Một số quy định về trách nhiệm phối hợp, giám sát, kiểm sát, phổ biến, giáo dục và hợp tác quốc tế về thi hành án hình sự

Thi hành án hình sự là một hoạt động mang tính quyền lực nhà nước nhằm đưa một bản án, một quyết định của Tòa án ra thi hành, là một cách để thực thi công lý, công bằng cho xã hội. Qua đó nhằm mục đích quản lý, giáo dục, cảo tạo người bị kết án thành người có ích cho xã hội, có ý thức tuân thủ pháp luật. Hiện nay Luật Thi hành án hình sự đã có những quy định cụ thể về trách nhiệm phối hơp,giám sát, kiểm sát, giáo dục và hợp tác quốc tế về thi hành án hình sự. Bài viết dưới đây của Luật Hoàng Anh sẽ trình bày cụ thể về vấn đề này.

Thi hành án hình sự là gì?

Thi hành án hình sự là hoạt động thực hiện bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật của cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ thi hành theo một trình tự, thủ tục do pháp luật quy định, thể hiện qua việc quản lý, tổ chức các biện pháp tác động đối với người bị kết án hình sự buộc họ phải thi hành đầy đủ, nghiêm chỉnh những nghĩa vụ pháp lý mà pháp luật đã quy định cụ thể đối với hình phạt mà họ bị Tòa án tuyên.

Trách nhiệm phối hợp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thi hành án hình sự

Căn cứ theo quy định tại Điều 5 Luật Thi hành án hình sự 2019: Cơ quan, tổ chức, cá nhân, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, nghĩa vụ của mình, có trách nhiệm phối hợp và thực hiện yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền trong thi hành án hình sự theo quy định của Luật Thi hành án hình sự.

Để đảm bảo hoạt động thi hành án hình sự diễn ra một cách chính xác, đúng theo quy định của pháp luật thì không thể thiếu sự phối hợp của các cơ quan, tổ chức cá nhân.

Giám sát việc thi hành án hình sự

Căn cứ theo quy định tại Điều 6 Luật Thi hành án hình sự 2019: Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận giám sát hoạt động của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan trong thi hành án hình sự theo quy định của pháp luật.

Để nâng cao trách nhiệm cho các chủ thể liên quan cũng như đảm bảo hoạt động thi hành án hình sự diễn ra một cách đúng đắn, tuân thủ theo quy định của pháp luật thì hoạt động giám sát có vai trò rất quan trọng.

Kiểm sát việc thi hành án hình sự

Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát việc tuân theo pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan trong thi hành án hình sự.

Đây là quy định được bổ sung trong Luật Thi hành án hình sự 2019, phù hợp và thống nhất với các luật khác trong hoạt động tư pháp như Luật thi hành tạm giữ, tạm giam; Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự.

Phổ biến, giáo dục pháp luật về thi hành án hình sự

Điều 8 Luật Thi hành án hình sự 2019 quy định về trách nhiệm phổ biến, giáo dục pháp luật về thi hành án hình sự như sai:

- Chính phủ, Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có trách nhiệm tổ chức, chỉ đạo công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về thi hành án hình sự.

- Ủy ban nhân dân các cấp, cơ quan, tổ chức khác, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm tổ chức thực hiện việc phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật về thi hành án hình sự.

Việc quy định rõ trách nhiệm phổ biến, giáo dục pháp luật về thi hành án hình sự cho các cơ quan giúp hoạt động này được đảm bảo thực hiện trên thực tế. Qua đó giúp cho những người chấp hành án hình sự tại cộng đồng nắm rõ hơn, đầy đủ hơn về các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quyền và nghĩa vụ của công dân, từ đó chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, hạn chế tình trạng vi phạm nghĩa vụ hoặc phạm tội mới; nâng cao nhận thức của nhân dân về pháp luật, trách nhiệm của cán bộ trong công tác quản lý, giáo dục, giúp đỡ người đang chấp hành án tại cộng đồng dân cư. 

Hợp tác quốc tế trong thi hành án hình sự

Căn cứ theo quy định tại Điều 9 Luật Thi hành án hình sự 2019, hoạt động hợp tác quốc tế trong thi hành án hình sự được quy định như sau:

- Là hoạt động hợp tác giữa cơ quan có thẩm quyền của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với cơ quan có thẩm quyền tương ứng của nước ngoài - Được thực hiện trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có lợi.

- Phải phù hợp với Hiến pháp, pháp luật của Việt Nam và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trường hợp giữa Việt Nam và nước có liên quan chưa có điều ước quốc tế thì việc hợp tác quốc tế trong thi hành án hình sự được thực hiện theo nguyên tắc có đi có lại nhưng không trái với Hiến pháp của Việt Nam, phù hợp với pháp luật quốc tế và tập quán quốc tế.