Nhiệm vụ của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 được quy định như thế nào?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 2 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) về nhiệm vụ của Bộ luật tố tụng hình sự được quy định như sau:

“Điều 2. Nhiệm vụ của Bộ luật tố tụng hình sự

Bộ luật tố tụng hình sự có nhiệm vụ bảo đảm phát hiện chính xác và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội; góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.”

2.Bộ luật tố tụng  hình sự có nhiệm vụ bảo đảm phát hiện chính xác và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, phòng ngừa và ngăn chặn tội phạm, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội.

Đây được coi là một nhiệm vụ cốt lõi là tiền đề cho nhiệm vụ sau của BLTTHS, tại điều 2 của Bộ luật quy định rất rõ ràng cụ thể, một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của Bộ luật tố tụng hình sự đó chính là: “phải đảm bảo phát hiện chính xác và xử lý công minh kịp thời mọi hành vi phạm tội”, đây là một quy định gắn liền với việc bảo vệ quyền con người và quyền công dân, không có ai bị bắt giữ khi trong trường hợp người đó không phạm tội gì, ở đây luật quy định rất cụ thể, thể hiện giá trị quyền công dân, ví dụ khi xảy ra một trường hợp, một vụ án cụ thể, các cơ quan tiến hành tố tụng họ phải kiểm tra, kiểm chứng từ một chuỗi các hoạt động từ khi nhận được tin báo, tin tố giác của cá nhân, cơ quan, tiếp đến họ sẽ phải thực hiện các hoạt động tiến hành điều tra xem có dấu hiệu tội phạm hay không, nếu trong trường hơp xác định không có dấu hiệu phạm tội thì họ sẽ phải đình chỉ lại vụ án hoặc nếu xác định có dấu hiệu của tội phạm thì họ phải điều tra và gửi bản kết luận điều tra và tiến hành truy tố xét xử, để đảm bảo rằng không có cá nhân nào được mất quyền tự do cá nhân, nên nhiệm vụ phải đảm bảo phát hiện chính xác đối tượng phạm tội chính là yếu tố đầu tiên, tiền đề để các hoạt động tố tụng sau được giải quyết một cách chính xác và minh bạch nhất. Khi đã xác định được đối tượng phạm tội, thì cơ quan có thẩm quyền phải nhanh chóng xử lý công minh, công bằng hành vi phạm tội của người phạm tội ra trước pháp luật và ra trước ánh sáng, các cơ quan tiến hành tố tụng phải thực hiện một cách nhanh chóng, công khai minh bạch để vừa phòng ngừa tội phạm, mặt khác cũng là một trong những biện pháp để ngăn chặn tội phạm. Nhà nước ta, luôn coi trọng và bảo đảm quyền của công dân lên hàng đầu, chính vì vậy, trong quá trình hoạt động tố tụng các bước tiến hành thủ tục tố tụng phải được làm theo một quy trình, thủ tục nghiệm ngặt để tránh bỏ lọt tội phạm và gây ra hậu quả kết án oan sai cho người vô tội, bởi vì quyền của công dân là bất khả xâm phạm.

3. Bộ luật tố tụng hình sự có nhiệm vụ góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.

Một trong những nhiệm vụ, vai trò to lớn của bộ luật tố tụng hình sự đó chính là góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ cho lẽ phải cho những người công dân, cho cơ quan, tổ chức nhà nước, pháp luật luôn là ánh sáng cho sự công bằng, vì vậy mọi hành vi phạm tội đều được xử lý để đảm bảo quyền của mọi cá nhân, tổ chức. Việc phát hiện chính xác và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, không để lọt tội phạm, gắn liền với việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Nhiệm vụ của bộ luật tố tụng hình sự chính là xác định tội phạm và xử lý công minh, kịp thời nhanh chóng qua đó cũng đã góp phần bảo vệ công lý, tôn trọng lẽ phải, thực hiện các thủ tục, hoạt động xử lý một cách công khai, để từ đó giáo dục cho mọi người nâng cao ý thức tuân theo pháp luật, tôn trọng lẽ phải, công lý, để từ đó góp phần nâng cao phòng ngừa và chống lại các hành vi phạm tội. Xác định rõ nhiệm vụ, cũng như việc quy định rõ ràng, cụ thể trình tự, thủ tục khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và mối quan hệ giữa các cơ quan tiến hành tố tụng; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng; quyền và nghĩa vụ của những người tham gia tố tụng, của các cơ quan, tổ chức và công dân là những bảo đảm tố tụng quan trọng để phòng ngừa và ngăn chặn việc truy cứu trách nhiệm hình sự và kết án không đủ căn cứ đối với công dân.

4.  Một số điểm mới của BLTTHS năm 2015 so với BLTTHS năm 2003.

Thứ nhất, trong Bộ luật TTHS năm 2015 đã có một số cụm từ mới so với BLTTHS năm 2003 thể hiện sự tiến bộ và hội nhập cộng đồng quốc tế của Việt Nam: “góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân” cho ta thấy được quyền con người, quyền công dân là quyền tối cao và nhà nước luôn góp phần bảo vệ công lý, công bằng và tôn trọng lẽ phải.

 Thứ hai, các nhiệm vụ đó được thực hiện và bảo đảm bằng cách chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, phát hiện chính xác, nhanh chóng và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội.

Thứ ba, việc phát hiện chính xác, nhanh chóng và xử lý công minh kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội đòi hỏi phải xác định chính xác các tình tiết thực tế của vụ án trên cơ sở phù hợp chính xác với hiện thực, tức là dựa vào các quy định của BLTTHS xác định được chân lý khách quan của vụ án.

Luật Hoàng Anh