Pháp luật quy định những việc cần làm ngay sau khi giữ người trong trường hợp khẩn, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt như thế nào?

Những việc cần làm ngay sau khi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt được quy định tại Điều 114 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018. Sau khi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải lấy lời khai ngay và trong thời hạn 12 giờ phải ra quyết định tạm giữ hoặc trả tự do cho người bị bắt.

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 114 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tuân thủ pháp luật về những việc cần làm ngay sau khi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt được quy định như sau:

“Điều 114. Những việc cần làm ngay sau khi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt

1. Sau khi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải lấy lời khai ngay và trong thời hạn 12 giờ phải ra quyết định tạm giữ hoặc trả tự do cho người bị bắt.

2. Sau khi lấy lời khai người bị bắt theo quyết định truy nã thì Cơ quan điều tra nhận người bị bắt phải thông báo ngay cho Cơ quan đã ra quyết định truy nã đến nhận người bị bắt. Sau khi nhận người bị bắt, cơ quan đã ra quyết định truy nã phải ra ngay quyết định đình nã.

Trường hợp cơ quan đã ra quyết định truy nã không thể đến nhận ngay người bị bắt thì sau khi lấy lời khai, Cơ quan điều tra nhận người bị bắt phải ra ngay quyết định tạm giữ và thông báo ngay cho cơ quan đã ra quyết định truy nã biết; nếu đã hết thời hạn tạm giữ mà cơ quan ra quyết định truy nã vẫn chưa đến nhận thì Cơ quan điều tra nhận người bị bắt gia hạn tạm giữ và gửi ngay quyết định gia hạn tạm giữ kèm theo tài liệu liên quan cho Viện kiểm sát cùng cấp để xét phê chuẩn.

Trường hợp không thể đến nhận ngay người bị bắt thì cơ quan đã ra quyết định truy nã có thẩm quyền bắt để tạm giam phải ra ngay lệnh tạm giam và gửi lệnh tạm giam đã được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn cho Cơ quan điều tra nhận người bị bắt. Sau khi nhận được lệnh tạm giam, Cơ quan điều tra nhận người bị bắt phải giải ngay người đó đến Trại tạm giam nơi gần nhất.

3. Trường hợp người bị bắt có nhiều quyết định truy nã thì Cơ quan điều tra nhận người bị bắt chuyển giao người bị bắt cho cơ quan đã ra quyết định truy nã nơi gần nhất.”

2. Hoạt động của cơ quan, người có thẩm quyền Sau khi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt.

Sau khi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt, Cơ quan Điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải lấy lời khai của người đó về tội phạm đã được thực hiện và phải xác minh căn cước, lý lịch hoàn cảnh gia đình của người bị bắt. Trên cơ sở các thông tin này, trong thời hạn 12 giờ, kể từ thời điểm giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt Cơ quan Điều tra phải ra quyết định tạm giữ hoặc trả tự do cho người bị bắt.

Riêng trường hợp bắt hoặc nhận người bị bắt theo quy định truy nã thì các cơ quan có thẩm quyền cần tiến hành các việc sau:

a. Đối với Cơ quan Điều tra bắt hoặc nhận người bị bắt theo quyết định truy nã:

+ Lấy lời khai của người bị bắt;

+Thông báo ngay cho Cơ quan điều tra đã ra quyết định truy nã đến nhận người bị bắt;

+Trường hợp cơ quan đã ra quyết định truy nã không thể đến nhận ngay người bị bắt thì sau khi lấy lời khai, Cơ quan Điều tra nhận người bị bắt phải ra ngay quyết định tạm giữ và thông báo ngay cho cơ quan đã ra quyết định truy nã biết.

+Trường hợp hết thời hạn tạm giữ mà cơ quan ra quyết định truy nã vẫn chưa đến nhận thì Cơ quan Điều tra nhận người bị bắt gia hạn tạm giữ và gửi ngay quyết định gia hạn tạm giữ kèm theo tài liệu liên quan cho Viện kiểm sát cùng cấp để xét phê chuẩn.

b. Đối với Cơ quan Điều tra đã ra quyết định truy nã:

Sau khi nhận được thông báo của Cơ quan Điều tra nhận người bị bắt, cơ quan đã ra quyết định truy nã phải tiến hành thủ tục nhận người bị bắt. Trường hợp không thể đến nhận ngay người bị bắt thì cơ quan đã ra quyết định truy nã có thẩm quyền bắt để tạm giam phải ra ngay lệnh tạm giam và gửi lệnh tạm giam đã được Viện kiểm sát phê chuản cho Cơ quan Điều tra nhận người bị bắt. Sau khi nhận được lệnh tạm giam, Cơ quan Điều tra nhận người bị bắt phải giải ngay người đó đến Trại tạm giam nơi gần nhất. Trường hợp người bị bắt có nhiều quyết định truy nã thì Cơ quan Điều tra nhận người bị bắt chuyển giao người bị bắt cho cơ quan đã ra quyết định truy nã nơi gần nhất.

3. Những điểm mới của Điều luật được quy định tại BLTTHS 2015.

Điều luật được xây dựng trên cơ sở sửa đổi, bổ sung Điều 83 BLTTHS 2015 quy định cụ thể những hoạt động của cơ quan có thẩm quyền tiến hành ngay sau khi giữ người bị bắt trong trường hợp khẩn cấp; bắt người hoặc nhận người bị giữ, bị bắt. Theo đó, BLTTHS 2015 đã bổ sung những việc cần làm ngay sau khi thực hiện biện pháp ngăn chặn giữ người trong trường hợp khẩn cấp; rút ngăn thời gian Cơ quan Điều tra lấy lời khai và buộc phaira quyết định tạm giữ hoặc trả tự do cho người bị bắt từ 24 giờ theo BLTTHS 2003 xuống 12 giờ. Ngoài ra, Bộ luật còn bổ sung thêm trường hợp: “Trường hợp hết thời hạn tạm giữ mà cơ quan ra quyết định truy nã vẫn chưa đến nhận thì Cơ quan Điều tra nhận người bị bắt gia hạn tạm giữ và gửi ngay quyết định gia hạn tạm giữ kèm theo tài liệu liên quan cho Viện kiểm sát cùng cấp để xét phê chuẩn.” nhằm có cơ sở để Cơ quan Điều tra xử lý trong trường hợp cơ quan ra quyết định truy nã không đến nhận người bị truy nã mà thời hạn tạm giữ đã hết.

Luật Hoàng Anh