Quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất trong trường hợp cụ thể là gì ?

Bên cạnh việc quy định các quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân khi sử dụng đất nông nghiệp, sử dụng đất được Nhà nước cho thuê đất thì quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất không thu tiền sang loại đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất cũng được pháp luật quy định chi tiết tại Điều 180, Luật đất đai số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 (sau đây gọi tắt là Luật đất đai 2013) và được hướng dẫn chi tiết tại Khoản 30, Điều 2, Nghị định 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính phủ, cụ thể như sau:

1. Chế độ sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân (quy định tại Khoản 30, Điều 2, Nghị định 01/2017/NĐ-CP)

a. Khái niệm chuyển mục đích sử dụng đất

Chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nnhân là việc hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất vào mục đích khác với mục đích đang sử dụng hoặc đã được giao để sử dụng.

Ví dụ: Anh A đang sử dụng đất nông nghiệp và muốn chuyển sang sử dụng đất đó vào mục đích kinh doanh.

b. Các chế độ sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân trong từng trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất cụ thể 

i. Trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp không phải là đất thuê của Nhà nước sang đất thương mại, dịch vụ; đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp.

Trong trường hợp này, hộ gia đình, cá nhân được sử dụng đất theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất và phải nộp tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích theo quy định.

ii. Trường hợp chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp là đất thuê của Nhà nước sang đất thương mại, dịch vụ; đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp. Khi đó, Hộ gia đình, cá nhân được sử dụng đất theo hình thức thuê đất trả tiền thuê hàng năm hoặc thuê đất trả tiền thuê một lần cho cả thời gian thuê và phải nộp tiền thuê đất khi chuyển mục đích theo quy định.

iii. Về thời hạn sử dụng đất.

Thời hạn sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất trong các trường hợp trên dựa vào thời hạn đối với dự án đầu tư, cụ thể là thời hạn này được xem xét dựa trên các dự án đầu tư nhưng không quá 50 năm, và không quá 70 năm đối với các dự án đầu tư có vốn đầu tư lớn, hoặc đầu tư trong các vùng có điều kiện khó khăn.

Trường hợp không có dự án đầu tư thì thời hạn sử dụng đất là không quá 50 năm; đối với địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, địa bàn kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn thì thời hạn sử dụng đất là không quá 70 năm. 

Thời hạn sử dụng đất được tính từ thời điểm được cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất.

2. Các quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất không thu tiền sang loại đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất (quy định tại Điều 180, Luật đất đai 2013)

2.1.  Các quyền và nghĩa vụ chung (quy định tại Khoản 1, Điều 180, Luật đất đai 2013)

Hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất không thu tiền sang loại đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất có quyền và nghĩa vụ chung quy định tại Điều 166 và Điều 170 của Luật đất đai 2013, cụ thể như sau:

Các quyền chung được quy định tại Điều 166 như: Quyền được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, quyền được hưởng thành quả lao động, kết quả đầu tư trên đất, quyền được hưởng các lợi ích do công trình của Nhà nước phục vụ việc bảo vệ, cải tạo đất nông nghiệp…

Các nghĩa vụ chung được quy định tại Điều 170 như: sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới thửa đất, đúng quy định về sử dụng độ sâu trong lòng đất và chiều cao trên không, bảo vệ các công trình công cộng trong lòng đất và tuân theo các quy định khác của pháp luật có liên quan…

2.2. Quyền và nghĩa vụ trong một số trường hợp cụ thể (quy định tại Khoản 2, Điều 180, Luật đất đai 2013)

a. Hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng từ loại đất không thu tiền sang được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê.

Khi đó, ngoài các quyền và nghĩa vụ chung, hộ gia đình, cá nhân còn có quyền chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp trong cùng một xã, phường, thị trấn với hộ gia đình, cá nhân khác; chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật; cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân khác, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đầu tư tại Việt Nam thuê quyền sử dụng đất; cá nhân sử dụng đất có quyền để thừa kế quyền sử dụng đất của mình theo di chúc hoặc theo pháp luật, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất để hợp tác, kinh doanh.

b. Hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng từ loại đất không thu tiền sang được Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê đất hàng năm

Trong trường hợp này, hộ gia đình, cá nhân cũng có các quyền và nghĩa vụ chung tương tư như trường hợp a. Bên cạnh đó, còn có các quyền khác đó là bán tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê, để thừa kế, tặng cho tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê, cho thuê tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê theo quy định của pháp luật về dân sự, thế chấp bằng tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê, góp vốn bằng tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê trong thời hạn thuê đất với tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài để hợp tác sản xuất, kinh doanh.

Trên đây là các quy định của pháp luật hiện hành về quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất không thu tiền sử dụng đất sang loại đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất. Việc quy định rõ ràng, chi tiết như vậy giúp cho người sử dụng đất nắm rõ được các quyền và nghĩa vụ của mình để từ đó thực hiện đúng pháp luật.

Luật Hoàng Anh