Người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi là các trường hợp đang ở độ tuổi chưa thành niên, vì vậy biện pháp cai nghiện áp dụng với các đối tượng này thường là các biện pháp ở mức độ nhẹ nhất. Người nghiện ở độ tuổi này thường được động viên, khuyến khích đăng ký cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng hoặc tại cơ sở cai nghiện tự nguyện khác để bảo vệ quyền và lợi ích của họ. Tâm, sinh lý của người nghiện ma túy ở đội tuổi này thường không ổn định và chưa hoàn thiện, nên khi thực hiện cai nghiện tại gia đình hay cộng đồng, người nghiện sẽ có cảm giác thoải mái và an toàn cũng như được gia đình hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất.

Tuy nhiên, không phải đối tượng nào cũng có tính tự giác và bản lĩnh tham gia đăng ký cai nghiện ma túy tự nghiện tại gia đình, cộng đồng hay các cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện. Vì vậy, pháp luật quy định về cai nghiện ma túy cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi tại Điều 33, Luật phòng, chống ma túy năm 2021 như sau:

1. Các trường hợp người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (khoản 1)

- Người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi không đăng ký, không thực hiện cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc đã đăng kí cai nghiện tự nguyện và đang trong quá trình thực hiện cai nghiện tự nguyện nhưng tự ý chấm dứt (điểm a)

- Người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi đã đăng ký cai nghiện tự nguyện và trong thời gian cai nghiện ma túy tự nguyện bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy (điểm b)

- Người nghiện ma túy các chất dạng thuốc phiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế hoặc là trường hợp bị chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế do vi phạm quy định về điều trị nghiện (điểm c)

Nếu người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi thuộc một trong các trường hợp trên sẽ bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai  nghiện bắt buộc và thời hạn cai nghiện là từ đủ 06 tháng đến 12 tháng (khoản 3 Điều 33).

2. Trách nhiệm của người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc

Khoản 2 Điều 33 quy định ggười nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có trách nhiệm sau:

- Tuân thủ các quy định của pháp luật về cai nghiện ma túy bắt buộc, thực hiện đầy đủ nội quy, quy chế và chịu sự quản lý, giáo dục, điều trị của cơ sở cai nghiện bắt buộc.

- Tham gia và thực hiện đầy đủ các giai đoạn của quy trình cai nghiện ma túy tại cơ sở cai nghiện bắt buộc bao gồm các hoạt động điều trị, chữa bệnh, giáo dục, tư vấn, học văn hóa, học nghề, lao động trị liệu và các hoạt động phục hồi hành vi, nhân cách.

3. Thẩm quyền áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi

Luật phòng, chống ma túy năm 2021 quy định tại khoản 4 Điều 33 như sau:

"Điều 33. Cai nghiện ma túy cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi

4. Việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc do Tòa án nhân dân cấp huyện quyết định và không phải là biện pháp xử lý hành chính.”

Ngoài ra, tại Điều 34 quy định về việc lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi:

- Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan công an cấp huyện và công an cấp tỉnh có thẩm quyền lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.

- Trưởng phòng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội cấp huyện có thẩm quyền lập hồ sơ đề nghị Tòa án nhân dân cấp huyện xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Như vậy, chỉ có Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan công an cấp huyện và công an cấp tỉnh, Trưởng phòng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội cấp huyện chỉ có thẩm quyền lập hồ sơ đề nghị.

Bên cạnh đó, luật quy định đây không phải là biện pháp xử lý hành chính. Vì theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là biện pháp xử lý hành chính chỉ khi nó được áp dụng đối với nghiện ma túy từ đủ18 tuổi trở lên.

Lưu ý: Trình tự, thủ tục xem xét và quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc của Tòa án nhân dân cấp huyện sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định tại các văn bản hướng dẫn.

Luật Hoàng Anh