Luật Đất đai 2024 quy định như thế nào về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất?

Luật Đất đai 2024 đã có những điều chỉnh nhất định trong quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Vậy Luật Đất đai 2024 đã quy định như thế nào và có những điều chỉnh gì? Điều đó sẽ được làm rõ trong bài viết dưới đây.

Căn cứ pháp lý

Luật Đất đai 2013;

Luật Quy hoạch 2017;

Luật Đất đai 2024;

Nghị định 102/2024/NĐ-CP ngày 30 tháng 7 năm 2024 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai.

Khái niệm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Khoản 36 Điều 3 Luật Đất đai 2024 định nghĩa khái niệm “quy hoạch sử dụng đất” như sau:

Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất và khoanh vùng đất đai cho các mục đích phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng đơn vị hành chính cho thời kỳ xác định.

Có thể thấy, khái niệm này đã có sự thay đổi nhất định so với quy định trong Luật Đất đai 2013. Trong khi, khoản 2 Điều 3 Luật Đất đai 2013 định nghĩa “quy hoạch sử dụng đất” là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế - xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định. Luật Đất đai 2024 đã định nghĩa lại khái niệm này theo hướng không khoanh vùng theo không gian sử dụng và chỉ cần đáp ứng nhu cầu sử dụng đất đối với từng đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định.

Bên cạnh đó, khái niệm “kế hoạch sử dụng đất” được quy định tại khoản 28 Điều 3 Luật Đất đai 2024 như sau:

Kế hoạch sử dụng đất là việc phân kỳ quy hoạch sử dụng đất theo thời gian để thực hiện.

Như vậy, khái niệm “kế hoạch sử dụng đất” cũng có sự thay đổi nhất định so với Luật Đất đai 2013 khi quy định mới định nghĩa về kế hoạch sử dụng đất là việc phân kỳ quy hoạch theo thời gian thay vì “phân chia quy hoạch sử dụng đất theo thời gian để thực hiện trong kỳ quy hoạch sử dụng đất.”

Nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Điều 60 Luật Đất đai 2024 đã đưa ra 10 nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất như sau:

1. Việc lập quy hoạch sử dụng đất các cấp phải tuân thủ nguyên tắc và mối quan hệ giữa các loại quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch.

Quy hoạch sử dụng đất các cấp phải tổng hợp, cân đối nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực có sử dụng đất.

2. Quy hoạch sử dụng đất quốc gia phải bảo đảm tính đặc thù, liên kết vùng; bảo đảm sự cân bằng giữa nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực, địa phương và phù hợp với tiềm năng đất đai của quốc gia nhằm sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả.

3. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được lập ở cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện phải đáp ứng yêu cầu thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; bảo đảm quốc phòng, an ninh.

4. Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ; quy hoạch sử dụng đất của cấp trên bảo đảm nhu cầu sử dụng đất của cấp dưới; quy hoạch sử dụng đất của cấp dưới phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của cấp trên; quy hoạch sử dụng đất cấp huyện phải xác định được nội dung sử dụng đất đến cấp xã; kế hoạch sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất cùng cấp đã được cơ quan có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.

5. Nội dung quy hoạch sử dụng đất phải kết hợp giữa chỉ tiêu sử dụng đất gắn với không gian, phân vùng sử dụng đất, hệ sinh thái tự nhiên.

6. Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả; khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, độ che phủ rừng; bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.

7. Bảo đảm tính liên tục, kế thừa, ổn định, đặc thù, liên kết của các vùng kinh tế - xã hội; cân đối hài hòa giữa các ngành, lĩnh vực, địa phương, giữa các thế hệ; phù hợp với điều kiện, tiềm năng đất đai.

8. Việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp phải bảo đảm sự tham gia của tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng, cá nhân; bảo đảm công khai, minh bạch.

9. Quy hoạch sử dụng đất các cấp được lập đồng thời; quy hoạch sử dụng đất cấp cao hơn phải được quyết định, phê duyệt trước quy hoạch sử dụng đất cấp thấp hơn. Khi kết thúc thời kỳ quy hoạch sử dụng đất mà quy hoạch sử dụng đất thời kỳ tiếp theo chưa được cấp có thẩm quyền quyết định, phê duyệt thì các chỉ tiêu sử dụng đất chưa thực hiện hết được tiếp tục thực hiện đến khi quy hoạch sử dụng đất thời kỳ tiếp theo được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.

10. Kế hoạch sử dụng đất được lập đồng thời với lập, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cùng cấp. Kế hoạch sử dụng đất năm đầu của quy hoạch sử dụng cấp huyện được lập đồng thời với lập quy hoạch sử dụng đất cấp huyện.

Luật Đất đai năm 2024 đã sửa đổi, bổ sung một số quy định về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nhằm đảm bảo phù hợp với các quy định của Luật Quy hoạch và thực tế công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại các địa phương và toàn quốc.

Theo đó việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cần tuân thủ các nguyên tắc được bổ sung như sau:

- Phải tổng hợp, cân đối nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực có sử dụng đất.

- Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được lập ở cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện phải đáp ứng yêu cầu thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; bảo đảm quốc phòng, an ninh.

- Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ; quy hoạch sử dụng đất của cấp trên bảo đảm nhu cầu sử dụng đất của cấp dưới; quy hoạch sử dụng đất của cấp dưới phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của cấp trên.

- Nội dung quy hoạch sử dụng đất phải kết hợp giữa chỉ tiêu sử dụng đất gắn với không gian, phân vùng sử dụng đất, hệ sinh thái tự nhiên.

