Hậu quả của giao dịch dân sự do người không có quyền đại diện thực hiện là gì?

Đại diện là việc cá nhân, pháp nhân (sau đây gọi chung là người đại diện) nhân danh và vì lợi ích của cá nhân hoặc pháp nhân khác (sau đây gọi chung là người được đại diện) xác lập, thực hiện giao dịch dân sự. Hậu quả pháp lý của hành vi đại diện là làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của người được đại diện với người thứ ba. Tuy nhiên có những giao dịch do người không có thẩm quyền đại diện xác lập, thực hiện. Vậy hậu quả của giao dịch do người không có thẩm quyền đại diện xác lập là gì? Bài này sẽ làm rõ vấn đề trên theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015.

Hậu quả là những kết quả mà cá nhân, pháp nhân phải chịu khi thực hiện hoặc không thực hiện một hành vi nhất định. Điều 142 Bộ luật dân sự 2015 quy định hậu quả của giao dịch dịch dân sự do người không có thẩm quyền đại diện xác lập, thực hiện như sau:

“Điều 142. Hậu quả của giao dịch dân sự do người không có quyền đại diện xác lập, thực hiện

1. Giao dịch dân sự do người không có quyền đại diện xác lập, thực hiện không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện, trừ một trong các trường hợp sau đây:

a) Người được đại diện đã công nhận giao dịch;

b) Người được đại diện biết mà không phản đối trong một thời hạn hợp lý;

c) Người được đại diện có lỗi dẫn đến việc người đã giao dịch không biết hoặc không thể biết về việc người đã xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với mình không có quyền đại diện.

2. Trường hợp giao dịch dân sự do người không có quyền đại diện xác lập, thực hiện không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện thì người không có quyền đại diện vẫn phải thực hiện nghĩa vụ đối với người đã giao dịch với mình, trừ trường hợp người đã giao dịch biết hoặc phải biết về việc không có quyền đại diện mà vẫn giao dịch.

3. Người đã giao dịch với người không có quyền đại diện có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hoặc hủy bỏ giao dịch dân sự đã xác lập và yêu cầu bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp người đó biết hoặc phải biết về việc không có quyền đại diện mà vẫn giao dịch hoặc trường hợp quy định tại điểm a khoản 1 Điều này.

4. Trường hợp người không có quyền đại diện và người đã giao dịch cố ý xác lập, thực hiện giao dịch dân sự mà gây thiệt hại cho người được đại diện thì phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường thiệt hại”.

Thứ nhất, giao dịch dân sự do người không có thẩm quyền đại diện xác lập, thực hiện khong làm phát sinh quyền, nghĩa vụ với người được diện trừ các trường hợp sau:

Trường hợp 1: người được đại diện đã công nhận giao dịch. Trường hợp người được đại diện đã công nhận giao dịch đó thì quyền, nghĩa vụ của người được đại diện sẽ phát sinh với người thứ ba.

Trường hợp 2, người đại diện biết mà không phản đối. Điều này đồng nghĩa với với việc người được đại diện đã chấp nhận giao dịch đó, và đồng ý để giao dịch đó diễn ra làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của mình với người thứ ba.

Trường hợp 3, người được đại diện có lỗi dẫn đến việc người đã giao dịch không biết hoặc không thể biết về việc người đã xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với mình không có quyền đại diện. Lỗi có thể là lỗi cố ý hoặc vô ý, người được đại diện phải chịu trách nhiệm về lỗi của mình với người thứ ba trong giao dịch do người không có thẩm quyền đại diện xác lập, thực hiện. Khi đó quyền, nghĩa vụ của người được diện vẫn phát sinh vói người thứ ba trong giao dịch dân sự.

Thứ hai, để bảo vệ quyền lợi của người thứ ba trog giao dịch dân sự với người không có thẩm quyền đại diên, pháp luật quy định người không có thẩm quyền đại diện phải tự mình thực hiện nghĩa vụ và chiụ trách nhiệm trong giao dịch dân sự đã xác lập (trừ trường hợp người thứ biết hoặc phải biết về việc người đại diện không có thẩm quyền nhưng vẫn cố tình xác lập, thực hiện giao dịch).

Thứ ba, trừ trường hợp người được đại diện đã đồng ý giao dịch hoặc người thứ ba biết, phải biết về giao dịch không có thẩm quyền mà vẫn tham gia thì, để bảo vệ quyền lợi của người thứ ba, pháp luật quy định người thứ ba có quyền đơn phương chấm dứt, hủy bỏ giao dịch dân sự và yêu cầu người không có thẩm quyền đại diện bòi thường những thiệt hại đã xảy ra.

Thứ tư, để bảo vệ quyền lợi cho người được đại diện trong trường hợp người thứ ba và người không có thẩm quyền đại diện cố tình giao dịch dân sự gây bất lợi, thiệt hại cho người được đại diện. Pháp luật đã quy định người không có quyền đại diện và người đã giao dịch phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường thiệt hại.

Trên đây là những quy định của pháp luật về hậu quả của giao dịch dân sự do người không có thẩm quyền đại diện xác lập, thực hiện.

Luật Hoàng Anh