Xử phạt hành chính là gì? Đặc điểm của xử phạt hành chính

Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 ra đời, được sửa đổi và bổ sung vào năm 2020 là một văn bản pháp lý quan trọng quy định những quy tắc xử sự chung trong việc xử phạt hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm. Vậy, khái niệm cơ bản nhất, xử phạt vi phạm hành chính là gì? Sẽ được Luật Hoàng Anh giải đáp trong bài viết dưới đây!

1. Định nghĩa xử phạt vi phạm hành chính

Xử phạt vi phạm hành chính là một khái niệm luật định, quy định tại Khoản 2, Điều 2.

Theo đó, xử phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.

2. Đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính

Về đặc điểm, hoạt động xử phạt vi phạm hành chính gồm 04 đặc điểm sau:

a. Xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

Nói cách khác, vi phạm hành chính là cơ sở để tiến hành hoạt động xử phạt vi phạm hành chính. Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012, sửa đổi, bổ sung năm 2020 cùng các Nghị định hướng dẫn thi hành đã quy định hành vi vi phạm hành chính, hình thức, biện pháp xử phạt áp dụng với các tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước cụ thể là những cơ sở pháp lý quan trọng để tiến hành hoạt động xử phạt vi phạm hành chính.

b. Xử phạt hành chính được tiến hành bởi chủ thể có thẩm quyền theo quy định pháp luật.

Luật xử lý vi phạm hành chính và các văn bản pháp luật khác quy định về xử phạt hành chính sẽ giành một chương để quy định về thẩm quyền xử phạt với từng hành vi dựa trên tính chất nặng nhẹ, quyền hạn, nghĩa vụ, mức tiền áp dụng mà xác định được người có thẩm quyền. Mỗi lĩnh vực vi phạm khác nhau thì người có thẩm quyền xử lý khác nhau.

c. Xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành theo những nguyên tắc, trình tự, thủ tục nhất định

Những nguyên tắc, trình tự, thủ tục đó được quy định trong các văn bản pháp luật về xử lý vi phạm hành chính do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Đó là căn cứ để xác định được người vi phạm làm sai điều gì, quy định ở đâu, người ra quyết định có đúng không theo các bước quy định sẵn để đảm bảo tính hiệu quả của áp dụng pháp luật trong xử lý các hành vi vi phạm.

Dựa trên tinh thần của Điều 3, bao gồm 06 nguyên tắc tại Khoản 1:

- Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật.

- Việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật.

- Việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng.

- Chỉ xử phạt vi phạm hành chính khi có hành vi vi phạm hành chính do pháp luật quy định.

- Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh vi phạm hành chính. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp chứng minh mình không vi phạm hành chính;

- Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.

d. Kết quả của hoạt động xử phạt vi phạm hành chính thể hiện ở quyết định xử phạt hành chính

Quyết định xử phạt hành chính là văn bản ghi nhận các hình thức, biện pháp xử phạt áp dụng với tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính. Việc quyết định áp dụng biện pháp xử phạt đó thể hiện sự trừng trị nghiêm khắc của nhà nước đối với cá nhân, tổ chức vi phạm. Đồng thời, còn nhắm hướng tới mục đích giáo dục cho mọi người ý thức tuân thủ pháp luật hành chính nói riêng và hệ thống pháp luật khác của Nhà nước ban hành nói chung, ý thức tôn trọng các quy tắc của đời sống cộng đồng, phòng ngừa các vi phạm pháp luật có thể xảy ra.

Bên cạnh đó, về hình thức xử phạt vi phạm hành chính và các biện pháp cưỡng chế hành chính khác áp dụng trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính sẽ là “Mỗi vi phạm hành chính được quy định một hình thức xử phạt chính, có thể quy định một hoặc nhiều hình thức xử phạt bổ sung kèm theo.”

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về pháp luật xử lý vi phạm hành chính

Luật Hoàng Anh