Giáo dục tại xã, phường, thị trấn là gì?

Biện pháp cuối cùng trong 03 biện pháp giám sát, giáo dục áp dụng trong trường hợp người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự là giáo dục tại, xã, phường, thị trấn. Như đã phân tích ở các bài viết trước, người dưới 18 tuổi phạm tội cũng do một phần trách nhiệm đến từ gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo dục các em. Do đó, để khắc phục sai lầm này, pháp luậ hình sự đặt ra biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn giúp các em có nhận thức đúng đắn, trở thành người có ích cho xã hội.

1. Căn cứ pháp lý

Điều 95 Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự) quy định về giáo dục tại, xã, phường, thị trấn như sau:

“Điều 95. Giáo dục tại xã, phường, thị trấn

1. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn từ 01 năm đến 02 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này;

b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.

2. Người được Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức giám sát, giáo dục phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:

a) Chấp hành đầy đủ nghĩa vụ về học tập, lao động;

b) Chịu sự giám sát, giáo dục của gia đình, xã, phường, thị trấn;

c) Không đi khỏi nơi cư trú khi không được phép;

d) Các nghĩa vụ theo quy định tại khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này.

3. Nếu người được giáo dục tại xã, phường, thị trấn đã chấp hành một phần hai thời hạn và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp xã được giao trách nhiệm giám sát, giáo dục, cơ quan đã áp dụng biện pháp này có thể quyết định chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn.”

2. Đối tượng áp dụng biện pháp giáo dục tại, xã, phường, thị trấn

- Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng trừ tội phạm quy định tại các điều 134 (Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác), 141 (Tội hiếp dâm), 171 (Tội cướp giật tài sản), 248 (Tội sản xuất trái phép chất ma túy), 249(Tội tàng trữ trái phép chất ma túy), 250(Tội vận chuyển trái phép chất ma túy), 251 (Tội mua bán trái phép chất ma túy) và 252 (Tội chiếm đoạt chất ma túy) của Bộ luật hình sự.

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng trừ tội phạm quy định tại các điều 123 (Tội giết người), 134(Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác) , 141(Tội hiếp dâm), 142 (tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi), 144 (tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi), 150 (tội mua bán người), 151(tội mua bán người dưới 16 tuổi); Điều 168 (tội cướp tài sản); Điều 171 (tội cướp giật tài sản); Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy); Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy); Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy); Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy); Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy) của Bộ luật hình sự.

Đối tượng của biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn hòan toàn giống với quy định đối tượng áp dụng của biện pháp hòa giải tại cộng đồng theo Điều 94 Bộ luật hình sự.

3. Thẩm quyền áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn

Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án giao người bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức giám sát, giáo dục.

Như vậy, giống với biện pháp hòa giải tại cộng đồng, giáo dục tại xã, phường, thị trấn có thể diễn ra tại bất cứ giai đoạn nào trọng quá trình giải quyết vụ án hình sự. Giáo dục tại xã, phường, thị trấn ở giai đoạn nào thì cơ quan tiến hành tố tụng ở giai đoạn đấy phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã tiến hành tổ chức hòa giải

Nếu người được giáo dục tại xã, phường, thị trấn đã chấp hành một phần hai thời hạn và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp xã được giao trách nhiệm giám sát, giáo dục, cơ quan đã áp dụng biện pháp này có thể quyết định chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn. Điều 23 Nghi định Số: 37/2018/NĐ-CP ngày 10 tháng 3 năm 2018 quy định về chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn như sau:

- Khi nhận được đề nghị của người trực tiếp giám sát, giáo dục hoặc đơn đề nghị chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn của người được giám sát, giáo dục, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã chỉ đạo Công an cùng cấp tổ chức cuộc họp xem xét việc đề nghị cơ quan đã ra quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn chấm dứt thời hạn giáo dục cho người được giám sát, giáo dục.

- Thành Phần tham gia cuộc họp gồm: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; người trực tiếp giám sát, giáo dục; đại diện Công an cấp xã; Ban bảo vệ trẻ em cấp xã; người được giám sát, giáo dục; cha, mẹ hoặc người giám hộ của người được giám sát, giáo dục.

- Tại cuộc họp, người trực tiếp giám sát, giáo dục nhận xét về quá trình thực hiện nghĩa vụ của người được giám sát, giáo dục; người tham gia cuộc họp phát biểu ý kiến; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã kết luận.

- Trên cơ sở kết luận của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, công an cấp xã có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp lập hồ sơ đề nghị chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn, gửi cơ quan đã ra quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn.

4. Nghĩa vụ của người bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn

Khoản 2 Điều 95 Bộ luật hình sự quy định người bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn có 06 nghĩa vụ sau:

a) Chấp hành đầy đủ nghĩa vụ về học tập, lao động;

b) Chịu sự giám sát, giáo dục của gia đình, xã, phường, thị trấn;

c) Không đi khỏi nơi cư trú khi không được phép;

d) Tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc;

e) Trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu;

f) Tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia lao động với hình thức phù hợp.

Trong đó, người bị giáp dục tại xã phường thị trấn không được đi khỏi nơi cư trú nhưng được vắng mặt tại nơi cư trú theo quy định tại Nghị định Số: 37/2018/NĐ-CP ngày 10 tháng 3 năm 2018 như sau:

- Người được giám sát, giáo dục được phép vắng mặt tại nơi cư trú, nếu có lý do chính đáng và phải thực hiện khai báo tạm vắng.

- Việc vắng mặt tại nơi cư trú có thể được thực hiện nhiều lần nhưng mỗi lần không quá 30 ngày và tổng thời gian vắng mặt không được vượt quá một Phần ba thời hạn áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn.

- Thời gian vắng mặt tại nơi cư trú được tính vào thời hạn chấp hành biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn.

Luật Hoàng Anh