Khái niệm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất? Nguyên tắc và căn cứ lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất?

Khoản 2 Điều 3 Luật Đất đai 2013 định nghĩa: “Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế - xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định.”

Có thể hiểu, quy hoạch sử dụng đất là sự tính toán, phân bổ đất đai cụ thể về số lượng, chất lượng, vị trí, không gian cho các mục tiêu kinh tế-xã hội, bảo đảm cơ sở khoa học và thực tế của các mục tiêu kinh tế-xã hội để việc sử dụng đất phù hợp với các điều kiện về đất đai, khí hậu, thổ nhưỡng và từng ngành sản xuất.

Ví dụ như quy hoạch đất xây dựng khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, quy hoạch đất xây dựng khu kinh tế mới trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh,…

Khoản 3 Điều 3 Luật Đất đai 2013 định nghĩa: “Kế hoạch sử dụng đất là việc phân chia quy hoạch sử dụng đất theo thời gian để thực hiện trong kỳ quy hoạch sử dụng đất.”

Quy hoạch sử dụng đất luôn gắn liền với kế hoạch sử dụng đất. Bởi quy hoạch sử dụng đất thường được thực hiện trong thời gian dài, mang tính định hướng cao. Do vậy, quy hoạch sử dụng đất được chia ra làm nhiều giai đoạn thực hiện cụ thể, được thực hiện theo từng khoảng thời gian xác định và việc phân chia này được gọi là kế hoạch sử dụng đất.

Quy hoạch sử dụng đất và kế hoạch sử dụng đất có ý nghĩa quan trọng đối với công tác quản lý cũng như sử dụng đất. Điều này đảm bảo cho việc sử dụng đất được thực hiện hợp lý và tiết kiệm, đạt mục tiêu phù hợp với quy định cũng như chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước.

Quá trình xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đòi hỏi một tầm nhìn chiến lược, sâu rộng định hướng cho sự phát triển lâu dài đối với mọi mặt đời sống xã hội. Các quy hoạch đòi hỏi phải phù hợp với chiến lược tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, được lập từ tổng thể đến chi tiết và có sự thống nhất cao. Do vậy, việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất căn cứ trên các nguyên tắc đã được Luật đất đai quy định cụ thể, như sau:

“Điều 35. Nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

1. Việc lập quy hoạch sử dụng đất phải tuân thủ quy định của pháp luật về quy hoạch và các nguyên tắc sau đây:

a) Quy hoạch sử dụng đất quốc gia phải bảo đảm tính đặc thù, liên kết của các vùng; quy hoạch sử dụng đất cấp huyện phải thể hiện nội dung sử dụng đất của cấp xã;

b) Bảo vệ nghiêm ngặt đất chuyên trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng;

c) Bảo đảm sự cân bằng giữa nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực, địa phương và khả năng, quỹ đất của quốc gia nhằm sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả;

d) Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên; thích ứng với biến đổi khí hậu;

đ) Nội dung phân bổ và sử dụng đất trong quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch sử dụng đất quốc gia.

2. Việc lập kế hoạch sử dụng đất phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây:

a) Phù hợp với chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh;

b) Kế hoạch sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất cùng cấp đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; đối với kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh phải phù hợp với phương án phân bổ, khoanh vùng đất đai trong quy hoạch tỉnh;

c) Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả;

d) Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; thích ứng với biến đổi khí hậu;

đ) Bảo vệ, tôn tạo di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh;

e) Kế hoạch của ngành, lĩnh vực, địa phương có sử dụng đất phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.”

Luật Đất đai 2013 xác định hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo các cấp khác nhau được phân hóa thành: quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc phòng và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất an ninh. Do vậy, đối với từng cấp quy hoạch, việc xác định các căn cứ để lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có sự khác biệt, tuy nhiên vẫn phải đảm bảo nguyên tắc quy hoạch, kế hoạch của ngành, lĩnh vực, địa phương có sử dụng đất phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.

Trên đây là một số tổng hợp đối với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo quy định tại Luật Đất đai 2013. Có thể hiểu, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được coi là yếu tố mang tính chất cốt lõi đối với việc sử dụng đất của từng loại đất cụ thể, đối với từng đối tượng sử dụng đất cụ thể. Mọi hoạt động liên quan đến đất đai đều gắn chặt và đòi hỏi phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Luật Đất đai cũng như các pháp luật điều chỉnh khác có liên quan.

Luật Hoàng Anh