Hình phạt được quyết định như thế nào trong trường hợp phạm nhiều tội?

Pháp luật Hình sự quy định trường hợp người phạm tội có nhiều hành vi phạm tội hoặc chỉ có 01 hành vi phạm tội nhưng thảo mãn nhiều cấu thành tội phạm khác nhau và bị xét xử cùng 01 lần về nhiều tội phạm đước các cấu thành tội phạm đó phản ánh. Vậy, Tòa án làm thế nào để xác định hình phạt trong trường hợp này? Luật Hoàng Anh sẽ trả lười câu hỏi trên qua bài viết dưới đây.

1. Căn cứ pháp lý

Điều 55 Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự) quy định về quyết định hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội.

“Điều 55. Quyết định hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội

Khi xét xử cùng 01 lần một người phạm nhiều tội, Tòa án quyết định hình phạt đối với từng tội và tổng hợp hình phạt theo quy định sau đây:

1. Đối với hình phạt chính:

a) Nếu các hình phạt đã tuyên cùng là cải tạo không giam giữ hoặc cùng là tù có thời hạn, thì các hình phạt đó được cộng lại thành hình phạt chung; hình phạt chung không được vượt quá 03 năm đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn;

b) Nếu các hình phạt đã tuyên là cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn, thì hình phạt cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành hình phạt tù theo tỷ lệ cứ 03 ngày cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành 01 ngày tù để tổng hợp thành hình phạt chung theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều này;

c) Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tù chung thân thì hình phạt chung là tù chung thân;

d) Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tử hình thì hình phạt chung là tử hình;

đ) Phạt tiền không tổng hợp với các loại hình phạt khác; các khoản tiền phạt được cộng lại thành hình phạt chung;

e) Trục xuất không tổng hợp với các loại hình phạt khác;

2. Đối với hình phạt bổ sung:

a) Nếu các hình phạt đã tuyên là cùng loại thì hình phạt chung được quyết định trong giới hạn do Bộ luật này quy định đối với loại hình phạt đó; riêng đối với hình phạt tiền thì các khoản tiền phạt được cộng lại thành hình phạt chung;

b) Nếu các hình phạt đã tuyên là khác loại thì người bị kết án phải chấp hành tất cả các hình phạt đã tuyên.”

2. Quyết định hình phạt chính trong trường hợp phạm nhiều tội

Việc quyết định hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội không hề khác với việc quyết định hình phạt khi phạm một tội, nghĩa là Tòa án sẽ căn cứ vào cáo trạng của Viện Kiểm sát, lời bào chữa của bị cáo, luật sư, các chứng cứ cũng như nhân thân người phạm tội ..để quyết định hình phạt. Điểm khác biệt duy nhất là chỗ tổng hợp hình phạt sau cùng để ra một mức án chung.

Điều 55 quy định “quyết định hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội” có kết cấu 02 khoản tương ứng với 02 loại hình phạt là hình phạt chính và hình phạt bổ sung như sau:

Khoản 1 Điều 55 quy định có 02 cách tổng hợp hình phạt chính và 02 trường hợp đặc biệt:

Thứ nhất, tổng hợp theo phương pháp cộng dồn nhưng không được quá 03 năm đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn. Cụ thể:

Điểm a Khoản 1 Điều 55: nếu các hình phạt đã tuyên cùng là cải tạo không giam giữ hoặc cùng là tù có thời hạn, thì các hình phạt đó được cộng lại thành hình phạt chung; hình phạt chung không được vượt quá 03 năm đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn.

Ví dụ: Ví dụ: A phạm tội trộm cắp bị tuyên phạt 05 năm tù, phạm tội cướp phạt 20 năm tù; phạm tội cướp giật 10 năm tù thì tổng hợp hình phạt của A = 05 + 20 + 10 = 35 năm nhưng đã vượt quá giới hạn 30 năm nên sẽ lấy mức 30 năm tù.

Điểm b Khoản 1 Điều 55: nếu các hình phạt đã tuyên là cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn, thì hình phạt cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành hình phạt tù theo tỷ lệ cứ 03 ngày cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành 01 ngày tù để tổng hợp thành hình phạt chung theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều này.

Ví dụ: B được tuyên phạt tội trộm cắp tài sản 6 tháng cải tạo không giam giữ và phạm tội cướp giật 10 năm tù thì chuyển đổi 6 tháng cải tạo khổn giam giữ thành 02 tháng tù, tổng hợp hình phạt của B sẽ là 2 tháng + 10 năm = 10 năm 2 tháng tù.

Thứ hai, tổng hợp theo phương pháp thu hút (hình phạt cao nhất sẽ thu hút các hình phạt còn lại), kiểu này chỉ áp dụng nếu trong những tội phạm phải có ít nhất 1 tội bị tuyên án chung thân, tử hình. Nếu mức án nặng nhất là chung thân thì sẽ quyết định hình phạt cuối cùng sẽ là chung thân và tương tự đối với mức án tử hình. Ví dụ: C Bị tuyên 10 năm về tội cướp giật, 20 năm về tội cướp và tử hình về tội giết người thì tổng hợp hình phạt sau cùng là sẽ là tử hình.

Thứ ba, riêng đối với hình hình phạt phạt tiền và trục xuất là hình phạt mang tính lưỡng tính (có thể là hình phạt chính cũng có thể là hình phạt bổ sung) nên sẽ không được tổng hợp với các hình thức khác. Riêng hình thức phạt tiền các khoản tiền phạt sẽ được cộng lại thành mức phạt chung theo phương pháp cộng dồn mà không giới hạn mức tối đa.

3. Quyết định hình phạt bổ sung trong trường hợp phạm nhiều tội

Khoản 2 Điều 55 quy định 02 cách xác định hình phạt bổ sung như sau:

Một là, nếu các hình phạt đã tuyên là cùng loại thì hình phạt chung được quyết định trong giới hạn do Bộ luật này quy định đối với loại hình phạt đó; riêng đối với hình phạt tiền thì các khoản tiền phạt được cộng lại thành hình phạt chung.

Hai là, các hình phạt đã tuyên là khác loại thì người bị kết án phải chấp hành tất cả các hình phạt đã tuyên.

Luật Hoàng Anh