- Bảo đảm tính liên tục, kế thừa, ổn định, đặc thù, liên kết của các vùng kinh tế - xã hội; cân đối hài hòa giữa các ngành, lĩnh vực, địa phương, giữa các thế hệ; phù hợp với điều kiện, tiềm năng đất đai.

- Việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp phải bảo đảm sự tham gia của tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng, cá nhân; bảo đảm công khai, minh bạch.

- Quy hoạch sử dụng đất các cấp được lập đồng thời; quy hoạch sử dụng đất cấp cao hơn phải được quyết định, phê duyệt trước quy hoạch sử dụng đất cấp thấp hơn. Khi kết thúc thời kỳ quy hoạch sử dụng đất mà quy hoạch sử dụng đất thời kỳ tiếp theo chưa được cấp có thẩm quyền quyết định, phê duyệt thì các chỉ tiêu sử dụng đất chưa thực hiện hết được tiếp tục thực hiện đến khi quy hoạch sử dụng đất thời kỳ tiếp theo được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.

- Kế hoạch sử dụng đất được lập đồng thời với lập, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cùng cấp. Kế hoạch sử dụng đất năm đầu của quy hoạch sử dụng cấp huyện được lập đồng thời với lập quy hoạch sử dụng đất cấp huyện.

Hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Khoản 1 Điều 61 Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất bao gồm:

a) Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia;

b) Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh;

c) Quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện;

d) Quy hoạch sử dụng đất quốc phòng;

đ) Quy hoạch sử dụng đất an ninh.

Có thể thấy, Luật Đất đai 2024 đã bổ sung kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện vào hệ thống quy hoạch sử dụng đất. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được lập ở cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện, đáp ứng yêu cầu thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Luật Đất đai 2024 cũng phân rõ quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc phòng và quy hoạch sử dụng đất an ninh thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia. Theo đó, luật cũng dẫn chiếu quy định rõ việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất với các đối tượng này sẽ cần thực hiện theo quy định của Luật đất đai và pháp luật về quy hoạch.

Đồng thời, pháp luật đất đai 2024 cũng làm rõ tính chất của quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và quy hoạch sử dụng đất cấp huyện. Theo đó, quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và quy hoạch sử dụng đất cấp huyện là quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành cụ thể hóa quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh. Quy định này nhằm thể hiện tính liên kết giữa quy hoạch cấp cao với quy hoạch ở cấp thấp hơn, nhằm đảm bảo quy hoạch cấp dưới cần căn cứ và tuân thủ theo quy hoạch ở cấp cao hơn.

Thời kỳ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Theo pháp luật quy hoạch, thời kỳ quy hoạch được hiểu là khoảng thời gian được xác định để làm cơ sở dự báo, tính toán các chỉ tiêu kinh tế - xã hội cho việc lập quy hoạch, cụ thể ở đây là việc lập quy hoạch sử dụng đất.

Nhằm thống nhất với quy định về thời kỳ quy hoạch trong Luật Quy hoạch 2017, khoản 1, khoản 2 Điều 62 Luật Đất đai 2024 đã quy định thời kỳ quy hoạch sử dụng đất quốc gia và cấp tỉnh như sau:

1. Thời kỳ, tầm nhìn quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc phòng và quy hoạch sử dụng đất an ninh thực hiện theo quy định của Luật Quy hoạch.

2. Thời kỳ, tầm nhìn quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh thống nhất với thời kỳ, tầm nhìn của quy hoạch tỉnh.

Như vậy, dựa trên tinh thần của Luật Đất đai và Luật Quy hoạch, thời kỳ quy hoạch của các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia là 10 năm. Tầm nhìn của quy hoạch cấp quốc gia là từ 30 năm đến 50 năm. Tầm nhìn của quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh là từ 20 năm đến 30 năm.

Luật Đất đai 2024 cũng quy định cụ thể về thời kỳ và tầm nhìn quy hoạch sử dụng đất cấp huyện tại khoản 3 Điều 62 như sau:

3. Thời kỳ quy hoạch sử dụng đất cấp huyện là 10 năm. Tầm nhìn quy hoạch sử dụng đất cấp huyện là 20 năm.

Do vậy, thời kỳ quy hoạch sử dụng đất cấp huyện là 10 năm và tầm nhìn quy hoạch sử dụng đất cấp huyện là 20 năm.

Ngoài ra, Luật Đất đai 2024 vẫn giữ nguyên quy định về thời kỳ kế hoạch sử dụng đất. Cụ thể như sau:

4. Thời kỳ kế hoạch sử dụng đất quốc gia, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh là 05 năm; kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện được lập hằng năm.

Kinh phí cho hoạt động quy hoạch

Điều 63 Luật Đất đai 2024 quy định về kinh phí cho hoạt động quy hoạch như sau:

Kinh phí lập, điều chỉnh, thẩm định, quyết định, phê duyệt, công bố quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất do ngân sách nhà nước bảo đảm từ nguồn sự nghiệp kinh tế.

Đồng thời, khoản 1 Điều 9 Luật Quy hoạch năm 2017 quy định về chi phí cho hoạt động quy hoạch như sau:

1. Chi phí lập, thẩm định, quyết định hoặc phê duyệt, công bố và điều chỉnh quy hoạch được sử dụng từ vốn đầu tư công theo quy định của pháp luật về đầu tư công.

Như vậy, Điều 63 Luật Đất đai 2024 đã luật hóa quy định về kinh phí cho hoạt động quy hoạch, nhằm nâng cao, thống nhất trong tính thực thi của hoạt động này.