Tội mua bán trái phép chất ma túy theo pháp luật hiện hành là gì?

1. Căn cứ pháp lý

Điều 251 thuộc Chương XX Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự) quy định về tội vận chuyển trái phép chất ma túy như sau:

“Điều 251. Tội mua bán trái phép chất ma túy

1. Người nào mua bán trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Đối với 02 người trở lên;

d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

đ) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

e) Sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội hoặc bán ma túy cho người dưới 16 tuổi;

g) Qua biên giới;

h) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 500 gam đến dưới 01 kilôgam;

i) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 05 gam đến dưới 30 gam;

k) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 25 kilôgam;

l) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 200 kilôgam;

m) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 50 kilôgam;

n) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 20 gam đến dưới 100 gam;

o) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 100 mililít đến dưới 250 mililít;

p) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm h đến điểm o khoản này;

q) Tái phạm nguy hiểm. 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Đối với 02 người trở lên;

d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

đ) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

e) Sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội hoặc bán ma túy cho người dưới 16 tuổi;

g) Qua biên giới;

h) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 500 gam đến dưới 01 kilôgam;

i) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 05 gam đến dưới 30 gam;

k) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 25 kilôgam;

l) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 200 kilôgam;

m) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 50 kilôgam;

n) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 20 gam đến dưới 100 gam;

o) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 100 mililít đến dưới 250 mililít;

p) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm h đến điểm o khoản này;

q) Tái phạm nguy hiểm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Đối với 02 người trở lên;

d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

đ) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

e) Sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội hoặc bán ma túy cho người dưới 16 tuổi;

g) Qua biên giới;

h) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 500 gam đến dưới 01 kilôgam;

i) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 05 gam đến dưới 30 gam;

k) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 25 kilôgam;

l) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 200 kilôgam;

m) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 50 kilôgam;

n) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 20 gam đến dưới 100 gam;

o) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 100 mililít đến dưới 250 mililít;

p) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm h đến điểm o khoản này;

q) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm:

a) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 05 kilôgam;

b) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 30 gam đến dưới 100 gam;

c) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 25 kilôgam đến dưới 75 kilôgam;

d) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 200 kilôgam đến dưới 600 kilôgam;

đ) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 150 kilôgam;

e) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 100 gam đến dưới 300 gam;

g) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 250 mililít đến dưới 750 mililít;

h) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g khoản này.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

a) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng 05 kilôgam trở lên;

b) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng 100 gam trở lên;

c) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng 75 kilôgam trở lên;

d) Quả thuốc phiện khô có khối lượng 600 kilôgam trở lên;

đ) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng 150 kilôgam trở lên;

e) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng 300 gam trở lên;

g) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích 750 mililít trở lên;

h) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g khoản này.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

2. Dấu hiệu pháp lý của tội vận chuyển trái phép chất ma túy

2.1. Khách thể của tội phạm

Theo Điều 5 Luật Phòng, chống ma tuý số 73/2021/QH14 của Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày 30/3/2021, có hiệu lực từ ngày 01/01/2022, quy định các hành vi bị nghiêm cấm, trong đó:

“Điều 5. Các hành vi bị nghiêm cấm

...

2. Nghiên cứu, giám định, kiểm nghiệm, kiểm định, sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, bảo quản, tồn trữ, mua bán, phân phối, xử lý, trao đổi, xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập, quá cảnh trái phép chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc, thuốc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất.”

Đối tượng tác động của tội phạm này là các chất ma tuý, các nguyên liệu có chứa chất ma tuý và các tiền chất ma tuý...

Khách thể của tội mua bán trái phép chất ma tuý là chế độ quản lý của Nhà nước về việc mua bán chất ma tuý. Việc mua bán chất ma tuý dùng vào việc chữa bệnh hoặc mục đích xã hội phải được Nhà nước cho phép. Hiện nay, việc mua bán một số chất ma tuý để sản xuất sản phẩm chủ yếu trong lĩnh vực y tế nhằm mục đích chữa bệnh dưới dạng thuốc tân dược và được quy định rất chặt chẽ từ khâu sản xuất đến khâu quản lý, mua bán và sử dụng.

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm là hành vi mua bán trái phép chất ma túy.

Hành vi mua bán trái phép chất ma tuý là bán hay mua để bán lại; vận chuyển ma tuý để bán cho người khác; tàng trữ để bán lại hoặc để sản xuất ra chất ma tuý khác để bán lại trái phép; hoặc dùng ma tuý để đổi lấy hàng hoá hay dùng hàng hoá để đổi lấy ma tuý.

