Ngày nay, trong tình hình nền kinh tế công nghiệp ngày càng mạnh mẽ thì phát triển khoa học và công nghệ đo đạc bản đồ là yêu cầu thiết yếu để đảm bảo sự phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững, đảm bảo quốc phòng an ninh và quản lý tài nguyên môi trường một cách sát sao nhất. Đặc biệt là về lĩnh vực đo đạc và bản đồ. Có thể thấy, ngành đo đạc và bản đồ đã có từ rất lâu đời tại Châu Âu. Tại Việt Nam đo đạc và bản đồ đã có những đóng góp đáng kể và liên quan mật thiết đến nhiều hoạt động đặc biệt như thiết kế, thi công các công trình, lập bản đồ địa hình quốc gia, nghiên cứu và quy hoạch, quản lý tài nguyên và biến đổi khí hậu. Là căn cứ quan trọng để thiết lập an ninh quốc gia và bảo vệ môi trường trước biến đổi khí hậu và thiên tai, làm nền tảng để phát triển Hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động đo đạc và bản đồ của Luật Đo đạc và bản đồ theo Điều 4 Luật Đo đạc và bản đồ số 27/2018/QH14 ngày 14 tháng 6 năm 2028 (sau đây được gọi là Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018).

Bảo đảm chủ quyền quốc gia, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội; đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; phù hợp với điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; kịp thời ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ.

Căn cứ vào khoản 1 Điều 4 Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018 quy định như sau:

“1. Bảo đảm chủ quyền quốc gia, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội; đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; phù hợp với điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; kịp thời ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ.”

Chủ quyền quốc gia là quyền làm chủ đối với quốc gia, là thuộc tính chính trị – pháp lý không thể tách rời khỏi quốc gia. Chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ là một trong những vấn đề quan trọng bậc nhất đối với mỗi một quốc gia trên Thế giới.

Theo đó, đo đạc và bản đồ là hoạt động nhằm xác định chủ quyền lãnh thổ quốc gia để từ đó thiết lập chế độ an ninh quốc phòng một cách hợp lý và đảm bảo nhất.

Việc thể hiện chủ quyền lãnh thổ quốc gia trên các sản phẩm đo đạc và bản đồ, xuất bản phẩm bản đồ như sau:

- Sản phẩm đo đạc và bản đồ, xuất bản phẩm bản đồ toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam phải thể hiện đầy đủ đường biên giới quốc gia, điểm đặc trưng phân bố lãnh thổ trong giới hạn tọa độ địa lý từ 4°30’ đến 23°30’ vĩ độ Bắc, từ 102°00’ đến 118°00’ kinh độ Đông.

- Sản phẩm đo đạc và bản đồ, xuất bản phẩm bản đồ thể hiện một phần lãnh thổ đất liền có liên quan đến chủ quyền biển, đảo Việt Nam phải có bản đồ phụ thể hiện toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam.

- Sản phẩm đo đạc và bản đồ, xuất bản phẩm bản đồ thể hiện toàn bộ hoặc một phần thành phố Đà Nẵng, tỉnh Khánh Hòa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, tỉnh Kiên Giang phải có bản đồ phụ thể hiện các đảo, quần đảo trực thuộc.

Thông tin, dữ liệu, sản phẩm đo đạc và bản đồ phải được cập nhật, cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý tài nguyên và môi trường, phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, ứng phó với biến đổi khí hậu, nâng cao dân trí.

Nội dung này được quy định chi tiết tại khoản 2 Điều 4 Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018.

Theo đó, thông tin, dữ liệu, sản phẩm đo đạc và bản đồ phải được cập nhật, cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý tài nguyên và môi trường, phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, ứng phó với biến đổi khí hậu, nâng cao dân trí.

Đo đạc là việc thu nhận, xử lý thông tin, dữ liệu để xác định vị trí, hình dạng, kích thước và thông tin thuộc tính của đối tượng địa lý.

Bản đồ là mô hình khái quát thể hiện các đối tượng địa lý ở tỷ lệ nhất định, theo quy tắc toán học, bằng hệ thống ký hiệu quy ước, dựa trên kết quả xử lý thông tin, dữ liệu từ quá trình đo đạc.

Theo đó, có thể hiểu đơn giản Đo đạc bản đồ là hoạt động đo đạc địa hình và địa vật nằm trên bề mặt Trái Đất nhằm vẽ lên mặt phẳng giấy hay còn gọi là bản đồ và xử lý những số liệu đó. Vì vậy, các thông tin đo đạc và bản đồ phải được cập nhật thường xuyên và kịp thời, đảm bảo tính chính xác và rõ ràng để có phương án giải quyết nhanh chóng nếu có tác động tiêu cực xảy ra.

Trên đây là 2 nguyên tắc đầu tiên trong hoạt động đo đạc và bản đồ. Các nguyên tắc tiếp theo sẽ được Luật Hoàng Anh làm rõ ở Phần 2.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018

Luật Hoàng Anh