Cai nguyện ma túy bắt buộc tại cộng đồng là gì?

Luật phòng, chống ma túy năm 2021 quy định các biện pháp cai nghiện ma túy bao gồm cai nghiện ma túy tự nguyện và cai nghiện ma túy bắt buộc. Tuy nhiên, cai nghiện ma túy tự nguyện là biện pháp ít khả thi hơn do đặc thù người nghiện ma túy thường có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy một cách lén lút, không công khai và theo quy định của pháp luật hiện hành, hành vi này sẽ bị xử phạt cảnh cáo hoặc xử phạt vi phạm hành chính dẫn đến tâm lý, nhận thức của người nghiện thường không có xu hướng tự nguyện khai báo và đăng ký cai nghiện. Vì vậy, biện pháp cai nghiện ma túy bắt buộc được áp dụng phổ biến hơn trong công tác quản lí và phòng, chống ma túy.

Luật phòng, chống ma túy năm 2021 và Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/09/2010 của Chính phủ quy định về cai nghiện ma túy bắt buộc tại cộng đồng như sau:

1. Đối tượng bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng

Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/09/2010 của Chính phủ quy định tại Điều 16 về đối tượng bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng như sau:

Đối tượng bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng là người nghiện ma túy cư trú tại cộng đồng nhưng không tự giác khai báo và không tự nguyện đăng ký cai nghiện tại gia đình hoặc cộng đồng.

Ngoài ra, tại khoản 2 quy định các trường hợp không áp dụng biện pháp cai nghiện ma túy bắt buộc tại cộng đồng bao gồm:

- Người nghiện ma túy thuộc diện bị đưa vào cơ sở chữa bệnh, trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục theo quy định Điều 91, Điều 92, Điều 93, Điều 94 của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020)

- Người nghiện ma túy đang bị áp dụng biện pháp quản lý sau cai nghiện tại nơi cư trú, tại Trung tâm quản lý sau cai nghiện theo quy định Điều 40 của Luật Phòng, chống ma túy năm 2021.

2. Thủ tục, trình tự áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng

Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/09/2010 của Chính phủ quy định trình tự, thủ tục áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng như sau:

Thứ nhất, về việc lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng quy định tại Điều 17

- Trưởng Công an xã hoặc đơn vị tương đương chủ trì lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng gửi Tổ công tác

- Hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng bao gồm những nội dung sau:

+ Bản sơ yếu lý lịch của người nghiện ma túy;

+ Biên bản hoặc các tài liệu xác nhận tình trạng nghiện ma túy;

+ Văn bản của Trưởng Công an xã hoặc tương đương đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng.

Thứ hai, về việc thẩm tra hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng tại Điều 18

- Tổ công tác có trách nhiệm chuẩn bị tổ chức phiên họp thẩm tra, xét duyệt hồ sơ (trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, văn bản đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng của Trưởng Công an xã hoặc đơn vị tương đương).

- Phiên họp thẩm tra, xét duyệt hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng phải có ít nhất các thành viên sau tham dự:

+ Cán bộ phụ trách Lao động - Thương binh và Xã hội

+ Trưởng Công an

+ Cán bộ Y tế

+ Đại diện Mặt trận Tổ quốc cấp xã

+ Trưởng thôn (hoặc tổ trưởng Tổ dân phố) nơi người nghiện cư trú.

- Tổ công tác xem xét và biểu quyết đối với từng trường hợp cụ thể theo nguyên tắc đa số. Trong trường hợp biểu quyết với số ý kiến bằng nhau thì phải ghi rõ vào biên bản phiên họp trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân quyết định. Ý kến phát biểu của các thành viên tham dự phải được ghi rõ trong biên bản phiên họp thẩm tra, xét duyệt hồ sơ của Tổ công tác,

- Tổ trưởng Tổ công tác làm văn bản đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng gửi Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã kèm theo Biên bản phiên họp thẩm tra, xét duyệt hồ sơ.

3. Thẩm quyền áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng

Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/09/2010 của Chính phủ quy tại Điều 19 về quyết định áp dụng biện pháp cai nghiện ma túy bắt buộc tại cộng đồng:

- Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền quyết định áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng (trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được văn bản đề nghị của Tổ công tác)

- Quyết định áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng có hiệu lực kể từ ngày ký và phải được gửi cho cá nhân và gia đình, người giám hộ của người cai nghiện, Tổ trưởng Tổ công tác và Tổ trưởng Tổ dân cư nơi người nghiện ma túy cư trú để quản lý, giúp đỡ người cai nghiện.

4. Các trường hợp được hoãn hoặc miễn chấp hành quyết định cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng

4.1. Các trường hợp được hoãn thi hành quyết định cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng

Điều 20 khoản 1 Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/09/2010 của Chính phủ quy định các trường hợp được hoãn thi hành quyết định bao gồm:

- Người đang ốm nặng có chứng nhận của bệnh viện từ tuyến huyện trở lên

- Phụ nữ đang có thai có chứng nhận của bệnh viện từ tuyến huyện trở lên hoặc phụ nữ đang nuôi con nhỏ dưới ba mươi sáu tháng tuổi.

Lưu ý:

- Căn cứ vào quyết định, hướng dẫn của cơ sở y tế về thời gian điều trị cũng như thời gian nuôi con nhỏ của các đối tượng trên để Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định thời hạn hoãn thi hành quyết định cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng đối với họ.

- Hết thời hạn hoãn thi hành quyết định nêu trên, các đối tượng này phải tiếp tục thi hành quyết định

- Trường hợp không tự nguyện chấp hành thì bị cưỡng chế thi hành theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính

4.2. Các trường hợp được miễn thi hành quyết định cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng

Điều 20 khoản 2 Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/09/2010 của Chính phủ quy định các trường hợp miễn hoãn thi hành quyết định bao gồm:

- Đang mắc bệnh hiểm nghèo có chứng nhận của cơ sở y tế cấp huyện trở lên

- Trong thời gian hoãn chấp hành quyết định mà người đó tự nguyện cai nghiện, không còn sử dụng ma túy có Giấy xác nhận đã hoàn thành thời gian tự nguyện cai nghiện.

Đối với trường hợp này, phải thực hiện đúng trình tự, thủ tục về tự nguyện cai nghiện tại gia đình, cộng đồng hoặc cơ sở cai nghiện theo quy định của pháp luật và được xác nhận đã hoàn thành thời gian cai nghiện tự nguyện bởi cơ quan có thẩm quyền.

Luật Hoàng Anh