Bán trái phép chất ma tuý cho người khác là dùng ma tuý mà mình có dưới bất kỳ hình thức nào như: mua được, xin được, nhặt được, người khác gửi hoặc chiếm đoạt được để bán cho người khác lấy tiền hoặc lấy tài sản.

Mua chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người khác là dùng tiền hoặc tài sản để đổi lấy chất ma tuý và dùng chất ma tuý đó bán cho người khác lấy tiền hoặc tài sản. Khi xác định hành vi mua chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người khác cần chú ý: Chỉ khi nào xác định rõ mục đích của người phạm tội mua chất ma tuý đó là nhằm bán lại thì mới truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma tuý. Việc xác định này, là trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng, căn cứ vào các tình tiết của vụ án.

Tuy nhiên, việc xác định mục đích của người mua trái phép chất ma tuý có nhằm bán trái phép cho người khác hay không, chỉ phức tạp trong một số trường hợp chất ma tuý có trọng lượng ít và người phạm tội thường khai rằng mua để sử dụng, còn đối với những trường hợp người phạm tội mua một lượng ma tuý lớn thì cho dù người phạm tội có nại ra rằng, mua để dùng thì việc xác định mục đích bán ma tuý đối với người phạm tội đơn giản hơn; không ai mua hàng kilôgam thuốc phiện hay 100 gam Hêrôin để sử dụng dần. Xin chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người khác là bằng lời nói hoặc hành động để người khác cho mình chất ma tuý rồi dùng chất ma tuý đó đem bán cho người khác lấy tiền hoặc tài sản. Việc xin chất ma tuý nhằm bán lại cho người khác trong thực tế rất ít xảy ra, nhưng trong một số trường hợp vẫn có thể xảy ra. Nếu xin được ma tuý mà bán ngay cho người khác thì hành vi của người phạm tội là hành vi mua bán trái phép chất ma tuý, nhưng nếu xin được chất ma tuý rồi đem cất giữ sau đó mới bán cho người khác thì phải định tội là tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý.

Tàng trữ chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người khác là hành vi cất giữ trái phép chất ma tuý sau đó đem bán chất ma tuý đó cho người khác. Hành vi tàng trữ chất ma tuý hoàn toàn giống như hành vi tàng trữ trái phép chất ma tuý đã quy định tại Điều 249 Bộ luật Hình sự, chỉ khác ở chỗ nếu chỉ tàng trữ mà không đem bán hoặc không chứng minh được mục đích nhằm bán trái phép chất ma tuý đó thì người phạm tội chỉ phạm tội tàng trữ trái phép chất ma tuý còn nếu đem bán chất ma tuý đó hoặc chứng minh được người phạm tội có mục đích nhằm bán trái phép chất ma tuý đó thì phạm tội tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý.

Vận chuyển chất ma tuý để bán trái phép cho người khác cũng giống như hành vi vận chuyển trái phép chất ma tuý như đã quy định tại Điều 250 Bộ luật Hình sự, chỉ khác hành vi vận chuyển trái phép chất ma tuý ở chỗ người phạm tội không chỉ vận chuyển mà còn bán chất ma tuý mà mình vận chuyển cho người khác. Việc chứng minh người phạm tội có mục đích bán chất ma tuý mà mình vận chuyển cho người khác hay không trách nhiệm thuộc các cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng.

Nếu không chứng minh được người phạm tội có mục đích bán chất ma tuý mà họ vận chuyển cho người khác thì chỉ định tội là “vận chuyển trái phép chất ma tuý”, còn nếu chứng minh được người phạm tội có mục đích bán chất ma tuý mà họ vận chuyển trái phép thì định tội là “vận chuyển, mua bán trái phép chất ma tuý”.

Cũng coi là hành vi mua bán trái phép chất ma tuý nếu dùng chất ma tuý để trao đổi, để thanh toán trái phép hoặc dùng tài sản (không phải là tiền) đem trao đổi, thanh toán lấy chất ma tuý để bán lại trái phép cho người khác.

Chất ma tuý mà người phạm tội có để bán cho người khác không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma tuý do đâu mà có; không phụ thuộc vào chất ma tuý đó là thật hay giả, có hàm lượng cao hay thấp.

Việc xác minh người phạm tội có mục đích bán chất ma tuý cho người khác hay không, là trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng.

