Các hoạt động hợp pháp liên quan đến nghiên cứu, giám định, kiểm nghiệm, kiểm định chất ma túy và các chất chứa chất ma khác được quy định như thế nào?

Nhà nước độc quyền quản lí các chất ma túy. Các hoạt động hợp pháp liên quan đến nghiên cứu, giám định, kiểm nghiệm, kiểm định chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc và thuốc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất tại điểm a khoản 1 Điều 12 Luật phòng, chống ma túy năm 2021 được Nhà nước quy định cụ thể và kiểm soát chặt chẽ thông qua hệ thống pháp luật và các văn bản hướng dẫn.

Thứ nhất, hoạt động nghiên cứu chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần,… phải do các cá nhân đủ điều kiện theo quy định của Bộ Y tế, Bộ Công nghiệp tiến hành.

Theo khoản 1 Điều 2 Nghị định số 80/2001/NĐ-CP của Chính phủ ngày 05 tháng 11 hướng dẫn việc kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy ở trong nước thì pháp luật nghiêm cấm việc sử dụng trong lĩnh vực y tế nguyên liệu, thành phẩm và bán thành phẩm có chứa các chất quy định trong Danh mục I được ban hành kèm theo Nghị định số 67/2001/NĐ-CP ngày 01 tháng 10 năm 2001 của Chính phủ ban hành các danh mục chất ma túy và tiền chất. Trường hợp sử dụng các chất đó để phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm về ma tuý phải được phép của Bộ trưởng Bộ Y tế hoặc Bộ trưởng Bộ Công an.

Thứ hai, về các hoạt động giám định, kiểm nghiệm, kiểm định, theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 thì chất ma túy thuộc trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định tại khoản 5 Điều 206 và thủ tục, trình tự trưng cầu giám định được thực hiện theo quy định tại khoản 205 và khoản 209 Bộ luật này.

Ngoài ra, Thông tư liên tịch số 08/2015/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP ngày 14 tháng 11 năm 2015 sửa đổi, bổ sung một số điểm của Thông tư liên tịch số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP ngày 24/12/2007 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Chương XVIII “các tội phạm về ma túy của Bộ luật hình sự năm 1999”, tại Điều 1, Mục 1 Phần I cũng quy định về việc giám định chất ma túy hoặc tiền chất như sau:

“1.4. Trong mọi trường hợp, khi thu giữ được các chất nghi là chất ma túy hoặc tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy thì đều phải trưng cầu giám định để xác định loại và trọng lượng chất ma túy, tiền chất thu giữ được. Bắt buộc phải trưng cầu giám định hàm lượng đẻ xác định trọng lượng chất ma túy trong các trường hợp sau:

a, Chất ma túy, tiền chất dùng vào việc sản xuất chất ma túy ở thể rắn được hòa thành dung dịch;

b, Chất ma túy, tiền chất dùng vào việc sản xuất chất ma túy ở thể lỏng đã được pha loãng;

c, Xái thuốc phiện;

d, Thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần;...”

Bên cạnh đó, Nghị định số 45/2009/NĐ-CP ngày 13 tháng 05 năm 2009 của Chính phủ hướng dẫn việc nhập khẩu, lấy mẫu, quản lý, sử dụng mẫu các chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần vì mục đích quốc phòng, an ninh quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 4 như sau:

“2. Các lực lượng thi hành pháp luật khi phát hiện, thu giữ các chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần có khối lượng từ 350 gam hoặc từ 100 viên, ống hoặc 5 lít chất lỏng trở lên và trường hợp có khối lượng ít hơn nhưng đó là loại ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần mới xuất hiện, thì cùng với việc lấy mẫu để giám định theo thủ tục tố tụng còn phải trích mẫu gửi về Viện Khoa học hình sự Bộ Công an để truy nguyên nguồn gốc.

3. Việc lấy mẫu các chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần phải được tiến hành theo quy định như lấy mẫu phục vụ giám định trong Bộ Luật Tố tụng hình sự. Bộ Công an thống nhất với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao quy định cụ thể số lượng, quy trình, thủ tục lấy mẫu các chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần từ vật chứng thu giữ các vụ án về tội phạm ma túy.”

Như vậy, các hoạt động nghiên cứu, giám định, kiểm định, kiểm nghiệm chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc và thuốc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất được pháp luật quy định và hướng dẫn cụ thể, chặt chẽ thông qua các văn bản pháp luật. Các cá nhân, tổ chức tiến hành thực hiện các hoạt động này phải hết sức tuân thủ quy định một cách nghiêm ngặt sự hướng dẫn, chỉ đạo của Nhà nước cũng như các cơ quan chuyên môn có thẩm quyền.

Luật Hoàng Anh