Quy định về thực hiện và đánh giá quy hoạch

Quy hoạch có vai trò rất quan trọng trong phát triển đất nước nói chung và được xác định như là một trong những động lực cho tăng trưởng. Để quy hoạch mang tính toàn diện, với một cách tiếp cận mới, kết cấu hợp lý, mang tầm chiến lược, thể hiện được tầm nhìn và quyết tâm của tỉnh, phù hợp với những định hướng của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thì từng giai đoạn trong hoạt động quy hoạch đều cần phải chú trọng. Trong đó không thể không kể đến hai giai đoạn quan trọng của hoạt động quy hoạch đó là thực hiện và đánh giá quy hoạch. Bài viết sau đây của Luật Hoàng Anh sẽ trình bày các quy định về thực hiện và đánh giá quy hoạch.

Quy hoạch là gì?

Quy hoạch là việc sắp xếp, phân bố không gian các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh gắn với phát triển kết cấu hạ tầng, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường trên lãnh thổ xác định để sử dụng hiệu quả các nguồn lực của đất nước phục vụ mục tiêu phát triển bền vững cho thời kỳ xác định.

Hoạt động quy hoạch bao gồm những gì?

Hoạt động quy hoạch bao gồm việc tổ chức lập, thẩm định, quyết định hoặc phê duyệt, công bố, thực hiện, đánh giá và điều chỉnh quy hoạch.

Theo đó, thực hiện và đánh giá quy hoạch là 2 giai đoạn nằm trong hoạt động quy hoạch.

Kế hoạch thực hiện quy hoạch

Nhằm đảo bảo thực thực hiện quy hoạch được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, đảm bảo các nội dung cần thiết, Điều 45 Luật quy hoạch 2017 quy định về kế hoạch thực hiện quy hoạch như sau:

- Kế hoạch thực hiện quy hoạch được ban hành sau khi quy hoạch được quyết định hoặc phê duyệt.

- Kế hoạch thực hiện quy hoạch bao gồm các nội dung chủ yếu sau đây:

+ Dự án đầu tư công;

+ Dự án đầu tư sử dụng các nguồn vốn khác ngoài vốn đầu tư công;

+ Kế hoạch sử dụng đất;

+ Xác định các nguồn lực và việc sử dụng nguồn lực để thực hiện quy hoạch.

Chính sách, giải pháp thực hiện quy hoạch

Chính sách, giải pháp thực hiện quy hoạch phải được ban hành sao cho phù hợp với kế hoạch thực hiện quy hoạch bởi chúng có mối liên hệ chặt chẽ, không thể tách rời. Theo đó, Điều 46 Luật quy hoạch 2017 quy định Chính sách, giải pháp thực hiện quy hoạch được ban hành phù hợp với kế hoạch thực hiện quy hoạch bao gồm các nội dung chủ yếu sau đây:

- Thu hút đầu tư phát triển theo quy hoạch đã được quyết định hoặc phê duyệt;

- Phát triển nguồn nhân lực;

- Phát triển khoa học và công nghệ;

- Bảo đảm an sinh xã hội;

- Bảo vệ môi trường;

- Bảo đảm nguồn lực tài chính;

- Bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Nguồn lực thực hiện quy hoạch

Để thực hiện quy hoạch có hiệu quả cần có sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan có thẩm quyền trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Bởi quy hoạch liên quan đến hầu hết các mặt trong đời sống xã hội. Theo đó, Điều 47 Luật quy hoạch 2017 quy định về nguồn lực thực hiện quy hoạch như sau:

- Bộ, cơ quan ngang Bộ, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, bố trí hoặc trình cơ quan có thẩm quyền bố trí nguồn lực để thực hiện quy hoạch.

- Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính trình cơ quan có thẩm quyền bố trí các nguồn vốn cho dự án đầu tư công theo quy định của pháp luật về đầu tư công và pháp luật về ngân sách nhà nước.

- Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình cơ quan có thẩm quyền ban hành kế hoạch sử dụng đất để thực hiện quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng.

- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành kế hoạch sử dụng đất và bố trí nguồn lực để thực hiện quy hoạch tỉnh.

Báo cáo về hoạt động quy hoạch

Nhằm đảm bảo hoạt động quản lý nhà nước đối với hoạt động quy hoạch, Điều 48 Luật quy hoạch 2017 quy định về báo cáo về hoạt động quy hoạch như sau:

- Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh gửi báo cáo về hoạt động quy hoạch đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư trước ngày 31 tháng 10 để tổng hợp báo cáo Chính phủ trước ngày 31 tháng 12 hằng năm.

- Chính phủ có trách nhiệm báo cáo Quốc hội về hoạt động quy hoạch theo định kỳ 05 năm

Đánh giá thực hiện quy hoạch

Tại Điều 6 Nghị định 37/2019/NĐ-CP quy định về việc đánh giá thực hiện quy hoạch như sau:

- Đánh giá thực hiện quy hoạch được thực hiện định kỳ hàng năm, năm năm hoặc đột xuất theo quy định tại khoản 2 Điều 49, Điều 50 Luật Quy hoạch và Nghị định 37/2019/NĐ-CP.

- Cơ quan đánh giá thực hiện quy hoạch có trách nhiệm gửi báo cáo đánh giá đến cấp có thẩm quyền theo quy định tại khoản 3 Điều 49 Luật Quy hoạch.