Trong trường hợp không chứng minh được mục đích bán trái phép chất ma tuý của họ, thì tuỳ từng trường hợp cụ thể mà định tội là "tàng trữ trái phép chất ma tuý" hay tội "vận chuyển trái phép chất ma tuý" hoặc “tàng trữ, vận chuyển trái phép chất ma tuý”.

Hậu quả của tội phạm là những thiệt hại phi vật chất, chính sách quản lý của Nhà nước đối với các chất ma tuý. Hậu quả không phải dấu hiệu định tội bắt buộc của tội phạm. Tội phạm hoàn thành khi có hành vi mua trái phép ma túy xảy ra.

2.3. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm là người từ đủ tuổi trở lên có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự.

Bộ luật Hình sự không quy định thế nào là năng lực trách nhiệm hình sự nhưng có quy định loại trừ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự tại Điều 21 Bộ luật Hình sự. Theo đó, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Như vậy, người có năng lực trách nhiệm hình sự phải là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi có năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi của mình.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy); Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy); Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy); Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy); Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy). Khoản 1 Điều 251 Bộ luật Hình sự thuộc loại tội nghiêm trọng còn Khoản 2,3,4 Điều này thuộc loại tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Như vậy độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự về tội sản xuất trái phép chất ma túy là từ đủ 16 tuổi trở lên đối với tội phạm theo Khoản 1 Điều 251 và từ đủ 14 tuổi trở lên đối với tội phạm theo Khoản 2,3,4, Điều luật này.

Chủ thể của tội phạm có thể là cá nhân thực hiện tội phạm một mình nhưng cũng có thể là nhiều người cùng thực hiện tội phạm. Trường hợp nhiều người thực hiện cùng một tội phạm được quy định theo Điều 17 Bộ luật Hình sự:

“Điều 17. Đồng phạm

1. Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.

2. Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm.

3. Người đồng phạm bao gồm người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức.

Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm.

Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.

Người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm.

Người giúp sức là người tạo điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm.

4. Người đồng phạm không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của người thực hành.”

2.4. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện hành vi mua bán trái phép chất ma túy là do cố ý, chỉ có thể là lỗi cố ý trực tiếp. Tức là người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình bị pháp luật cấm, thấy trước được tác hại của hành vi mua bán trái phép chất ma túy nhưng vẫn cố tình vi phạm.

3. Hình phạt đối với người phạm tội vận chuyển trái phép chất ma túy

Điều 251 Bộ luật Hình sự quy định 05 Khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Khung hình phạt phạt tù từ 03 năm đến 07 năm đối với người mua bán trái phép chất ma túy.

- Khung hình phạt phạt tù từ 07 năm đến 15 năm  đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

a) Có tổ chức;

Cũng như các trường hợp phạm tội có tổ chức khác, vận chuyển trái phép chất ma tuý có tổ chức là trường hợp có nhiều người cố ý cùng bàn bạc, cấu kết chặt chẽ với nhau, vạch kế hoạch để thực hiện hành vi vận chuyển chất ma tuý, dưới sự điều khiển thống nhất của người cầm đầu.

Vận chuyển trái phép chất ma tuý có tổ chức là một hình thức đồng phạm, có sự phân công, sắp đặt vai trò của những người tham gia, trong đó mỗi người thực hiện một hoặc một số hành vi và phải chịu sự điều khiển của người cầm đầu.

Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc vận chuyển trái phép chất ma tuý.

Người thực hành là người trực tiếp thực hiện hành vi vận chuyển chất ma tuý.

Người xúi dục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác vận chuyển trái phép chất ma tuý.

Người giúp sức là người tạo những điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc vận chuyển chất ma tuý như: cung cấp tiền, cung cấp phương tiện, nơi chốn để vận chuyển ma túy.

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

Vận chuyển trái phép chất ma tuý 02 lần trở lên là trường hợp đã có tất cả hai lần vận chuyển trái phép ma tuý trở lên mà mỗi lần phạm tội đều có đầy đủ yếu tố cấu thành tội vận chuyển trái phép chất ma tuý quy định tại khoản 1 của điều này; đồng thời trong số các lần vận chuyển trái phép chất ma tuý đó chưa có lần nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu có hai lần vận chuyển trái phép chất ma tuý, trong đó đã có một lần bị kết án hoặc được miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt thì không coi là phạm tội 02 lần, còn nếu có từ ba, bốn, năm... lần vận chuyển trái phép chất ma tuý trong đó có một lần bị kết án hoặc được miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt thì vẫn coi là phạm tội 02 lần trở lên vì ít nhất cũng còn hai lần chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

Người có chức vụ là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện một công vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện công vụ.

Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vận chuyển trái phép chất ma tuý là do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện và hành vi phạm tội đó có liên quan trực tiếp đến chức vụ, quyền hạn của họ, nếu họ không có chức vụ, quyền hạn đó thì họ khó có thể thực hiện việc vận chuyển tội phạm chất ma tuý; chức vụ, quyền hạn là điều kiện thuận lợi để người phạm tội thực hiện tội phạm một cách dễ dàng.

d) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức để vận chuyển trái phép chất ma tuý là người phạm tội thông qua cơ quan, tổ chức mà mình là thành viên để tàng vận chuyển phép chất ma tuý. Người phạm tội lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức cũng là người lợi dụng chức vụ, quyền hạn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp người phạm tội chỉ lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức để vận chuyển trái phép chất ma tuý.

e) Sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội hoặc bán ma túy cho người dưới 16 tuổi;

Đây là trường hợp ma túy được bán bởi người dưới 16 tuổi. Người dưới 16 tuổi thực hiện hành vi phạm tội dưới sự điểu khiển của người trên 16 tuổi. Hoặc người mua ma túy để sử dụng là người dưới 16 tuổi.

g) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 01 gam đến dưới 500 gam;

Nhựa thuốc phiện (Opium) là loại nhựa loãng màu trắng được chiết xuất từ quả thuốc phiện bằng phương pháp thủ công rồi sấy khô, đóng bánh.

Nhựa cần sa (Cannabis resin) là nhựa được chiết xuất từ cây cần sa (lá, thân, vỏ, hoa, quả) bằng phương pháp phơi khô, sau đó ép hoặc chiết xuất. Nhựa cần sa có màu vàng, xám hoặc đen xẫm giống như nhựa thuốc phiện. Nhựa cần sa thường có nồng độ các chất gây nghiện rất cao, có thể gấp 8 đến 10 lần so với cây cần sa chưa ép hoặc chiết xuất thành nhựa. Khi đêm tiêu thụ, người ta thường đóng thành bánh có trọng lượng từ 0,25 đến 1 kilôgam hoặc làm thành viên có đường kính 1cm dến 8cm.

Cao cô ca là một chất kem được chiết xuất từ lá cây cô ca bằng nhiều phương pháp khác nhau, nhưng nhất thiết phải bằng phương pháp hoá học như đã trình bày ở phần hành vi khách quan của tội phạm. Kem cô ca là nguyên liệu để sản xuất côcain qua các bước cho phản ứng hoá học.

Trọng lượng nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao cô ca là trọng lượng không tính cả bao bì, nhưng phải tính cả trọng lượng mà các cơ quan tiến hành tố tụng gửi đi giám định và trọng lượng mà trong quá trình bảo quản bị hao hụt mất mát. Vì vậy, ngay sau khi thu giữ nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao cô ca, cơ quan điều tra phải tiến hành xác định ngay trọng lượng của nó theo đúng quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.

h) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 0,1 gam đến dưới 05 gam;

Heroin là một loại ma túy dạng thuốc phiện được làm từ morphin, một chất tự nhiên được lấy từ vỏ hạt của các loại cây thuốc phiện khác nhau được trồng ở Đông Nam và Tây Nam Á, Mexico và Colombia. Heroin có thể là một chất bột màu trắng hoặc nâu, hoặc một chất dính màu đen được gọi là hắc ín heroin.[1]

Cocain là một loại thuốc kích thích gây nghiện cực mạnh được làm từ lá của cây coca có nguồn gốc từ Nam Mỹ. Là một loại ma túy đường phố, cocaine trông giống như một loại bột tinh thể mịn, màu trắng.

Methamphetamine là một chất kích thích mạnh, gây nghiện cao, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Nó có dạng bột kết tinh màu trắng, không mùi, vị đắng, dễ dàng hòa tan trong nước hoặc rượu.

Amphetamine là ma túy. là một chất kích thích mạnh mẽ của hệ thần kinh trung ương.

3,4-methylenedioxy-methamphetamine (MDMA) là một loại ma túy tổng hợp có tác dụng thay đổi tâm trạng và nhận thức (nhận thức về các đối tượng và điều kiện xung quanh). Nó tương tự về mặt hóa học với cả chất kích thích và chất gây ảo giác, tạo ra cảm giác tăng cường năng lượng, khoái cảm, cảm xúc ấm áp và nhận thức thời gian và giác quan bị bóp méo.

