Các điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, vì lợi ích quốc gia, công cộng là gì?

Nhà nước thu hồi đất vì nhiều lý do khác nhau, tuy nhiên chỉ trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng-an ninh, phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì người sử dụng đất mới được bồi thường. Vậy pháp luật hiện hành quy định như thế nào về việc bồi thường về đất cho người sử dụng đất? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết dưới đây .

Điều 75, Luật đất đai 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 (sau đây gọi tắt là Luật đất đai năm 2013) quy định về các điều kiện trong 06 trường hợp được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng bao gồm:

1. Điều kiện đối với hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất

Khoản 1, Điều 75, Luật đất đai năm 2013 quy định về 02 điều kiện đối với hộ gia đình, cá nhân được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng như sau:

+ Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm, 

+ Hộ gia đình có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sau đây gọi chung là Giấy chứng nhận) hoặc có đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận mà chưa được cấp, trừ trường hợp đất nông nghiệp sử dụng trước 01 tháng 07 năm 2004. 

2. Điều kiện đối với cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng đang sử dụng đất

Khoản 2, Điều 75, Luật đất đai năm 2013 quy định về 02 điều kiện đối với cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng đang sử dụng đất được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng như sau: 

+ Đất đang sử dụng  không phải là đất do Nhà nước giao, cho thuê

+ Có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận mà chưa được cấp.

3. Điều kiện đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài

Khoản 3, Điều 75, Luật đất đai năm 2013 quy định về điều kiện đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng như sau: 

+ Đối với trường hợp người Việt Nam định cư ở nước ngoài được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê; nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, thì điều kiện là có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận mà chưa được cấp.

+ Người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng được sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam mà có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật đất đai năm 2013 mà chưa được cấp thì cũng được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất

4. Điều kiện đối với tổ chức

Khoản 4, Điều 75, Luật đất đai năm 2013 quy định về điều kiện đối với tổ chức được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng như sau: 

+ Tổ chức được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê; nhận thừa kế quyền sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất mà tiền sử dụng đất đã nộp, tiền nhận chuyển nhượng đã trả không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước,

+ Có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật đất đai năm 2013 mà chưa được cấp.

5. Điều kiện đối với tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao

Khoản 5, Điều 75, Luật đất đai năm 2013 quy định về điều kiện đối với tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng như sau: 

+ Sử dụng đất được Nhà nước cho thuê Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê;

+ Có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất mà chưa được cấp.

6. Điều kiện đối với tổ chức kinh tế, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 

Theo quy định tại Khoản 5, Điều 75, Luật đất đai năm 2013, các điều kiện trong trường hợp này bao gồm: 

+ Được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở để bán hoặc bán kết hợp cho thuê; cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê;

+ Có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp.

Có thể thấy rằng, so với Luật đất đai năm 2003, Luật đất đai năm 2013 đã bổ sung thêm hai trường hợp được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất. Cụ thể, bổ sung trường hợp bồi thường đối với các trường hợp sử dụng đất theo hình thức thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê nhằm đảm bảo sự bình đẳng giữa người sử dụng đất theo hình thức thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê với người sử dụng đất theo hình thức được Nhà nước giao đất có thu tiền (có cùng nghĩa vụ tài chính như nhau) và bổ sung việc bồi thường đối với cơ sở tôn giáo, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất mà không phải đất do Nhà nước giao, cho thuê và có Giấy chứng nhận hoặc đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận mà chưa được cấp. [1]

Trên đây là những quy định của pháp luật hiện hành về các điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc quy định rõ ràng, cụ thể như vậy giúp người dân dễ dàng xác định được các điều kiện cần thiết, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình. 

Luật Hoàng Anh 

[1] Noukham Hompanya; PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến hướng dẫn, "Chế định bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất của Việt Nam và những gợi mở cho việc hoàn thiện pháp luật đất đai của nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào" , Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội.