Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước là gì?

1. Căn cứ pháp lý

Điều 117 Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự) quy định về Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam như sau:

“Điều 117. Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

1. Người nào có một trong những hành vi sau đây nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:

a) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung xuyên tạc, phỉ báng chính quyền nhân dân;

b) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân;

c) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm gây chiến tranh tâm lý.

2. Phạm tội trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.”

Tội phạm này có mức hình phạt cao nhất của khung hình phạt cơ bản là 12 năm tù, theo Điều 09 Bộ luật hình sự tội rất nghiêm trọng có khung hình phạt từ 07 năm đến 15 năm. Do đó, tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là tội phạm rất nghiêm trọng.

2. Căn cứ pháp lý của tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2.1. Khách thể của tội phạm

Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là những hành vi tạo ra, phát tán, tuyên truyền, xuyên tạc những thông tin sai sự thật, phỉ báng chính quyền nhân dân, tuyên truyền luận điệu chiến tranh tâm lý, phao tin bịa đặt gây hoang mang trong nhân dân, làm ra, tàng trữ, lưu hành các tài liệu văn hoá phẩm có nội dung chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Khi thực hiện các hành vi trên nhằm chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, người phạm tội nhằm làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng, với chế độ xã hội chủ nghĩa, phá hoại sự thống nhất về chính trị, tư tưởng trong xã hội, xâm phạm sự vững mạnh của chính quyền nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Vì vậy khách thể của tội phạm này là sự vững mạnh của chính quyền nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi được quy định trong mặt khách quan của cấu thành tội phạm tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm 03 loại hành vi sau đây:

- Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung xuyên tạc, phỉ báng chính quyền nhân dân là hành vi tạo ra, phát tán thông tin sai lệch, xuyên tạc, đả kích các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong các lĩnh vực quản lý kinh tế, quản lý xã hội, quản lý cán bộ, nói xấu công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, nói xấu lãnh tụ, cán bộ, công chức Nhà nước,...Người phạm tội có thể lợi dụng những hiện tượng tiêu cực, khoét sâu những khó khăn trước mắt, thổi phồng những khuyết điểm trong quản lý kinh tế, quản lý xã hội, làm cho người khác không tin vào chế độ, vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý điều hành của bộ máy Nhà nước, giảm sút ý chí trong lao động xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân là hành vi: sản xuất (viết, in vẽ, chụp ảnh,...), cất giấu, lưu hành những sách, báo, phim, tranh, ảnh, thơ ca, truyền đơn, kịch bản và những văn hoá phẩm khác có nội dung chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm gây chiến tranh tâm lý là hành vi sử dụng những luận điệu chiến tranh tâm lý của địch để tuyên truyền, kích động, xuyên tạc,... đánh vào tâm lý của nhân dân, tạo ra sự sợ hãi, tư tưởng cầu an hoặc bịa đặt, tung tin thất thiệt gây hoang mang, nghi ngờ trong nhân dân. Hình thức tuyên truyền có thể là truyền miệng, phao tin, thông qua hội thảo, bài giảng, bài viết trên báo,...

Tội phạm được coi là hoàn thành kể từ thời điểm người phạm tội bắt đầu thực hiện một trong các hành vi nêu trên.

2.3. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên có năng lực trách nhiệm hình sự.

Thứ nhất, chủ thể của tội này có thể là bất kì người nào bao gồm công dân Việt Nam, người nước ngoài, người không quốc tịch.

Thứ hai, năng lực trách nhiệm hình sự bao gồm năng lực nhận thức và năng lực làm chủ hành vi. Nếu một người thực hiện hành vi giống với hành vi được miêu tả trong mặt khách quan của tội này nhưng không có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự (thiếu một trong hai yếu tố trên) hoặc không có năng lực trách nhiệm hình sự thì được loại trừ trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 21 Bộ luật hình sự.

Thứ ba, Điều 12 Bộ luật hình sự quy định độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự đối mọi loại tội là người từ đủ 16 tuổi trở lên. Khoản 2 Điều 12 quy định các tội phạm mà người từ đủ 14 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự, tuy nhiên tội phạm quy định tại tại Điều 117 không nằm trong số tội phạm quy định tại Khoản 2  Điều 12. Vì lý do này mà độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự về tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là người đủ từ đủ 16 tuổi.

