Quyền và nghĩa vụ của Chủ tịch công ty trong công ty TNHH một thành viên 100% vốn Nhà nước là gì?

Chủ tịch công ty trong doanh nghiệp nhà nước tổ chức theo hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên là cá nhân được cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm để thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước tại doanh nghiệp. Vậy quyền và nghĩa vụ đó là gì? Luật Hoàng Anh xin được giải đáp thông qua bài viết này.

Khoản 2 Điều 99 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định Chủ tịch công ty có những quyền và nghĩa vụ như sau :

1. Quyền và nghĩa vụ của người đại diện chủ sở hữu trực tiếp tại công ty theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp số 69/2014/QH13 do Quốc hội ban hành ngày 26 tháng 11 năm 2014 (Luật QLSDVNN 2014)

Với tư cách là người đại diện chủ sở hữu trực tiếp tại doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, Chủ tịch công ty có quyền và nghĩa vụ trực tiếp quản lý, sử dụng vốn nhà nước vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, bảo đảm doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh theo cơ chế thị trường, bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật. (Khoản 5 Điều 5. Nguyên tắc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo Luật QLSDVNN 2014).

Ví dụ: Chủ tịch công ty có quyền quyết định phương án huy động vốn đối với từng dự án có mức huy động không quá 50% vốn chủ sở hữu. Bên cạnh đó, Chủ tịch công ty có quyền phân cấp cho Tổng giám đốc hoặc Giám đốc quyết định phương án huy động vốn theo quy định tại điều lệ hoặc quy chế tài chính của doanh nghiệp.

 Trong trường hợp huy động vốn trên mức quy định (quá 50% vốn chủ sở hữu), Chủ tịch công ty có nghĩa vụ báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét, phê duyệt. Nếu không có sự phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà vẫn thực hiện việc huy động vốn vượt mức quy định thì Chủ tịch công ty phải chịu trách nhiệm. (Khoản 3 Điều 23 Luật QLSDVNN 2014).

Bên cạnh đó, Chủ tịch công ty còn có quyền quyết định từng dự án đầu tư, xây dựng, mua, bán tài sản cố định với giá trị không quá 50% vốn chủ sở hữu căn cứ vào chiến lược, kế hoạch đầu tư phát triển 05 năm và kế hoạch sản xuất, kinh doanh hằng năm của doanh nghiệp (Khoản 1 Điều 24 Luật QLSDVNN 2014).

2. Quyền và nghĩa vụ theo Điều 92 Luật Doanh nghiệp 2020

Theo đó, quyền và nghĩa vụ của Chủ tịch công ty có thể phân thành hai nhóm như sau:

(i) Nhóm quyền và nghĩa vụ liên quan đến các vấn đề quản trị

- Quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể chi nhánh, văn phòng đại diện và các đơn vị hạch toán phụ thuộc;

- Quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của Điều lệ công ty, Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan

Theo đó, Hội đồng thành viên có quyền quyết định các vấn đề quản trị trong doanh nghiệp nhà nước

(ii) Nhóm quyền và nghĩa vụ liên quan đến các vấn đề tài chính, kinh doanh

- Quyết định kế hoạch sản xuất, kinh doanh hằng năm, chủ trương phát triển thị trường, tiếp thị và công nghệ của công ty;

- Tổ chức hoạt động kiểm toán nội bộ và quyết định thành lập đơn vị kiểm toán nội bộ của công ty;

- Quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của Điều lệ công ty, Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan

3. Trách nhiệm theo quy định tại Điều 97 Luật Doanh nghiệp 2020

- Tuân thủ Điều lệ công ty, quyết định của chủ sở hữu công ty và quy định của pháp luật.

Điều lệ công ty là văn bản quan trọng nhất và có hiệu lực cao nhất đối với một công ty, giống như một bản Hiến pháp đối với một quốc gia. Tuy nhiên, Điều lệ công ty không được trái với quy định pháp luật. Chính vì vậy, Chủ tịch công ty phải tuân thủ Điều lệ công ty và quy định của pháp luật doanh nghiệp cũng như pháp luật khác liên quan.

Bên cạnh đó, Chủ tịch công ty là người đại diện chủ sở hữu trực tiếp tại doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, theo đó, Chủ tịch công ty phải tuân thủ các quyết định của chủ sở hữu.

- Thực hiện quyền và nghĩa vụ một cách trung thực, cẩn trọng, tốt nhất nhằm bảo đảm tối đa lợi ích hợp pháp của công ty và Nhà nước.

- Trung thành với lợi ích của công ty và Nhà nước; không lạm dụng địa vị, chức vụ và sử dụng thông tin, bí quyết, cơ hội kinh doanh, tài sản khác của công ty để tư lợi hoặc phục vụ lợi ích của tổ chức, cá nhân khác.

Với tư cách là người đại diện chủ sở hữu trực tiếp tại doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, Chủ tịch công ty luôn phải đặt lợi ích của công ty và Nhà nước lên đầu, mọi hành vi thực hiện quyền và nghĩa vụ đều phải vì lợi ích của công ty và Nhà nước. Vì vậy, Chủ tịch công ty không được làm dụng vị trí, chức vụ, thông tin, bí quyết, cơ hội kinh doanh, tài sản khác của công ty để thực hiện các hợp đồng, giao dịch đem lại lợi ích cho cá nhân và gây tổn hại đến lợi ích của công ty.

- Thông báo kịp thời, đầy đủ, chính xác cho doanh nghiệp về doanh nghiệp mà mình làm chủ hoặc có cổ phần, phần vốn góp chi phối và doanh nghiệp mà người có liên quan của mình làm chủ, cùng sở hữu hoặc sở hữu riêng cổ phần, phần vốn góp chi phối. Thông báo này được tập hợp và lưu giữ tại trụ sở chính của công ty.

- Chịu trách nhiệm cá nhân khi thực hiện các hành vi lợi dụng danh nghĩa công ty thực hiện hành vi vi phạm pháp luật; tiến hành kinh doanh hoặc giao dịch khác không nhằm phục vụ lợi ích của công ty và gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân khác; thanh toán các khoản nợ chưa đến hạn khi nguy cơ rủi ro tài chính có thể xảy ra đối với công ty.

Tùy vào mức độ của hành vi vi phạm mà cơ quan đại diện chủ sở hữu sẽ xem xét áp dụng hình thức kỷ luật khiển trách, cảnh cáo, cách chức, buộc thôi việc đối với Chủ tịch công ty. Mức độ của hành vi vi pham được xác định dựa trên tính chất, mức độ tác hại, tác động đến nội bộ công ty và khả năng gây ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, mức độ của hành vi vi phạm còn được xác định bằng thiệt hại về vật chất tính bằng số tiền cụ thể (Điều 56, 57, 58 Nghị định 159/2020/NĐ-CP do Chính phủ ban hành quy định về quản lý người giữ chức danh, chức vụ và người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp).

Từ những phân tích trên, có thể thấy, việc pháp luật quy định rõ ràng và cụ thể về quyền và nghĩa vụ của Chủ tịch công ty trong doanh nghiệp nhà nước nhằm đảm bảo sự công khai, minh bạch trong hoạt động quản lý, sử dụng vốn của nhà nước.

Luật Hoàng Anh