Quan hệ giữa thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp như thế nào?

Thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể là ba thỏa ước được quy định trong pháp luật về lao động. Vậy ba loại thỏa ước lao động tập thể này có quan hệ gì với nhau? Sau đây Luật Hoàng Anh xin trình bày về vấn đề này.

I. Trường hợp doanh nghiệp cùng lúc tham gia thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp mà các thỏa ước này quy định về quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động khác nhau

Theo Khoản 1 Điều 81 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019:

“1. Trường hợp thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể ngành quy định về quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động khác nhau thì thực hiện theo nội dung có lợi nhất cho người lao động.”

Quy định này chứng minh rằng thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp không có sự liên kết rõ ràng với nhau, thỏa ước lao động tập thể ngành hay thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp không phân thứ bậc hiệu lực pháp lý như đối với văn bản quy phạm pháp luật. Thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể nhiều doanh nghiệp cũng không có sự ưu tiên áp dụng dù có phạm vi áp dụng rộng cũng như quy mô thương lượng, ký kết thỏa ước lớn hơn, do thỏa ước lao động tập thể trên thực tế không phải văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời, thỏa ước lao động tập thể ngành và nhiều doanh nghiệp có phạm vi áp dụng lớn nên không thể nào hoàn toàn phù hợp với từng người sử dụng và người lao động của người sử dụng lao động. Trong khi đó, thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp là thỏa ước được ký kết giữa chính người sử dụng lao động với người lao động, đại diện người lao động của mình, nên có thể phù hợp nhất với chính người sử dụng lao động và người lao động của người sử dụng đó.

Bởi thỏa ước lao động tập thể đều có lợi thế riêng và không có liên kết với nhau, việc lựa chọn thực hiện thỏa ước lao động tập thể phụ thuộc vào nội dung của chúng. Việc xây dựng thỏa ước lao động tập thể chủ yếu nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động, nên nội dung trong thỏa ước lao động tập thể nào có lợi nhất cho người lao động thì thực hiện theo thỏa ước lao động tập thể đó.

II. Trường hợp doanh nghiệp tham gia thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể ngành nhưng chưa tham gia thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp

Theo Khoản 2 Điều 81 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019:

“2. Doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng của thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp nhưng chưa có thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp thì có thể xây dựng thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp với những nội dung có lợi hơn cho người lao động so với thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp.”

Như đã nêu trên, thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp có nhiều đối tượng áp dụng hơn, trên phạm vi lớn hơn, nên thường các nội dung trong hai loại thỏa ước lao động tập thể này mang tính khái quát hơn so với thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp. Vì vậy các nội dung của thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp có thể có lợi hơn cho người lao động, áp sát vào quyền lợi mà người lao động mong muốn.

Trong trường hợp này, việc xây dựng, thương lượng ký kết thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp diễn ra sau khi thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp có hiệu lực, thì thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp phải có các nội dung tương xứng hoặc có lợi hơn cho người lao động so với thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp, vì nếu không tương xứng hoặc có lợi hơn cho người lao động thì các nội dung này sẽ không được lựa chọn thực hiện, theo quy định tại Khoản 1 Điều 81 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019. Mà Khoản 2 Điều 81 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019 cũng thể hiện sự khuyến khích của nhà làm luật đối với việc xây dựng nội dung của thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp có lợi hơn cho người lao động.

III. Trường hợp doanh nghiệp chưa tham gia thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp

Theo Khoản 2 Điều 81 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019:

“3. Khuyến khích doanh nghiệp chưa tham gia thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp thực hiện nội dung có lợi hơn cho người lao động của thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp.”

Đây là trường hợp doanh nghiệp chưa tham gia thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp có thể đã tham gia thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp hoặc không. Như cách điều luật đã nêu, Nhà nước khuyến khích những doanh nghiệp chưa tham gia thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp xây dựng các quy định của mình và thỏa ước lao động tập thể tại doanh nghiệp có lợi hơn so với các thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp.

Như vậy, có thể nói quan hệ giữa các thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể ngành và thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp nằm ở quy định về quyền, lợi ích, nghĩa vụ của người lao động. Người lao động chính là yếu tố chủ chốt khiến các thỏa ước lao động tập thể cũng như các quy định của người sử dụng lao động có sự liên kết, đồng nhất với nhau hơn.

Luật Hoàng Anh