Tội phản bội tổ quốc là gì? (Phần 1)

Chương XIII Bộ luật hình sự quy định các tội xâm phạm an ninh quốc gia. Đây là chương đầu tiên quy định về phần các tội phạm. Điều này chứng tỏ mức độ đặc biệt quan tâm của chính sách pháp luật đối với các tội phạm này. Các tội xâm phạm an nình quốc gia là những tội có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội cao nên các biện pháp trừng phạt cũng rất nghiêm khắc. Và Phản bội Tổ quốc cũng là một tội phạm nằm trong số đó.

1. Căn cứ pháp lý

Điều 108 Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự) quy định về Tội phản bội Tổ quốc như sau:

“Điều 108. Tội phản bội Tổ quốc

1. Công dân Việt Nam nào câu kết với nước ngoài nhằm gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tiềm lực quốc phòng, an ninh, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

2. Phạm tội trong trường hợp có nhiều tình tiết giảm nhẹ, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.”

2. Dấu hiệu pháp lý của các tội xâm phạm an ninh quốc gia

2.1. Khách thể của tội phạm

Tội phản bội Tổ quốc là tội phạm xâm phạm đến quan hệ xã hội trong lĩnh vực an ninh quốc gia. Đó là chế độ xã hội chủ nghĩa, xâm phạm nền độc lập, chủ quyền dân tộc, lực lượng vũ trang nhân dân (lượng lượng bảo vệ quốc gia). Đây là những mục tiêu cơ bản mà ông cha ta đã đấu tranh và bảo vệ qua 02 cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp và Đế quốc Mỹ. Như vậy, khách thể của tội phạm này là: nền độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chế độ Xã hội Chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, tiềm lực quốc phòng, an ninh .

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi phạm tội trong mặt khách quan của tội “Phản bội tổ quốc” là hành vi câu kết với nước ngoài.

Theo từ điển tiếng Việt online, “câu kết” là động từ chỉ sự hợp lại với nhau thành phe cánh để cùng thực hiện âm mưu xấu xa.

Từ đó, có thể hiểu “câu kết với nước ngoài” là hành vi liên kết, hợp sức với nước ngoài thể hiện thông qua các hành vi cụ thể như: cùng bàn bạc, thống nhất kế hoạch gây nguy hại cho đất nước hoặc cùng bàn bạc, thống nhất về sự tài trợ từ nước ngoài để thực hiện việc lên kế hoạch, chuẩn bị thực hiện những hành vi gây hại cho khách thể mà Bộ luật hình sự bảo vệ.

Trong đó, gây nguy hại cho đất nước gồm gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và tiềm lực quốc phòng, an ninh

- Gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc là làm những hành vi khiến cho nhà nước mất đi quyền tự quyết định đối với các vấn đề đối nội, đối ngoại của mình, lãnh thổ quốc gia bị xâm phạm.

- Gây nguy hại cho chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là có hành vi gây tổn hại đến sự vững mạnh, ổn định của chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương. Ví dụ hành vi xúi giục người dân không tuân thủ chính sách mà Nhà nước đề ra là hành vi gây nguy hại.

- Gây nguy hại cho tiềm lực quốc phòng, an ninh. Tiềm lực quốc phòng, an ninh là yếu tố để bảo vệ Tổ quốc trước nguy cơ xâm hại của các nước khác trên thế giới. Chúng ta đang sống trong thời bình không có nghĩa là chúng ta bỏ quên yếu tố quốc phòng. Phát triển tiềm lực quốc phòng để đề phòng sự lắm le muốn xâm lược từ bên ngoài, bảo vệ sự phát triển kinh tế-văn hóa-xã hội trong nước. Gây nguy hại cho tiềm lực quốc phòng, an ninh là gây ra những hành vi có hại cho sự vững mạnh của nên quốc phòng toàn dân. Ví dụ như việc cấu kết với nước ngoài để bắt cóc bộ đội hoặc cấu kết với nước ngoài thực hiện đánh phá trụ sở quân đội.

Như vậy, nếu chỉ có hành vi liên hệ, móc nối với nước ngoài, nhận viện trợ và làm theo chỉ đạo của nước ngoài thì không được coi là “câu kết với nước ngoài”. Nếu không có sự “câu kết” nhưng vẫn có hành vi gây hại cho đất nước thì người thực hiện hành vi không phải chịu tội phản bội tổ quốc nhưng có thể phải chịu một số tội khác như Tội hoạt đông nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109), Tội gián điệp (Điều 110),...

“Nước ngoài” ở đây là chỉ bất kì đất nước nào ngoài nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Đối tượng mà người phạm tội thực hiện việc câu kết có thể là cá nhân, tổ chức hoặc kể cả chính phủ nước ngoài.

Tội phạm này được coi là hoàn thành kể từ khi người phạm tội có hành vi câu kết với nước ngoài thực hiện mục đích xâm phạm đến khách thể mà tội “phản bội Tổ quốc” bảo vệ.

Trên đây là nội dung 02 dấu hiệu pháp lý của tội phản bội tổ quốc gồm dấu hiệu về khách thể và dấu hiệu mặt khách quan của tội phạm. Những dấu hiệu pháp lý còn lại, hình phạt và ví dụ minh họa sẽ được Luật Hoàng Anh phân tích kĩ ở bài viết sau.

Luật Hoàng Anh