Quy định giám sát công tác xử lý vi phạm hành chính được quy định tại Điều 19, cụ thể:

Điều 19. Giám sát công tác xử lý vi phạm hành chính

Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận và mọi công dân giám sát hoạt động của cơ quan, người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính; khi phát hiện hành vi trái pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính thì có quyền yêu cầu, kiến nghị với cơ quan, người có thẩm quyền xem xét, giải quyết, xử lý theo quy định của pháp luật.

Cơ quan, người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính phải xem xét, giải quyết và trả lời yêu cầu, kiến nghị đó theo quy định của pháp luật.

Nội dung:

Giám sát được hiểu là "sự theo dõi, kiểm tra việc thực hiện những điều đã quy định”,  hay là “sự theo dõi mang tính chủ động thường xuyên của cơ quan, tổ chức hoặc nhân dân với hoạt động của các đối tượng chịu sự giám sát và tác động bằng các biện pháp tích cực để hướng các hoạt động đó đi đúng quỹ đạo, quy chế nhằm đạt được mục đích, hiệu quả đã được xác định từ trước”.

Các vấn đề chính của giám sát bao gồm:

1. Giám sát công tác xử lý vi phạm hành chính nhằm mục đích

- Nắm bắt thông tin về tình hình vi phạm pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính trong phạm vi cả nước

- Xem xét, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập và nguyên nhân, trách nhiệm trong việc thực hiện quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính

- Kiến nghị, đề xuất thực hiện các giải pháp nhằm hạn chế vi phạm pháp luật về vi phạm hành chính trong các lĩnh vực, nâng cao hiệu quả phát hiện, xử lý vi phạm trong từng địa bàn nói riêng

2. Yêu cầu của việc giám sát

- Việc triển khai giám sát phải bảo đảm thực hiện đúng quy định của pháp luật; xem xét, đánh giá phải khách quan, toàn diện.

- Bảo đảm thực hiện đúng các nội dung và thời gian đề ra trong kế hoạch giám sát.

3. Về phạm vi giám sát

- Phạm vi về nội dung: Giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, áp dụng các biện pháp xử lý hành chính trong mọi lĩnh vực

- Phạm vi về địa bàn: Việc giám sát được thực hiện trên địa bàn toàn tỉnh của cả nước

- Mốc thời gian giám sát: Thông thường phải có mốc thời gian cụ thể

4. Về nội dung giám sát

Nội dung của hoạt động giám sát hành chính xuất phát từ nội dung hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước. Sẽ có nhiều cách tiếp cận và phân chia khác nhau xuất phát từ cách tiếp cận và phân chia nội dung hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước nhưng về cơ bản, có thể phân chia nội dung của hoạt động giám sát hành chính bao gồm giám sát việc thực thi các văn bản pháp luật, pháp quy, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan hành chính nhà nước và giám sát việc ban hành và thực hiện các quyết định hành chính. Trong đó nổi bật và quan trọng là giám sát việc ban hành và thực hiện các quyết định hành chính. Giám sát việc ban hành các quyết định hành chính nhằm bảo đảm cho việc thực hiện quyền hành chính được đúng đắn, trước khi các hành vi hành chính được diễn ra trên thực tế. Nếu nội dung này không được quan tâm trong quá trình quản lý nhà nước, không được giám sát chặt chẽ thì điều đó rất có thể dẫn đến nhiều hệ lụy không tốt. Quyết định hành chính được đề cập ở đây là quyết định hành chính cá biệt. Là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức khác hay người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban hành, quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một lần đối với một hay một số đối tượng cụ thể. Vấn đề đặt ra là quyết định hành chính cá biệt do cơ quan hành chính nhà nước ban hành có số lượng rất lớn, phát sinh hàng ngày, vậy các cơ quan có thẩm quyền có thể theo dõi, kiểm tra đánh giá toàn bộ hay chỉ kiểm tra, đánh giá khi có phát sinh khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị hoặc nghi ngờ có dấu hiệu sai phạm.

Giám sát việc thực hiện hành vi hành chính của cơ quan hành chính, cán bộ, công chức làm việc trong cơ quan hành chính nhà nước. Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan tổ chức khác hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó thực hiện hay không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định pháp luật. Khác với quyết định hành chính phải thể hiện bằng văn bản, hành vi hành chính được biểu hiện bằng những việc làm thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động đối với những nhiệm vụ, công vụ được giao, thể hiện cụ thể như hành động không đúng hoặc làm trái với các quy định của pháp luật, cũng có thể là việc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ mà theo quy định của pháp luật họ phải thực hiện. Với việc hành động hoặc không hành động đó của cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước tác động trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Giám sát hành vi hành chính của cơ quan hành chính, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính giúp theo dõi, phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm để xử lý hoặc kiến nghị xử lý theo quy định của pháp luật.

- Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quán triệt, phổ biến, giáo dục pháp luật về các lĩnh vực của đời sống

- Tình hình vi phạm hành chính trên từng địa bàn

- Việc phát hiện, ngăn chặn và xử phạt vi phạm hành chính trong các kĩnh vực và kết quả thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

- Tình hình và kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đối với quyết định xử lý vi phạm hành chính; khiếu nại, tố cáo trong công tác điều tra, truy tố, xét xử.

Điều này gắn với quy định tại Điều 19 đó là: - Khi phát hiện hành vi trái pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính thì có quyền yêu cầu, kiến nghị với cơ quan, người có thẩm quyền xem xét, giải quyết, xử lý theo quy định của pháp luật.

- Cơ quan, người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính phải xem xét, giải quyết và trả lời yêu cầu, kiến nghị đó theo quy định của pháp luật.

4. Đối tượng và hình thức giám sát

Đối tượng của giám sát hành chính  là cán bộ, công chức làm việc trong các cơ quan quản lý nhà nước. Đây là các chủ thể nhân danh quyền lực nhà nước thực hiện các hành vi cụ thể thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước. Giám sát hoạt động của các cán bộ, công chức chính là gián tiếp giám sát các cơ quan hành chính nhà nước. Thông qua các hoạt động cụ thể của cán bộ, công chức mà đánh giá về hoạt động của các cơ quan. Việc thực hiện đúng, đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan được phản ánh qua hoạt động - hành vi hành chính của các cán bộ, công chức và việc ban hành các quyết định cũng thông qua hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong các cơ quan hành chính nhà nước. Do vậy, nếu tiếp cận phù hợp nhất, giám sát hành chính chính là việc giám sát đối với các hoạt động của cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực hiện hoạt động công vụ nhân danh nhà nước. Mà trong đó, điều 19 Quy định chỉ thể có quyền là Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận và mọi công dân giám sát hoạt động của cơ quan, người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính.

- Giám sát của Quốc hội: Đây là hoạt động giám sát toàn diện trên tất cả các mặt, các lĩnh vực của hoạt động hành chính Nhà nước. Giám sát của Quốc hội thực hiện thông qua nhiều hình thức, tùy thuộc vào từng nội dung, tính chất của vụ việc. Có các hình thức giám sát của Quốc hội và đại biểu Quốc hội như: Giám sát tại các kỳ họp thông qua việc nghe báo cáo của Chính phủ, Thủ tướng; Chất vấn và nghe trả lời chất vấn của Bộ trưởng, các thành viên Chính phủ về các mặt mà Quốc hội quan tâm. Các thành viên Chính phủ có trách nhiệm trả lời trực tiếp văn bản hoặc trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội; giám sát thông qua các Uỷ ban và Hội đồng của Quốc hội thực hiện các hoạt động thẩm tra, điều tra và trình bày kết quả trước Quốc hội; Các đại biểu quốc hội,…

- Giám sát của Hội đồng nhân dân: Với vị trí là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, Hội đồng nhân dân các cấp sẽ thực hiện quyền giám sát đối với Uỷ ban nhân dân, các cơ quan chuyên môn của Uỷ ban nhân dân, các đơn vị đóng trên địa phương mình. Hội đồng nhân dân thực hiện quyền giám sát thông qua các hoạt động như: xem xét báo cáo, trả lời chất vấn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, thành viên Ủy ban nhân dân, Thủ trưởng cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân, xem xét văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân cùng cấp, thành lập Đoàn giám sát, bỏ phiếu tín nhiệm.

- Giám sát của Mặt trận tổ quốc là cơ chế giám sát bên ngoài, hậu quả pháp lý trong cơ chế pháp lý kiểm soát quyền từ bên ngoài không có tính cưỡng chế nhà nước mà kết quả kiểm soát được thể hiện dưới dạng kiến nghị hoặc thông qua dư luận xã hội, gửi “thông điệp” đến cơ quan quản lý hành chính nhà nước, người có thẩm quyền để xử lý đối với cán bộ, công chức, viên chức, các cơ quan quản lý hành chính nhà nước có hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ. Các cơ quan quản lý hành chính nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức và người có thẩm quyền phải có trách nhiệm cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung giám sát; trao đổi những vấn đề liên quan theo đề nghị của chủ thể giám sát; góp ý vào dự thảo báo cáo giám sát khi được chủ thể giám sát đề nghị. Cơ quan quản lý hành chính hà nước, người có thẩm quyền phải tổ chức thực hiện và trả lời kiến nghị giám sát bằng văn bản cho chủ thể giám sát của Nhân dân theo quy định.

Việc giám sát thông thường được tiến hành qua giám sát trực tiếp và giám sát qua báo cáo

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về pháp luật xử lý vi phạm hành chính

Luật Hoàng Anh