Tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố trong những trường hợp nào?

Để giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, BLTTHS 2003 chỉ quy định về hai trường hợp: Quyết định khởi tố hoặc không quyết định khởi tố vụ án hình sự. Tuy nhiên, việc chỉ đưa ra hai trường hợp dẫn đến nhiều vụ việc phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố (20 ngày và 2 tháng gia hạn) không đủ để đưa ra kết luận nên buộc phải đưa ra một trong hai quyết định: Nếu ra quyết định khởi tố vụ án hình sự thì có khả năng dẫn đến oan sai, nếu không ra quyết định khởi tố thì có thể dẫn tới hậu quả bỏ lọt tội phạm. Để khắc phục bất bất cập nói trên, BLTTHS 2015 đã quy định thêm trường hợp “quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố”

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 148 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố được quy định như sau:

“Điều 148. Tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố

1. Hết thời hạn quy định tại Điều 147 của Bộ luật này, cơ quan có thẩm quyền giải quyết quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong các trường hợp:

a) Đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả;

b) Đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả.

2. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định tạm đình chỉ kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát và gửi quyết định tạm đình chỉ đó cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Trường hợp quyết định tạm đình chỉ không có căn cứ thì Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ để tiếp tục giải quyết. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó cho Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tiếp không quá 01 tháng kể từ ngày Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhận được quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ.

3. Trường hợp tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thì việc giám định, định giá tài sản hoặc tương trợ tư pháp vẫn tiếp tục được tiến hành cho đến khi có kết quả.”

2. Điều kiện và thủ tục để Cơ quan thẩm hành tố tụng (CQTHTT) có thẩm quyền ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Cơ quan có thẩm quyền giải quyết quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong các trường hợp:

-  Đã hết thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và  trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả;

- Đã hết thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả.

Việc quyết định tạm đình chỉ giải quyết trong những trường hợp nếu trên là cần thiết bởi vì kết quả của cá yêu cầu trong hoạt động tố tụng nêu trên (kết quả giám định, kết quả định giá, tài liệu, chứng cứ) có ý nghĩa quyết định để xác định để xác định có dấu hiệu của tội phạm hay không để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án.

Ví dụ: A tố giác B về tội trộm cắp tài sản. Cơ quan Điều tra buộc phải yêu cầu định giá tài sản trộm cắp để xác định hành vi đo có cấu thành tội phạm hay không? Nếu kết quả định giá tài sản cho thấy tài sản trộm cắp có giá trị từ 2.000.000 đồng trở lên thì cơ quan có thẩm quyền mới ra quyết định khởi tố vụ án. Nếu kết quả giám định cho thấy giá trị tài sản trộm cắp dưới 2.000.000 đồng thì cần có thời gian xem, xét đến các yếu tố khác như tài sản là phương tiện để kiếm sống chính của người bị hại và gia đình của họ không? Tài sản có phải là di vật, cổ vật không…. Để quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự.

Theo quy định tại Khoản 34 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật hình sự 2017:

“34. Sửa đổi, bổ sung các khoản 1 ... Điều 173 như sau:

“1. Người nào trộm cắp tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm;

b) Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 174, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;

d) Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ;

đ) Tài sản là di vật, cổ vật.”

Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định tạm đình chỉ kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát và gửi quyết định tạm đình chỉ đó cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Sau khi xem xét, nếu thấy rằng quyết định tạm định chỉ đó là không có căn cứ, Viện kiểm sát có quyền ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ để tiếp tục giải quyết. Thời hạn để viện kiểm sát gửi quyết định hủy quyết định tạm đình chỉ cho Cơ quan Điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành hoạt động điều tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố là 24 giờ kể từ khi ra quyết định.

Trong trường hợp Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ để tiếp tục giải quyết thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tiếp không quá 01 tháng kể từ ngày Cơ quan Điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhận được quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ.

Mặc dù có quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thì việc giám định, định giá tài sản hoặc tương trợ tư pháp vẫn tiếp tục được tiến hành cho đến khi có kết quả. Sau khi có kết quả thì việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố được phục hồi.

Luật Hoàng Anh