Nguyên tắc mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh là gì?

Trong lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, Nguyên tắc cơ bản của pháp luật là những tư tưởng chỉ đạo cơ bản, mang tính xuất phát điểm, định hướng, chịu sự quy định của những quy luật khách quan của xã hội, xuyên suốt nội dung, hình thức pháp luật, toàn bộ thực tiễn pháp luật, hoạt động xây dựng pháp luật, áp dụng pháp luật, hành vi pháp luật, ý thức pháp luật.

Từ đó, chúng ta thấy rằng, nguyên tắc cơ bản của Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành được hiểu là hệ thống các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo và xuyên trong quá trình xử lý hành chính, gồm cả quá trình xử phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý hành chính. Có 10 nguyên tắc cơ bản của Luật Xử lý vi phạm hành chính với 06 nguyên tắc khi xử phạt vi phạm và 04 nguyên tắc khi áp dụng biện pháp xử lý. Chúng có mối liên hệ qua lại, mật thiết với nhau nhưng từng nguyên tắc cụ thể có sự thể hiện, cụ thể hóa với những mức độ, phạm vi khác nhau trong từng lĩnh vực điều chỉnh cụ thể của Luật xử lý vi phạm hành chính.

Một trong những nguyên tắc đầu tiên, cơ bản và quan trọng nhất của xử phạt vi phạm hành chính là mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật. Vậy, nguyên tắc này được hiểu như thế nào, bài viết dưới đây của Luật Hoàng Anh sẽ giải đáp cho các bạn!

1. Khái niệm của nguyên tắc

Nguyên tắc mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật là những tư tưởng chỉ đạo pháp lý nhằm đảm bảo cho các vi phạm hành chính được xử lý kịp thời, nghiêm minh và áp dụng các biện pháp khắc phục để không xảy ra hậu quả nghiêm trọng nào cho xã hội và đảm bảo tính ổn định của đời sống.

2. Cơ sở của nguyên tắc

Trước hết, nguyên tắc này bắt nguồn từ bản chất của vi phạm hành chính, theo đó, vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính. 

Đã là một hành vi vi phạm thì bản chất của hành vi đó phải có tính nguy hiểm cho xã hội thì mới được các nhà làm luật ràng buộc bởi những chế tài nghiêm khắc. Tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm hành chính thể hiện ở chỗ nó phá vỡ trật tự xã hội được Nhà nước thiết lập, xâm phạm hoặc đe dọa xâm phạm đến quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của các cá nhân, tổ chức, xã hội, Nhà nước được bảo vệ quy định trong Hiến pháp cũng như các văn bản pháp luật có hiệu lực khác. Việc phát hiện, ngăn chặn kịp thời hành vi vi phạm hành chính sẽ góp phần xác minh các tình tiết liên quan đến vi phạm để xử lý chính xác hay ngăn chặn tác động tiêu cực của hành vi vi phạm. 

Ngoài ra, trên thực tế có nhiều hành vi vi phạm không được phát hiện, ngăn chặn kịp thời đã gây ra những hậu quả không thể phủ nhận. 

3. Biểu hiện của nguyên tắc

- Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh:

Điều này có nghĩa rằng, chủ thể đã thực hiện những điều mà pháp luật hành chính, cấm, không cho phép làm thì cơ quan nhà nước phải thanh tra, phát hiện ngay sai phạm đó để đưa ra chế tài hợp lý xử phạt hành vi đó. Ngăn chặn cho hành vi này không xảy ra phổ biến và để lại hậu quả nghiêm trọng hơn nữa trong cuộc sống. 

Đồng thời, xử lý nghiêm minh tức là xử lý dựa trên những quy định của pháp luật, không phải dựa vào ý chí chủ quan của người có thẩm quyền. Việc ra quyết định xử phạt hay áp dụng biện pháp phải căn cứ vào hành vi của chủ thể, tội của chủ thể nào, chủ thể đó chịu trách nhiệm cũng như xác định hành vi vi phạm đó phải đáp ứng đủ 04 yếu tố cấu thành vi phạm hành chính.

- Mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật

Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 quy định về biện pháp khắc phục áp dụng kèm theo với hình thức xử phạt chính nhằm quy trách nhiệm cho chủ thể phải sửa chữa, khắc phục sai lầm vì những hành vi mà mình gây ra, đảm bảo không phá hoại cơ sở vật chất, danh dự, nhân phẩm của người bị thiệt hại.

- Nguyên tắc này biểu hiện cụ thể ở những nội dung như: 

Để xác minh các tình tiết liên quan đến vi phạm hành chính, khi xét thấy cần thiết, người có thẩm quyền có thể quyết định khám người, khám phương tiện vận tải, đồ vật. Việc khám người, khám phương tiện vận tải, đồ vật trong trường hợp thông thường thì phải có quyết định bằng văn bản của người có thẩm quyền. Tuy nhiên, để đảm bảo tính kịp thời, pháp luật cho phép khám không cần quyết định bằng văn bản mà tiến hành khám ngay nếu có căn cứ cho rằng nếu không khám ngay thì đồ vật, tang vật, phương tiện, tài liệu bị tẩu tán, tiêu hủy

Khi phát hiện hành vi VPHC thì người có thẩm quyền phải xử phạt nghiêm minh để đảm bảo giá trị trừng trị người vi phạm, đồng thời giáo dục người vi phạm và giáo dục chung đối với tất cả mọi người. Việc không xử lý hay xử lý quá nhẹ có thể dẫn đến sự coi thường pháp luật, nếu xử phạt quá nặng sẽ gây bức xúc cho người bị xử phạt. Cả hai khả năng đó đều ảnh hưởng bất lợi đến ý thức pháp luật của người dân.

Vi phạm hành chính là một trong những vấn đề nảy sinh và nổi cộm trong xã hội hiện đại và gây ra nhiều thiệt hại trên thực tế. Ví dụ như, hành vi xả, thải nước, khí có chứa các thông số nguy hại môi trường sẽ làm ô nhiễm đất, nước, không khí. Sự ô nhiễm này sẽ gây nguy hại cho con người, cho động, thực vật. Vì vậy, với các hành vi vi phạm có gây thiệt hại thực tế thì ngoài việc xử phạt người vi phạm bằng hình thức xử phạt thì còn cần phải áp dụng các biện pháp cần thiết để khắc phục hậu quả do vi phạm hành chính gây ra thì mới thực sự loại trừ được tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm. Nếu hậu quả của vi phạm hành chính không được khắc phục thì hậu quả đó có thể ảnh hưởng rất lâu dài.

4. Vai trò của nguyên tắc

Nguyên tắc mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật sẽ ngăn ngừa được các hành vi vi phạm trên thực tế một cách nhanh chóng cũng như đảm bảo tính hiệu quả thực thi pháp luật của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, giúp xã hội ổn định và nâng cao vai trò pháp luật, Nhà nước, lòng tin của người dân.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về pháp luật xử lý vi phạm hành chính

Luật Hoàng Anh