Nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng là gì?

Trong lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, Nguyên tắc cơ bản của pháp luật là những tư tưởng chỉ đạo cơ bản, mang tính xuất phát điểm, định hướng, chịu sự quy định của những quy luật khách quan của xã hội, xuyên suốt nội dung, hình thức pháp luật, toàn bộ thực tiễn pháp luật, hoạt động xây dựng pháp luật, áp dụng pháp luật, hành vi pháp luật, ý thức pháp luật.

Từ đó, chúng ta thấy rằng, nguyên tắc cơ bản của Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành được hiểu là hệ thống các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo và xuyên trong quá trình xử lý hành chính, gồm cả quá trình xử phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý hành chính. Có 10 nguyên tắc cơ bản của Luật Xử lý vi phạm hành chính với 06 nguyên tắc khi xử phạt vi phạm và 04 nguyên tắc khi áp dụng biện pháp xử lý. Chúng có mối liên hệ qua lại, mật thiết với nhau nhưng từng nguyên tắc cụ thể có sự thể hiện, cụ thể hóa với những mức độ, phạm vi khác nhau trong từng lĩnh vực điều chỉnh cụ thể của Luật xử lý vi phạm hành chính.

Một trong những nguyên tắc cơ bản của xử phạt vi phạm hành chính là việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng. Vậy, nguyên tắc này được hiểu như thế nào, bài viết dưới đây của Luật Hoàng Anh sẽ giải đáp cho các bạn!

1. Khái niệm của nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng

Nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng là những tư tưởng pháp lý chỉ đạo nhằm đảm bảo cho việc xử phạt hành chính được tiến hành hiệu quả, đúng người, đúng tội căn cứ vào tính chất, mức độ nặng nhẹ của hành vi. Từ đó, nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật cũng như thể hiện tính răn đe, tính linh hoạt của Nhà nước trong xử phạt vi phạm hành chính.

2. Biểu hiện của nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng

- Nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm

Bất cứ hành vi vi phạm hành chính nào cũng có tính nguy hiểm cho xã hội và tùy theo mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi mà pháp luật quy định hình thức, mức phạt phù hợp. Mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm hành chính tùy thuộc vào nhiều yếu tố như bản thân hành vi đó là hành vi gì, mức độ nghiêm trọng của hậu quả gây ra, người vi phạm là ai, thực hiện hành vi vi phạm trong điều kiện hoàn cảnh nào…

Đây là một trong các căn cứ để nhận biết được, vi phạm hành thuộc vi phạm hành chính hay vi phạm hình sự.

Khi thi hành công vụ cán bộ, công chức thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính và người có thẩm quyền xử phạt tự mình phát hiện vụ việc có dấu hiệu vi phạm hoặc tiếp nhận được thông tin vụ việc vi phạm từ các nguồn khác nhau: tin báo, điện thoại, đơn tố cáo hoặc thông qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật, nghiệp vụ,…

Việc xác định là vi phạm hành chính hay hình sự cán bộ, công chức thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính và người có thẩm quyền xử phạt cần đánh giá hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi gì, diễn biến thực tế như thế nào, tính chất và mức độ của hành vi đến đâu, liên quan đến lĩnh vực nào, quy định pháp luật có liên quan. Việc phân biệt giữa hành vi vi phạm hành chính hay hình sự cần dựa vào một số đặc điểm sau: Căn cứ pháp lý quy định về hành vi vi phạm và biện pháp xử lý; chủ thể thực hiện hành vi vi phạm, khách thể, chủ quan, khách quan và thủ tục xử lý.

Căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm sẽ tạo thuận lợi cho việc xác định được hình phạt tương ứng quy định trong từng lĩnh vực cụ thể. Ví dụ như đối với hành vi có hậu quả nguy hiểm cho xã hội nặng hơn thì chịu chế tài nặng hơn nhưng thêm yếu tố về chủ thể vi phạm người chưa thành niên vi phạm hoặc người thành niên vi phạm thì câu chuyện lại rẽ sang một hướng khác.

- Nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng

Các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ được quy định lần lượt tại Điều 9, 10 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. Xử phạt vi phạm hành chính bên cạnh mục đích trừng trị người vi phạm còn hướng đến mục tiêu giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật cho họ và thể hiện tính nhân văn của pháp luật. Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 quy định nguyên tắc xử phạt có liên quan đến tình tiết giảm nhẹ là bảo đảm tính nhân đạo và khuyến khích người vi phạm tự giác hợp tác tích cực trong khắc phục hậu quả hoặc thành thật khai báo. Trong khi đó, các tình tiết tăng nặng nhằm trừng trị nghiêm khắc những đối tượng nguy hiểm hơn, hành vi nguy hại cho xã hội cao hơn.

3. Vai trò của nguyên tắc việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng

Việc áp dụng nguyên tắc trên làm xử phạt vi phạm hành chính nghiêm minh, công bằng, có giá trị răn đe, phòng ngừa cao thì khi xử phạt phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ để quyết định hình thức, mức xử phạt.

Ngoài ra, việc quy định nguyên tắc này còn thể hiện được tính linh hoạt, nhân đạo, giáo dụng con người trong xử phạt vi phạm hành chính của Nhà nước nếu như chủ thể có ý định sửa chữa lỗi lầm cũng như có hoàn cảnh đặc biệt, khó khăn.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về pháp luật xử lý vi phạm hành chính

Luật Hoàng Anh