Kiểm điểm đối với người được hưởng án treo

Án treo là một chế định pháp lý ra đời rất sớm trong pháp luật hình sự nước ra, thể hiện tư tưởng nhân văn, nhân đạo trong chính sách hình sự mặt khác cũng thể hiện chính sách nhiệm trị kết hợp với giáo dục, khoan hồng của nhà nước khi xét thấy người phạm tội không nguy hiểm tới mức nếu để ngoài xã hội không những không ảnh hưởng xấu đến tình hình phòng ngừa và phòng chống tội phạm mà còn có tác dụng tốt đối với việc giáo dục họ, tạo điều kiện thuận lợi hơn để họ có thể cải tạo tốt. Trong thời gian thử thách, người được hưởng án treo nếu vi phạm những quy định của pháp luật có thể bị tiến hành kiểm điểm theo quy định. Bài viết dưới đây của Luật Hoàng Anh sẽ trình bày về vấn đề này.

Án treo là gì

Theo Điều 1 Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP quy định về khái niệm án treo cụ thể như sau: “Án treo là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện, được Tòa án áp dụng đối với người phạm tội bị phạt tù không quá 03 năm, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, xét thấy không cần bắt họ phải chấp hành hình phạt tù.”

Theo đó, về bản chất án treo không phải là hình phạt mà là một biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện, được áp dụng đối với người đã bị kết án phạt tù không quá 03 năm, không buộc họ phải chấp hành hình phạt tù khi có đầy đủ những căn cứ và điều kiện nhất định do pháp luật hình sự quy định (nhằm khuyến khích họ tự giác cải tạo để trở thành công dân có ích cho xã hội), đồng thời cũng cảnh cáo họ rằng nếu phạm tội trong thời gian thử thách thì họ sẽ phải chấp hành hình phạt tù ban đầu.

Kiểm điểm người được hưởng án treo

Căn cứ theo quy định tại Điều 91 Luật thi hành án Hình sự 2019, trong thời gian thử thách, người được hưởng án treo thuộc một trong các trường hợp sau đây thì Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục tổ chức kiểm điểm:

- Thứ nhất, vi phạm nghĩa vụ quy định tại các khoản 2, 3, 4, 5 và 6 Điều 87 của Luật Thi hành án hình sự và đã bị nhắc nhở bằng văn bản về việc vi phạm mà tiếp tục vi phạm. Theo đó, khi phi phạm một trong các nghĩa vụ sau đã bị nhắc nhở bằng văn bản về việc vi phạm mà tiếp tục vi phạm thì sẽ bị kiểm điểm:

+ Thực hiện nghiêm chỉnh cam kết trong việc tuân thủ pháp luật, nghĩa vụ công dân, nội quy, quy chế của nơi cư trú, nơi làm việc, học tập; chấp hành đầy đủ hình phạt bổ sung, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp vì lý do khách quan được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận.

+ Chịu sự giám sát, giáo dục của Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi cư trú, nơi làm việc.

+ Chấp hành quy định tại Điều 92 của Luật thi hành án hình sự

+ Phải có mặt theo yêu cầu của Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu.

+ Hằng tháng phải báo cáo bằng văn bản với Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục về tình hình chấp hành nghĩa vụ của mình. Trường hợp vắng mặt theo quy định tại khoản 1 Điều 92 của Luật này thì khi hết thời hạn vắng mặt, người được hưởng án treo phải báo cáo về tình hình chấp hành nghĩa vụ của mình.

- Thứ hai, đã bị xử phạt vi phạm hành chính. Theo đó, căn cứ để kiểm điểm người được hưởng án treo là việc người đó có hành vi vi phạm nghĩa vụ và đã bị xử lý vi phạm hành chính về các hành vi đó nhưng tiếp tục tái phạm. 

Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 2 Điều 91 Luật Thi hành án hình sự 2019 thì việc kiểm điểm phải được lập thành biên bản, lưu hồ sơ giám sát, giáo dục và báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu. Biên bản kiểm điểm là căn cứ để xác định thời gian, địa điểm và các thông tin người chứng kiến quá trình thực hiện kiểm điểm đối với người được hưởng án treo. Trong trường hợp có kháng nghị từ Viện kiểm sát hoặc kháng cáo từ người được hưởng án treo, biên bản kiểm điểm sẽ là một trong những căn cứ xác thực nhất ghi lại toàn bộ quá trình thực hiện kiểm điểm.