Nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật là gì?

Trong lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, Nguyên tắc cơ bản của pháp luật là những tư tưởng chỉ đạo cơ bản, mang tính xuất phát điểm, định hướng, chịu sự quy định của những quy luật khách quan của xã hội, xuyên suốt nội dung, hình thức pháp luật, toàn bộ thực tiễn pháp luật, hoạt động xây dựng pháp luật, áp dụng pháp luật, hành vi pháp luật, ý thức pháp luật.

Từ đó, chúng ta thấy rằng, nguyên tắc cơ bản của Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành được hiểu là hệ thống các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo và xuyên trong quá trình xử lý hành chính, gồm cả quá trình xử phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý hành chính. Có 10 nguyên tắc cơ bản của Luật Xử lý vi phạm hành chính với 06 nguyên tắc khi xử phạt vi phạm và 04 nguyên tắc khi áp dụng biện pháp xử lý. Chúng có mối liên hệ qua lại, mật thiết với nhau nhưng từng nguyên tắc cụ thể có sự thể hiện, cụ thể hóa với những mức độ, phạm vi khác nhau trong từng lĩnh vực điều chỉnh cụ thể của Luật xử lý vi phạm hành chính.

Một trong những nguyên tắc cơ bản của xử phạt vi phạm hành chính là việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật. Vậy, nguyên tắc này được hiểu như thế nào, bài viết dưới đây của Luật Hoàng Anh sẽ giải đáp cho các bạn!

1. Khái niệm nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật

Nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật là những tư tưởng pháp lý chỉ đạo nhằm đảm bảo cho việc xử phạt hành chính được đảm bảo nhanh chóng, công khai, khách quan, công bằng, đúng quy định; vừa bảo đảm tính hiệu quả của thực thi pháp luật cũng như thể hiện tính răn đe của Nhà nước trong xử phạt vi phạm hành chính.

2. Biểu hiện của nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật

2.1 Việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng

Vi phạm hành chính thường được coi là hành vi có tính nguy hiểm thấp hơn tội phạm nên thông thường việc xử phạt vi phạm hành chính không phải mất quá nhiều thời gian mà vẫn có thể đảm bảo chính xác, đúng pháp luật.

Trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính, bằng việc áp dụng một số biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật có thể ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hay hoạt động bình thường của người bị xử phạt. Đồng thời, đối với việc xử phạt nhanh chóng sẽ có khả năng ngăn ngừa kịp thời các tác động tiêu cực do vi phạm hành chính gây ra.

Nguyên tắc này được thể hiện ở cả hai thủ tục xử phạt vi phạm hành chính.

- Trong thủ tục xử phạt không lập biên bản, quyết định hành chính được ban hành ngay khi người có thẩm quyền phát hiện hành vi vi phạm.

- Trong thủ tục xử phạt có lập biên bản, thời hạn ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính nói chung là 7 ngày; trong trường hợp pháp luật quy định có giải trình hoặc trường hợp không có giải trình nhưng phức tạp thì thời hạn là 30 ngày kể từ ngày lập biên bản vi phạm hành chính.

Với thời hạn như vậy, việc xử phạt vi phạm hành chính cần được thực hiện nhanh chóng vì nếu hết thời hạn thì người có thẩm quyền không được ban hành quyết định để xử phạt về hành vi vi phạm đó nữa.

2.2 Việc xử phạt vi phạm hành chính phải được tiến hành công khai, khách quan.

Hiện nay, công khai đã trở thành nguyên tắc chung trong hoạt động của Nhà nước, trừ trường hợp liên quan đến bí mật nhà nước. Nguyên tắc này được thể hiện ở một số quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính Nhà nước như:

- Biên bản vi phạm hành chính phải có chữ ký của người vi phạm hoặc đại diện của người vi phạm, nếu người vi phạm không có mặt thì phải có chữ ký của đại diện chính quyền cơ sở nơi xảy ra vi phạm

- Công bố công khai việc xử phạt vi phạm hành chính trong trường hợp vi phạm gây hậu quả lớn hoặc gây ảnh hưởng xấu về xã hội

- Các quy định về khám người, khám nơi cất giấu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, khám phương tiện vận tải cũng chú ý đến việc công bố quyết định khám, có người chứng kiến, lập biên bản về việc khác

- Công khai giúp cho việc kiểm soát dễ dàng nên sẽ hạn chế sai phạm trong xử phạt vi phạm hành chính, còn khách quan thì bảo đảm xử phạt chính xác, đúng người, đúng vi phạm.

2.3 Việc xử phạt vi phạm hành chính phải đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật.

Xử phạt vi phạm hành chính là hoạt động sử dụng quyền lực nhà nước để áp dụng các biện pháp cưỡng chế đối với người vi phạm nên chỉ người có thẩm quyền mới có quyền xử phạt vi phạm hành chính và chỉ được xử phạt trong giới hạn thẩm quyền pháp luật quy định. Đây là một trong các đặc trưng trong quan hệ hành chính nhà nước, thể hiện tính chênh lệch trong quan hệ giữa các bên.

Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính được thể hiện cụ thể là ai được quyền xử phạt, được xử phạt đối với những hành vi vi phạm trong lĩnh vực nào, được áp dụng các biện pháp cưỡng chế nào, đến mức độ nào. Việc xử phạt đúng thẩm quyền sẽ tạo nên sự hài hòa, không chồng chéo, không bỏ sót vi phạm và xử phạt được thuận tiện, chính xác. Việc xử phạt cũng phải bảo đảm công bằng để ai vi phạm cũng đều bị xử phạt, vi phạm giống nhau thì bị xử phạt giống nhau, đồng thời có tính đến các yếu tố đặc thù về người vi phạm, điều kiện, hoàn cảnh vi phạm nhưng trong giới hạn pháp luật quy định.

- Ví dụ: Sau khi ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, nếu cá nhân bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng trở lên đang gặp khó khăn đặc biệt, đột xuất về kinh tế do thiên tại, thảm họa, hỏa hoạn, dịch bệnh, bệnh hiểm nghèo, tai nạn thì người có thẩm quyền có thể xem xét miễn, giảm tiền phạt.

3. Vai trò của nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật

Việc thực hiện tốt vai trò này sẽ mang lại những ý nghĩa như sau:

- Đảm bảo cho hoạt động xử phạt hành chính diễn ra xuyên suốt nhanh chóng, kịp thời, đảm bảo quyền lợi của người bị hại, xử đúng người, đúng tội với cá nhân vi phạm cũng như thể hiện được vai trò của pháp luật, của nhà nước trong đối xử công bằng, bình đẳng giữa mọi người với nhau,

- Nâng cao trách nhiệm của cơ quan quản lý hành chính Nhà nước, tránh sự lạm quyền, xâm phạm lợi ích của người khác và là căn cứ để tiến hành tố cáo cơ quan hành chính nếu vượt quá thẩm quyền của mình.

- Việc xử phạt đúng thẩm quyền sẽ tạo nên sự hài hòa, không chồng chéo, không bỏ sót vi phạm và xử phạt được thuận tiện, chính xác. Việc xử phạt cũng phải bảo đảm công bằng để ai vi phạm cũng đều bị xử phạt, vi phạm giống nhau thì bị xử phạt giống nhau, đồng thời có tính đến các yếu tố đặc thù về người vi phạm, điều kiện, hoàn cảnh vi phạm nhưng trong giới hạn pháp luật quy định.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về pháp luật xử lý vi phạm hành chính

Luật Hoàng Anh