"Cỏ Mỹ" thực chất là một loại ma túy nguy hiểm hơn cần sa, nhưng lại không nằm trong danh mục các chất ma túy, bởi đây là một loại mới xuất hiện. Theo tài liệu của Tổng cục Cảnh sát - Bộ Công an, "cỏ Mỹ" là các gói thực vật khô, cắt nhỏ, được tẩm một số hoạt chất và có mùi thơm đặc trưng. Hoạt chất chính có trong "cỏ Mỹ" là XLR-11 (còn gọi là 5-fluoro-UR-144). Chất này còn nguy hiểm hơn cả cần sa. "Cỏ Mỹ" khi sử dụng sẽ gây ảo giác mạnh, loạn thần, giãn đồng tử, kích động, căng thẳng, lo lắng, có thể có những tư tưởng cực đoan gây hại cho mình và người khác.[2]

i) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 10 kilôgam;

k) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 05 kilôgam đến dưới 50 kilôgam;

l) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 10 kilôgam;

m) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 01 gam đến dưới 20 gam;

n) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 10 mililít đến dưới 100 mililít;

o) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm b đến điểm h khoản này.

Việc tính tổng khối lượng, thể tích chất ma túy tại Điểm này được hướng dẫn bởi Nghị định 19/2018/NĐ-CP ngày 02 tháng 02 năm 2018 của Chính phủ .

p) Tái phạm nguy hiểm.

Tái phạm nguy hiểm là trường hợp đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý hoặc đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý. Tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý hoặc thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do vô ý.

Như vậy vận chuyển trái phép chất ma túy trong trường hợp tái phạm nguy hiểm là trường trước đây họ đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà đã vận chuyển trái phép chất ma túy hoặc trước đây họ đã bị kết án về tội vận chuyển trái phép chất ma túy, chưa được xóa án tích mà nay lại tiếp tục vận chuyển trái phép chất ma túy.

- Khung hình phạt phạt tù từ 10 năm đến 15 năm đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp:

a) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 05 kilôgam;

b) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 30 gam đến dưới 100 gam;

c) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 25 kilôgam đến dưới 75 kilôgam;

d) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 200 kilôgam đến dưới 600 kilôgam;

đ) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 150 kilôgam;

e) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 100 gam đến dưới 300 gam;

g) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 250 mililít đến dưới 750 mililít;

h) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g khoản này.

- Khung hình phạt phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

a) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng 05 kilôgam trở lên;

b) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng 100 gam trở lên;

c) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng 75 kilôgam trở lên;

d) Quả thuốc phiện khô có khối lượng 600 kilôgam trở lên;

đ) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng 150 kilôgam trở lên;

e) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng 300 gam trở lên;

g) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích 750 mililít trở lên;

h) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g khoản này

- Khung hình phạt bổ sung, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

4. Vụ án xét xử về tội mua bán trái phép chất ma túy trên thực tế

Bản án số 70/2021/HSST ngày 28/04/2021 “V/v xét xử bị cáo Lương Văn H và bị cáo Kha Thị L phạm tội mua bán trái phép chất ma túy”.[3]

Khoảng 19 giờ, ngày 14/12/2020, Lương Văn H đi bộ từ nhà vào khu vực rừng thuộc bản P,  xã PĐ, huyện KS thì gặp một người đàn ông dân tộc không quen biết, Lương Văn H đã hỏi và đưa cho người đàn ông đó số tiền 500.000 đồng (Năm trăm nghìn đồng) để mua  ma túy, người đàn ông cầm tiền rồi đưa lại cho Lương Văn H 01 (một) hộp nhựa màu trắng, bên trong có chứa nhiều viên ma túy. Mua được ma túy, Lương Văn H cầm hộp nhựa đó đi bộ về nhà, khi về đến nhà, Lương Văn H đưa hộp nhựa đựng ma túy cho vợ là Kha Thị L và nói “Cất giấu ma túy hộ anh”, Kha Thị L đồng ý cầm lấy hộp nhựa chứa ma túy đó cất giấu vào trong túi quần bên phải đang mặc.

