Pháp luật quy định như thế nào về gửi giữ di chúc?

Di chúc được lập bằng văn có thể được người lập di chúc gửi cho một chủ thể khác thực hiện việc lưu giữ di chúc. Vậy pháp luật quy định như thế nào về gửi giữ di chúc? Bài viết này sẽ làm rõ vấn đề theo quy định tại Bộ luật Dân sự năm 2015.
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Di chúc được lập bất kỳ thời điểm nào tùy thuộc vào ý chí của người lập, tuy nhiên nó chỉ có hiệu lực pháp lý khi người có di sản chết đi. Như vậy, trong quãng thời gian từ khi di chúc được lập đến khi di chúc có hiệu lực, người lập di chúc có thể giao cho cá nhân, tổ chức lưu giữ di chúc hộ mình. Điều 641 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

"Điều 641. Gửi giữ di chúc
1. Người lập di chúc có thể yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng lưu giữ hoặc gửi người khác giữ bản di chúc.
2. Trường hợp tổ chức hành nghề công chứng lưu giữ bản di chúc thì phải bảo quản, giữ gìn theo quy định của Bộ luật này và pháp luật về công chứng.
3. Người giữ bản di chúc có nghĩa vụ sau đây:
a) Giữ bí mật nội dung di chúc;
b) Giữ gìn, bảo quản bản di chúc; nếu bản di chúc bị thất lạc, hư hại thì phải báo ngay cho người lập di chúc;
c) Giao lại bản di chúc cho người thừa kế hoặc người có thẩm quyền công bố di chúc, khi người lập di chúc chết. Việc giao lại bản di chúc phải được lập thành văn bản, có chữ ký của người giao, người nhận và trước sự có mặt của ít nhất hai người làm chứng"

Theo đó, pháp luật quy định về gửi giữ di chúc bao gồm các nội dung sau:

1. Chủ thể nhận gửi giữ

Chủ thể nhận gửi giữ bao gồm cá nhân, tổ chức:
- Đối với cá nhân: theo quy định pháp luật thì bất kì cá nhân nào cũng có quyền nhận giữ di chúc hộ người lập di chúc. Mặc dù pháp luật không quy định cụ thể cá nhân phải có các điều kiện cụ thể mới được nhận giữ di chúc, tuy nhiên trên thực tế nếu quyết định giao di chúc cho người khác nắm giữ, người lập di chúc phải biết rõ người mình muốn gửi giữ. Người nhận gửi giữ phải là người đủ tin tưởng, có khả năng nắm giữ di chúc để di chúc được thực hiện đúng với nguyện vọng của mình sau khi chết. Người nhận gửi giữ di chúc tuyệt đối không được sửa đổi, giả mạo di chúc, phải đảm bảo giữ nguyên vẹn nội dung trong di chúc.
- Đối với tổ chức: pháp luật quy định chỉ có tổ chức hành nghề công chứng mới được nhận gửi giữ di chúc. Khoản 1 Điều 641 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

“Điều 641. Gửi giữ di chúc

1. Người lập di chúc có thể yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng lưu giữ hoặc gửi người khác giữ bản di chúc”.

2. Nghĩa vụ của chủ thể nhận gửi giữ

Chủ thể nhận giữ di chúc đang thực hiện công việc nhằm bảo vệ cho quyền, lợi ích của người lập di chúc, vì vậy họ phải thực hiện các nghĩa vụ nhất định, bao gồm:
Một là, giữ bí mật nội dung di chúc. Nếu không có sự cho phép của người lập di chúc thì người giữ di chúc phải đảm bảo bí mật cho nội dung của di chúc. Việc giữ bí mật nội dung di chúc không chỉ bảo vệ quyền cá nhân riêng tư của người lập di chúc, mà còn để việc chia di sản say này được minh bạch, rõ ràng, tránh trường hợp có người thừa kế biết trước nội dung di chúc thực hiện hành vi sẩu đổi, thay thế, giả mạo di chúc nhằm kiếm lợi cho mình.
Hai là, giữ gìn, bảo quản di chúc. Đây là nguyên tắc cơ bản của hợp đồng gửi giữ. Người nhận gửi giữ được nhận khoản tiền công nhất định theo thỏa thuận các bên, vì vậy việc lưu giữ bất kỳ tài sản nào cũng đòi hỏi sự cẩn trọng trong việc giữ gìn, bảo quản tài sản. Trường hợp xảy ra hư hại, thất lạc phải báo ngay cho người lập di chúc để tìm phương án thích hợp, lúc này có thể thay thế bằng một bản di chúc mới.
Ba là, mục đích của việc gửi giữ di chúc là dự trù cho phương án khi người lập di chúc chết đột ngột sẽ có người thay mặt họ đưa ra bản di chúc để tiến hành chia di sản. Do vậy, khi người lập di chúc chết đi, người giữ di chúc có nghĩa vụ giao bản di chúc cho người thừa kế hoặc người có thẩm quyền công bố di chúc. Để đảm bảo chắc chắn rằng bản di chúc đã được giao, và giao đúng bản di chúc của người người lập di chúc để lại thì khi giao di chúc các bên bao gồm bên giao và bên nhận phải ký xác nhận dưới sự làm chứng của hai chủ thể khác.
Riêng đối với chủ thể nhận gửi giữ là tổ chức hành nghề công chứng ngoài nghĩa vụ trên, còn phải thực hiện nghĩa vụ theo quy định pháp luật về công chứng. Vì hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng được điều chỉnh bởi Luật Công chứng năm 2014.
Trên đây là quy định của pháp luật về vấn đề gửi giữ di chúc.

Luật Hoàng Anh