Thế nào là quản lý danh mục đầu tư chứng khoán?

Trong quá trình hoạt động đầu tư chứng khoán, nhiều nhà đầu tư có những khoản vốn lớn có nhu cầu đầu tư khá đa dạng nhưng lại không có khả năng tự mình đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý. Thậm chí họ đã tiến hành đầu tư nhưng lại không có khả năng quản lý hiệu quả đối với các khoản mục đầu tư này. Vì thế họ cần đến sự giúp đỡ từ phía các công ty hoạt động chuyên nghiệp trong quản lý danh mục đầu tư, bằng cách ký kết và thực hiện một hợp đồng dịch vụ quản lý danh mục đầu tư với các công ty này.

Từ thực tiễn đó trên thị trường chứng khoán đã xuất hiện một ngành nghề kinh doanh chứng khoán khá mới mẻ đó là hoạt động quản lý danh mục đầu tư chứng khoán.

Theo Khoản 35 Điều 4 Luật chứng khoán số 54/2019/QH14 ngày 26 tháng 11 năm 2019 quy định khái niệm quản lý danh mục đầu tư chứng khoán như sau:

“Điều 4. Giải thích từ ngữ

35. Quản lý danh mục đầu tư chứng khoán là hoạt động quản lý theo ủy thác của từng nhà đầu tư trong việc mua, bán, nắm giữ chứng khoán và các tài sản khác của nhà đầu tư.”

Nghiệp vụ quản lý danh mục đầu tư chứng khoán chính là hoạt động quản lý vốn của khách hàng thông qua việc mua, bán và nắm giữ các chứng khoán vì quyền lợi của khách hàng, theo hợp đồng được ký kết giữa công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán với khách hàng là nhà đầu tư.

Với bản chất là một nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán, hoạt động quản lý danh mục đầu tư chứng khoán có những đặc trưng cơ bản sau:

- Thứ nhất, về phương tiện chủ thể, quan hệ quản lý danh mục đầu tư chứng khoán phát sinh giữa hai chủ thể bao gồm công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán (bên được ủy quyền - bên cung ứng dịch vụ quản lý danh mục đầu tư chứng khoán) và bên kia là nhà đầu tư tổ chức hoặc cá nhân (bên ủy quyền - bên sử dụng dịch vụ quản lý danh mục đầu tư chứng khoán). Một bên cung ứng dịch vụ là công ty quản lý danh mục đầu tư chứng khoán, do họ thực hiện hoạt động này với tính chất là một nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán nên phải được cấp giấy phép và tiến hành đăng ký kinh doanh với chính quyền trước khi thực hiện. Còn đối với bên sử dụng dịch vụ là nhà đầu tư, cho họ không có khả năng và điều kiện để quyết định đầu tư cũng như quản lý các khoản mục đầu tư của mình nên nhà đầu tư phải ủy thác cho một công ty quản lý quỹ thay mặt họ tiến hành các hoạt động đầu tư theo hợp đồng dịch vụ ủy thác được ký kết giữa hai bên.

- Thứ hai, về phương diện nội dung, hoạt động quản lý danh mục đầu tư chứng khoán của công ty quản lý quỹ bao gồm công việc chính như sau: sử dụng nguồn vốn của nhà đầu tư chuyển giao để trực tiếp đầu tư vào chứng khoán; trực tiếp nắm giữ và bán chứng khoán trên thị trường khi xét thấy cần thiết vì lợi ích của nhà đầu tư. Trên nguyên tắc tất cả những công việc này đều phải được ghi rõ ràng trong hợp đồng dịch vụ ủy thác giữa công ty quản lý quỹ với nhà đầu tư. Đặc biệt, hợp đồng cần xác định rõ khách hàng phải tự gánh chịu mọi rủi ro của hoạt động đầu tư nếu có có, trừ khi có bằng chứng về việc các rủi ro đó xảy ra đối với nhà đầu tư là do hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm hợp đồng và có lỗi của công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán.

- Thứ ba, về phương diện hình thức, hoạt động quản lý danh mục đầu tư luôn được thực hiện thông qua hình thức pháp lý là hợp đồng dịch vụ ủy thác quản lý danh mục đầu tư chứng khoán. Hợp đồng này vừa có tính chất là hợp đồng ủy quyền vừa có tính chất là hợp đồng dịch vụ. Với tính chất là hợp đồng ủy quyền nhà đầu tư ủy quyền cho công ty quản lý quỹ thay mặt mình tiến hành các công việc đầu tư chứng khoán trên thị trường vì lợi ích của nhà đầu tư. Còn với tính chất là một hợp đồng dịch vụ công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán thỏa thuận làm dịch vụ quản lý danh mục đầu tư chứng khoán cho khách hàng để được hưởng thù lao dịch vụ.

Tóm lại, có thể khẳng định bản chất pháp lý của hoạt động quản lý danh mục đầu tư chứng khoán chính là hợp đồng dịch vụ ủy thác quản lý danh mục đầu tư chứng khoán. Việc ký kết và thực hiện hợp đồng này có thể xem như là một cách thức duy nhất để công ty quản lý quỹ và khách hàng của họ thỏa mãn được các nhu cầu, lợi ích của mình khi tham gia vào thị trường chứng khoán.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật chứng khoán.

Luật Hoàng Anh