Khoảng 08 giờ, ngày 16/12/2020, Kha Thị L lên rừng đi lấy củi nên đã để hộp nhựa chứa ma túy đó vào trong cặp lồng rồi để trong phòng bếp. Đến khoảng 12 giờ cùng ngày thì có một người đàn ông tên Muýt, trú tại thị trấn MX, huyện KS đến hỏi mua ma túy nên Lương Văn H đã bán cho người đàn ông tên Muýt 03 (ba) viên ma túy với giá 120.000 đồng (Một trăm hai mươi nghìn đồng). Đến khoảng 16 giờ cùng ngày, Kha Thị L đi chặt củi về, Lương Văn H đã đưa choKha Thị L 120.000 (Một trăm hai mươi nghìn đồng) và nói “Đây là tiền bán ma túy được”, Kha Thị L cầm tiền và sau đó tiêu xài cá nhân hết.

Đến 10 giờ 30 phút, ngày 18/12/2020 Lương Văn H và Kha Thị L bị tổ công tác Công an huyện KS phát hiện và bắt giữ về hành vi cất dấu ma túy để bán kiếm lời,thu giữ của Lương Văn H và Kha Thị L một hộp nhựa màu trắng, bên trong chứa nhiều viên nén màu hồng (nghi là ma túy).

Tại biên bản mở niêm phong xác định khối lượng lấy mẫu giám định và niêm phong lại ngày 18/12/2020 đã xác định: Số viên nén màu hồng (nghi là ma túy) thu giữ của Lương Văn H và Kha Thị L có tổng khối lượng 3,1 gam (Ba phẩy một gam).

Hội đồng niêm phong đã tiến hành trích mẫu để gửi đi giám định.

Tại kết luận giám định số 34/KL-PC09 (Đ2-MT) ngày 22/12/2020 của Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Nghệ An đã kết luận: Mẫu viên nén màu hồng thu giữ của Lương Văn H và Kha Thị L gửi tới giám định là ma túy (Methamphetamine).

Về tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, thấy rằng:

Hành vi phạm tội của các bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, đã xâm phạm chính sách độc quyền quản lý của Nhà nước đối với các loại chất ma túy.

Khi phạm tội các bị cáo cũng nhận thức ma túy là chất gây nghiện bị Nhà nước cấm, vì ma túy gây tác hại xấu đến kinh tế - xã hội, sức khỏe con người và cũng là mầm mống phát sinh các tệ nạn xã hội khác nhưng các bị cáo vẫn bất chấp pháp luật để mua bán trái phép nhằm thu lợi bất chính.

Hành vi đó của các bị cáo đã vi phạm pháp luật hình sự, ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương, gây hoang mang, bất bình trong quần chúng nhân dân vì vậy cần xử phạt các bị cáo mức án nghiêm khắc, tương xứng với hành vi màcác bị cáo đã gây ra và nhất thiết phải cách ly các bị cáo ra khỏi xã hội một thời gian để cải tạo giáo dục riêng và răn đe phòng ngừa chung.

Đây là vụ án có đồng phạm vì vậy cần xem xét đến tính chất, vai trò của từng bị cáo để lên cho mỗi bị cáo mức án phù hợp với hành vi của mình gây ra. Đối với bị cáo Lương Văn H là người trực tiếp mua ma túy và bán ma túy nên giữ vai trò chính và phải chịu mức án cao hơn. Đối với bị cáo Kha Thị L đồng phạm với vai trò giúp sức nên phải chịu trách nhiệm do hành vi mà mình gây.

Vì lẽ đó, Tòa án nhân dân huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An quyết định:

- Tuyên bố bị cáo Lương Văn H phạm tội “Mua bán trái phép chất ma túy”. Xử phạt bị cáo Lương Văn H 04 (Bốn) năm tù, thời gian chấp hành hình phạt tù được tính từ ngày bị cáo bị bắt (ngày 18/12/2020).

- Tuyên bố bị cáo Kha Thị L phạm tội “Mua bán trái phép chất ma túy”. Xử phạt bị cáo Kha Thị L 03 (Ba) năm tù, thời gian chấp hành hình phạt tù được tính từ ngày bị cáo bị bắt (ngày 18/12/2020).

Luật Hoàng Anh

---

[1] https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/heroin, truy cập ngày 22/07/2021.

[2] http://cand.com.vn/Ban-doc-cand/dua-chat-XLR-11-co-trong-co-My-vao-danh-muc-cac-chat-ma-tuy-378370/, truy cập 22/07/2021.

[3] https://congbobanan.toaan.gov.vn/2ta733147t1cvn/chi-tiet-ban-an, truy cập ngày 23/07/2021.