2.4. Mặt chủ quan của tội phạm

Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý trực tiếp và mục đích là nhằm chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Mục đích chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm này. Người phạm tội hoàn toàn nhận thức rõ được hành vi của mình gây hại cho xã hội, biết rõ mục đích mình thực hiện hành vi đó là chống lại chính quyền nhân dân, chống lại Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Tuy nhận thức rõ ràng như vậy nhưng người phạm tội vẫn mong muốn thực hiện hành vi, mong muốn hậu quả của tội phạm xảy ra.

Nếu người nào đó có hành vi phao tin bịa đặt gây hoang mang trong nhân dân, đả kích cán bộ,...nhưng không nhằm mục đích nói trên thì không phạm tội tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

3. Hình phạt của Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Điều 117 Bộ luật hình sự quy định 03 khung hình phạt gồm 02 khung hình phạt chính và 01 khung hình phạt áp dụng trong trường hợp chuẩn bị phạm tội.

- Khung hình phạt cơ bản phạt tù từ 05 năm đến 12 năm đối với người nào có một trong những hành vi được miêu tả trong mặt khách quan của cấu thành tội phạm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Khung hình phạt tăng nặng phạt tù từ 10 năm đến 20 năm đối với các trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, có nhiều tình tiết tăng nặng theo quy định tại Điều 52 Bộ luật hình sự.

- Khung hình phạt áp dụng đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Theo Điều 14 Bộ luật hình sự, chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm. Từ đó, có thể hiểu chuẩn bị phạm tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước là tìm kiếm, chuẩn bị những thông tin cần thiết, lôi kéo thêm người thực hiện hành vi làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

4. Vụ án thực tế xét xử tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Bản án số 34/2019/HSST ngày 23/8/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Đăk Nông xét xử Bị cáo Dương Thị L phạm tội “Phát tán thông tin, tài liệu nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam”.

Bị cáo Dương Thị L đã lập và sử dụng 21 trang facebook có tên gọi và tài khoản khác nhau, trong đó có 13 tài khoản thường xuyên dùng để chia sẻ, đăng tải các bài viết, hình ảnh có nội dung xuyên tạc chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, bóp méo sự thật lịch sử, kích động biểu tình, gây rối; bôi nhọ các đồng chí lánh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh tụ H. Kết quả giám định của cơ quan điều tra cho biết tất cả những thông tin bài đăng của L trên các trang mạng xã hội đều là bịa đặt, sai sự thật, gây tâm lý lo lắng, hoang mang, dẫn đến bi quan về thực tại xã hội trong các tầng lớp nhân dân khi tiếp cận, tạo sự hoài nghi vào chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước; tuyên truyền quảng bá một chiều những giá trị của nền dân chủ, văn hóa phương tây, từ đó tạo nhận thức sai lệch cho người tiếp cận về chủ nghĩa xã hội và nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Mặt khác, L còn tham gia tổ chức “Thanh Luân” với nhiệm vụ móc nối, lôi kéo người, phát triển lực lượng cho tổ chức. Tổ chức này sử dụng mạng internet làm phương tiện liên lạc, chỉ đạo hoạt động, sử dụng bí danh, quy ước chặt chẽ cách thức, thời gian liên lạc để tung những thông tin độc, tin xấu gây nguy hại cho sự vững mạnh của chính quyền nhân dân, nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Những hành vi của Dương Thị L hoàn toàn giống với miêu tả hành vi làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước trong cấu thành tội phạm quy định tại Điều 117. Ngoài ra, L hoàn toàn nhận thức được rằng hành vi mình thực hiện sẽ dẫn đến gây hoang mang dư luận, làm cho nhân dân không còn tin tưởng vào Đảng và Nhà nước. Chưa kể Bị cáo L đã nhiều lần được cơ quan chức năng khuyên bảo, giải thích, giáo dục nhưng vẫn làm ra những hành vi nêu trên.

Từ những lý do này, Tòa án Nhân dân tỉnh Đăk  Nông tuyên bị cáo Dương Thị L phạm tội “phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” chịu hình phạt 08 năm tù giam.

Luật Hoàng Anh