- Báo cáo đánh giá thực hiện quy hoạch định kỳ là một nội dung của báo cáo về hoạt động quy hoạch quy định tại khoản 1 Điều 48 Luật Quy hoạch.

- Cơ quan tổ chức lập quy hoạch căn cứ báo cáo đánh giá thực hiện quy hoạch trình cấp có thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch xem xét, quyết định hoặc phê duyệt việc điều chỉnh quy hoạch kịp thời cho phù hợp với tình hình và điều kiện thực tế.

Tiêu chí đánh giá thực hiện quy hoạch

Đánh giá thực hiện quy hoạch được thực hiện định kỳ hoặc đột xuất theo tiêu chí đánh giá do Chính phủ quy định. Điều 7 Nghị định 37/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tiêu chí đánh giá thực hiện quy hoạch như sau:

- Đánh giá tổng quát kết quả thực hiện mục tiêu quy hoạch theo các tiêu chí:

+ Kết quả thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế;

+ Kết quả thực hiện các mục tiêu phát triển xã hội;

+ Kết quả thực hiện các mục tiêu sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu;

+ Kết quả thực hiện các mục tiêu bảo đảm quốc phòng, an ninh.

- Đánh giá tình hình thực hiện các dự án ưu tiên đầu tư trong thời kỳ quy hoạch theo các tiêu chí:

+ Danh mục và kế hoạch, tiến độ đầu tư các dự án đầu tư công đã triển khai thực hiện;

+ Danh mục và kế hoạch, tiến độ đầu tư các dự án sử dụng nguồn vốn khác ngoài vốn đầu tư công đã triển khai thực hiện;

+ Danh mục các dự án ưu tiên đầu tư trong thời kỳ quy hoạch chưa triển khai thực hiện, lý do chưa triển khai;

+ Danh mục các dự án đã đi vào hoạt động và hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường của dự án.

- Đánh giá tình hình sử dụng tài nguyên trong quá trình thực hiện quy hoạch theo các tiêu chí:

+ Tình hình sử dụng đất; hiệu quả sử dụng đất so với kỳ quy hoạch trước và so với mục tiêu quy hoạch; các giải pháp tiết kiệm đất và nâng cao hiệu quả sử dụng đất đã áp dụng trong quá trình thực hiện quy hoạch;

+ Tình hình sử dụng tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, tài nguyên rừng, tài nguyên biển và các tài nguyên khác; hiệu quả sử dụng tài nguyên so với kỳ quy hoạch trước và so với mục tiêu quy hoạch; các giải pháp tiết kiệm tài nguyên và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên đã áp dụng trong quá trình thực hiện quy hoạch;

+ Các giải pháp về kỹ thuật và quản lý đã thực hiện nhằm giảm thiểu tác động xấu đến môi trường do sử dụng đất và tài nguyên thiên nhiên khác trong quá trình thực hiện quy hoạch.

- Đánh giá chính sách, giải pháp tổ chức thực hiện quy hoạch theo các tiêu chí:

+ Chính sách và giải pháp về thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực, phát triển khoa học và công nghệ, bảo đảm an sinh xã hội, bảo vệ môi trường, bảo đảm nguồn lực tài chính, bảo đảm quốc phòng, an ninh đã được ban hành để thực hiện quy hoạch;

+ Hiệu lực và hiệu quả của các chính sách, giải pháp được ban hành để thực hiện quy hoạch;

+ Sự phù hợp của các quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn có liên quan với quy hoạch được đánh giá thực hiện theo quy định của Luật Quy hoạch;

+ Tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật liên quan đến quá trình lập, thẩm định, phê duyệt, thực hiện và điều chỉnh quy hoạch trong quá trình thực hiện quy hoạch;

+ Tổng hợp các vướng mắc phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện quy hoạch và đề xuất phương hướng giải quyết.

Trách nhiệm đánh giá thực hiện quy hoạch

Nhằm nâng cao trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền trong việc đánh giá thực hiện quy hoạch, Khoản 2 Điều 49 Luật quy hoạch 2017 quy định về trách nhiệm đánh giá thực hiện quy hoạch như sau:

- Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá thực hiện quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch vùng;

- Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá thực hiện quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia;

- Bộ, cơ quan ngang Bộ đánh giá thực hiện quy hoạch ngành quốc gia theo thẩm quyền;

- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đánh giá thực hiện quy hoạch tỉnh.

Bên cạnh đó, khoản 3 Điều này cũng quy định cơ quan đánh giá thực hiện quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia gửi báo cáo đánh giá đến Chính phủ. Trường hợp cần thiết, Chính phủ báo cáo Quốc hội.

Cơ quan đánh giá thực hiện quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh gửi báo cáo đến Thủ tướng Chính phủ.

Nội dung đánh giá thực hiện quy hoạch

Nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá thực hiện quy hoạch được thực hiện một cách hiệu quả, tạo tiền đề cho việc đề xuất các giải pháp, Điều 50 Luật quy hoạch 2017 quy định về nội dung đánh giá thực hiện quy hoạch như sau:

- Tổng hợp, phân tích, đánh giá tình hình và kết quả thực hiện quy hoạch; đánh giá mức độ đạt được so với quy hoạch hoặc so với mức đạt được của kỳ trước.

- Xác định yếu tố, nguyên nhân ảnh hưởng đến tình hình và kết quả thực hiện quy hoạch; đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quy hoạch trong kỳ quy hoạch, kỳ quy hoạch tiếp theo; kiến nghị Điều chỉnh quy hoạch (nếu có).