Nguyên tắc về việc làm như thế nào?

Theo Điều 4 Luật việc làm số 38/2013/QH13 ngày 16/11/2013, có 03 nguyên tắc về việc làm:

1. Bảo đảm quyền làm việc, tự do lựa chọn việc làm và nơi làm việc

Người lao động, theo định nghĩa tại Khoản 1 Điều 3 Luật việc làm số 38/2013/QH13 ngày 16/11/2013, thể hiện tương đối rõ nguyên tắc này:

“Điều 3. Giải thích từ ngữ

1. Người lao động là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, có khả năng lao động và có nhu cầu làm việc.”

Người lao động thực hiện công việc theo nhu cầu làm việc của chính bản thân mình, nếu cảm thấy không phù hợp với các yêu cầu của công việc, người lao động có thể không tham gia tuyển dụng, không tiếp tục làm công việc mà mình đang làm dựa trên nhu cầu việc làm này.

Khi giao kết hợp đồng với người sử dụng lao động (hoặc thỏa thuận với người sử dụng lao động về việc làm mà người lao động sẽ thực hiện), thì người sử dụng lao động và người lao động phải có sự thỏa thuận về các vấn đề nơi làm việc, công việc mà người lao động sẽ thực hiện, nếu 02 điều kiện trên không được thỏa thuận hoặc trên thực tế không đúng như thỏa thuận, người lao động có thể không thực hiện công việc cho người sử dụng lao động và đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động mà không cần báo trước cho người sử dụng lao động (Theo Điểm a Khoản 2 Điều 35 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019)

Trong quá trình làm việc, người sử dụng lao động không được phân biệt đối xử người lao động, ngược đãi người lao động, cưỡng bức lao động dù người lao động có làm việc theo hợp đồng lao động hay là người làm việc không trong quan hệ lao động. Các hành vi như phân biệt đối xử người lao động, ngược đãi người lao động, cưỡng bức lao động được coi là các hành vi bị cấm trong lĩnh vực lao động (Điều 8 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019). Đồng thời, nếu người sử dụng lao động muốn chuyển người lao động sang làm công việc khác, ở địa điểm trong thời gian dài (quá 60 ngày cộng gộp trong 01 năm) khác phải có sự đồng ý của người lao động.

Như vậy, việc bảo đảm quyền làm việc, tự do lựa chọn việc làm và nơi làm việc của người lao động thể hiện ngay từ quá trình tuyển dụng lao động, giao kết hợp đồng (thỏa thuận với người sử dụng lao động), quá trình làm việc đến khi kết thúc quan hệ lao động, chấm dứt làm việc.

2. Bình đẳng về cơ hội việc làm và thu nhập

Người lao động trong thị trường lao động được coi là bình đẳng về cơ hội việc làm và thu nhập. Điều đó không có nghĩa người lao động nào cũng được hưởng lương hay chế độ làm việc như nhau, mà là người lao động được bình đẳng trong hoạt động tuyển dụng và quá trình làm việc.

Khi người sử dụng lao động tuyển dụng người lao động, người sử dụng lao động không được phân biệt đối xử với các ứng viên, ứng viên nào đáp ứng đủ tiêu chuẩn việc làm của người sử dụng lao động thì được tuyển dụng. Trong các yêu cầu tuyển dụng vẫn có thể có ưu tiên trình độ học vấn, trình độ kỹ thuật, kinh nghiệm làm việc hay có các ưu tiên cho các nhóm đối tượng đặc biệt như người lao động chưa thành niên, người lao động cao tuổi. Đây không phải là dấu hiệu của bất bình đẳng mà chỉ là các yêu cầu, tiêu chí tuyển dụng của người sử dụng lao động.

Khi người lao động tham gia làm việc cho người sử dụng lao động, người lao động phải được hưởng môi trường làm việc, điều kiện làm việc như tất cả người lao động khác của người sử dụng lao động. Chế độ lương, bảo hiểm như người lao động khác của người sử dụng lao động mà thực hiện cùng công việc, có cùng năng lực, trình độ, do lương của người lao động được tính dựa trên công việc, năng suất, sản phẩm,… nên không phải người lao động nào cũng có mức lương bằng nhau.

3. Bảo đảm làm việc trong điều kiện an toàn lao động, vệ sinh lao động

Người sử dụng lao động có trách nhiệm đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động cho người lao động đang làm việc cho mình. Các điều kiện về an toàn, vệ sinh lao động phải được người sử dụng lao động quy định rõ trong nội quy lao động để người lao động tuân thủ, cũng như phải đảm bảo người lao động nào cũng được làm việc trong môi trường an toàn, vệ sinh lao động, không phân biệt đối xử.

Khi người sử dụng lao động không thể đảm bảo cho người lao động có điều kiện làm việc an toàn, người lao động cũng có quyền ngừng làm việc cho người sử dụng lao động. Đây cũng là một phần của nguyên tắc đầu tiên.

Luật Hoàng Anh