Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp là nội dung chủ yếu tạo nên địa vị pháp lý cho một doanh nghiệp. Doanh nghiệp hoạt động thông qua việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ được Pháp luật cho phép và ghi nhận. Vậy một doanh nghiệp có những quyền và nghĩa vụ như thế nào? Hãy cùng Luật Hoàng Anh tìm hiểu thông qua bài viết sau đây.

I. Căn cứ pháp lý

- Luật doanh nghiệp số 59/2020/QH14 (Luật Doanh nghiệp 2020).

II. Quyền của doanh nghiệp

Là bộ phận không thể thiếu trong việc cấu thành nên địa vị pháp lý của doanh nghiệp, các quy định về quyền của doanh nghiệp ghi nhận khả năng hành xử của doanh nghiệp trên thị trường. Doanh nghiệp có các quyền theo quy định của Pháp luật kể từ thời điểm được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Theo quy định của Luật doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp có những quyền sau đây:

       "Điều 7. Quyền của doanh nghiệp

1. Tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm.

2. Tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; chủ động lựa chọn ngành, nghề, địa bàn, hình thức kinh doanh; chủ động điều chỉnh quy mô và ngành, nghề kinh doanh.

3. Lựa chọn hình thức, phương thức huy động, phân bổ và sử dụng vốn.

4. Tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng.

5. Kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu.

6. Tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.

7. Chủ động ứng dụng khoa học và công nghệ để nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh; được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.

8. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của doanh nghiệp.

9. Từ chối yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân về cung cấp nguồn lực không theo quy định của pháp luật.

10. Khiếu nại, tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật.

11. Quyền khác theo quy định của pháp luật".

Từ quy định trên, quyền doanh nghiệp có thể được chia thành 03 nhóm:

1.  Quyền tự chủ của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh và phát triển thị trường bao gồm các quyền thuộc khoản 1,2,3,4, 5 tại điều 7 Luật doanh nghiệp 2020.
2. Quyền quản lí, điều hành nội bộ, hoạt động của doanh nghiệp bao gồm các quyền sau: Tự chủ quyết định các công việc kinh doanh và quan hệ nội bộ; chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của doanh nghiệp; chủ động ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại để nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh; tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo yêu cầu kinh doanh.
3. Doanh nghiệp có quyền trong việc lựa chọn môi trường kinh doanh: Từ chối mọi yêu cầu cung cấp các nguồn lực không được pháp luật quy định; khiếu nại, tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật.

III. Nghĩa vụ của doanh nghiệp

Nghĩa vụ của doanh nghiệp được hiểu là trách nhiệm và giới hạn quyền trong các mối quan hệ giữa doanh nghiệp với nhà nước, với người lao động, với các doanh nghiệp. Với tư cách là đơn vị kinh doanh trên thị trường và luôn được xác định là chủ thể  với các mối quan hệ trong sinh hoạt thị trường và đời sống xã hội. Để đảm bảo hòa hợp, cân bằng lợi ích giữa các chủ thể là doanh nghiệp khi tham gia hoạt trọng trong thị trường kinh tế thì pháp luật các quốc gia nói cung và Việt Nam nói riêng cũng đã đưa ra các chế định về nghĩa vụ của các doanh nghiệp. Cụ thể Luật doanh nghiệp 2020 đã có những quy định vè nghĩa vụ của doanh nghiệp như sau:

          "Điều 8. Nghĩa vụ của doanh nghiệp

1. Đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật và bảo đảm duy trì đủ điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh.

2. Thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, báo cáo và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này.

3. Chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và các báo cáo; trường hợp phát hiện thông tin đã kê khai hoặc báo cáo thiếu chính xác, chưa đầy đủ thì phải kịp thời sửa đổi, bổ sung các thông tin đó.

4. Tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.

5. Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động theo quy định của pháp luật; không phân biệt đối xử, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người lao động trong doanh nghiệp; không ngược đãi lao động, cưỡng bức lao động hoặc sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật; hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng nghề; thực hiện các chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và bảo hiểm khác cho người lao động theo quy định của pháp luật.

6. Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật".

Tóm lại, Chế định quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp không chỉ là nội dung cơ bản tạo nên địa vị pháp lý cho doanh nghiệp, mà nó còn có ảnh hưởng tới các chế định trong việc quản lý điều hành công ty. Sự ra đời của các chế định này có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát cân bằng lợi ích giữa các chủ thể tham gia vào quan hệ thị trường.

Luật Hoàng Anh