Các trường hợp người lao động nào bắt buộc phải đóng bảo hiểm thất nghiệp?

Bảo hiểm thất nghiệp là một loại bảo hiểm đảm bảo nguồn trợ cấp cho người lao động khi thất nghiệp, hầu hết người lao động đều phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Vậy các trường hợp người lao động nào bắt buộc phải đóng bảo hiểm thất nghiệp? Sau đây Luật Hoàng Anh xin trình bày về vấn đề này.

Theo Khoản 1 Điều 43 Luật Việc làm số 38/2013/QH13 ngày 16/11/2013, có 03 trường hợp người lao động bắt buộc phải đóng bảo hiểm thất nghiệp:

- Hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc không xác định thời hạn

- Hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc xác định thời hạn

- Hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng.

Tuy nhiên theo Khoản 1 Điều 20 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019, không còn loại hợp đồng mùa vụ, các hợp đồng có thời hạn từ 03 tháng đến 12 tháng (trước khi được coi là hợp đồng mùa vụ) nay được coi là hợp đồng lao động có thời hạn. Như vậy, chỉ có 02 trường hợp người lao động phải đóng bảo hiểm thất nghiệp, 02 trường hợp này dựa trên 02 loại hợp đồng duy nhất được pháp luật công nhận hiện nay.

1. Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, hợp đồng việc làm không xác định

Hợp đồng lao động không xác định thời hạn là hợp đồng lao động được ký kết giữa người lao động và người sử dụng lao động, trong đó không quy định thời hạn làm việc của người lao động cho người sử dụng làm việc. Hợp đồng này được giao kết giữa hai bên thể hiện tính lâu dài và ổn định trong quan hệ lao động của người lao động và người sử dụng lao động.

Tương tự như vậy, hợp đồng việc làm không xác định thời hạn là hợp đồng giữa công chức, viên chức với người đừng đầu đơn vị sự nghiệp công lập, hợp đồng này không xác định thời hạn làm việc của công chức, viên chức tại đơn vị sự nghiệp công lập (Theo Khoản 5 Điều 3 Luật Viên chức số 58/2010/QH12 ngày 15/11/2010)

Người lao động, công chức, viên chức trong trường hợp này được tham gia vào quan hệ lao động lâu dài, ổn định, nhưng không có nghĩa những đối tượng này không bao giờ bị thất nghiệp. Sự chấm dứt của quan hệ lao động ổn định, lâu dài dẫn đến người lao động khó thích nghi với môi trường làm việc khác và khó tìm được công việc mới hơn, vì vậy phải đóng bảo hiểm thất nghiệp.

2. Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc xác định thời hạn

Giống với trường hợp trên, trường hợp này, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động và công chức, viên chức làm theo hợp đồng việc làm, nhưng trường hợp này các hợp đồng có thời hạn xác định thời gian người lao động, công chức, viên chức làm việc cho người sử dụng lao động, đơn vị sự nghiệp công lập.

Sau khi hết thời hạn hợp đồng lao động, hợp đồng việc làm, có thể người sử dụng lao động, đơn vi sự nghiệp công lập không tiếp tục gia hạn hợp đồng với người lao động, công chức, viên chức, hoặc vì một lý do khác, người lao động, công chức, viên chức chấm dứt hợp đồng. Sau đó, người lao động có thể không tìm được công việc mới dẫn đến thất nghiệp. Vì vậy, việc đóng bảo hiểm thất nghiệp giúp đảm bảo người lao động, công chức, viên chức có nguồn trợ cấp nhỏ trong quá trình tìm việc mới.

Trong trường hợp người lao động giao kết và đang thực hiện nhiều hợp đồng lao động quy định tại khoản này thì người lao động và người sử dụng lao động của hợp đồng lao động giao kết đầu tiên có trách nhiệm tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Ngoài ra, nếu người lao động giao kết nhiều hợp đồng với nhiều người sử dụng lao động, người lao động vẫn phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp cùng với người sử dụng lao động đầu tiên của mình.

Tuy nhiên, không phải trường hợp nào của 02 trường hợp trên người lao động cũng phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp, người lao động giao kết hợp đồng theo 01 trong 02 loại hợp đồng trên nhưng đang hưởng lương hưu hoặc người lao động là giúp việc gia đình thì không phải tham gia bảo hiểm xã hội. Nguyên nhân do người đang hưởng lương hưu tức đang hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc và có 01 khoản thu nhập hằng tháng, đủ để trang trải sinh hoạt phí và các loại phí khác. Đối với người lao động là người giúp việc trong gia đình, tuy không có nghĩa vụ phải đóng bảo hiểm thất nghiệp nhưng người sử dụng lao động phải trả cho người lao động một khoản tiền tương đương với khoản tiền đó để người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Luật Hoàng Anh