Số lượng người và thành phần tham gia thương lượng tập thể như thế nào? Đại diện thương lượng tập thể là gì?

Thương lượng tập thể là hoạt động quan trọng đối với người lao động và người sử dụng lao động. Việc tham dự thương lượng tập thể cũng được quy định rất rõ ràng và nghiêm ngặt. Trong quá trình tổ chức thương lượng tập thể, có bao nhiêu người, thành phần nào được tham gia thương lượng? Trong số đó có cả đại diện thương lượng tập thể. Vậy đại diện thương lượng tập thể là ai? Sau đây Luật Hoàng Anh xin được trình bày về vấn đề này.

1. Số lượng người tham gia thương lượng tập thể của mỗi bên

Theo Khoản 1 Điều 69 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019, số người tham gia thương lượng tập thể của mỗi bên do các bên thỏa thuận. Tức là không có giới hạn tối thiểu hoặc tối đa đối với số lượng thành viên tham gia thương lượng tập thể.

2. Thành phần tham gia thương lượng tập thể

Theo Khoản 2 Điều 69 Bộ luật lao động năm 2019, thành phần tham gia thương lượng tập thể của mỗi bên do bên đó quyết định. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp ngoại lệ:

- Trường hợp bên người lao động có nhiều tổ chức đại diện người lao động có đạt đủ điều kiện yêu cầu thương lượng tập thể, chỉ có một tổ chức đại diện người lao động duy nhất có quyền yêu cầu tổ chức thương lượng tập thể (là tổ chức có đông thành viên nhất), tổ chức đại diện người lao động này cũng có quyền quyết định số lượng thành viên của mỗi tổ chức đại diện khác khi những tổ chức đại diện đó tham gia thương lượng tập thể. Các tổ chức khác muốn tham gia thương lượng tập thể cũng phải có sự đồng ý của tổ chức đại diện người lao động có quyền yêu cầu thương lượng tập thể.

- Trường hợp bên người lao động có nhiều tổ chức đại diện người lao động nhưng không đủ điều kiện về thành viên để yêu cầu thương lượng tập thể dẫn đến phải kết hợp với nhau để yêu cầu thì khi tham gia thương lượng tập thể số lượng đại diện của mỗi tổ chức do các tổ chức đó thỏa thuận. Trường hợp không thỏa thuận được thì từng tổ chức xác định số lượng đại diện tham gia tương ứng theo số lượng thành viên của tổ chức mình trên tổng số thành viên của các tổ chức.

Sở dĩ có các trường hợp này do sự xuất hiện của nhiều tổ chức đại diện người lao động ngoài Công đoàn. Trước kia trong Bộ luật lao động số 10/2012/QH13 ngày 18/06/2012, chỉ có Công đoàn là tổ chức đại diện người lao động duy nhất và có các quy định về hoạt động. Hiện nay, Bộ luật lao động năm 2019 cho phép nhiều tổ chức đại diện người lao động được thành lập và hoạt động tại cơ sở, dẫn tới trường hợp chồng chéo về quyền của các tổ chức đại diện người lao động này, vì vậy Bộ luật lao động năm 2019 cũng phải quy định về trường hợp có nhiều tổ chức có thể thực hiện quyền yêu cầu và trường hợp nhiều tổ chức nhưng không đủ điều kiện để yêu cầu thương lượng tập thể và tham gia thương lượng tập thể.

3. Đại diện thương lượng tập thể

Theo Khoản 3 Điều 69 Bộ luật lao động năm 2019, mỗi bên thương lượng tập thể có quyền mời tổ chức đại diện cấp trên của mình cử người tham gia là đại diện thương lượng và bên kia không được từ chối. Đại diện thương lượng tập thể của mỗi bên không được vượt quá số lượng mà các bên đã thỏa thuận, trừ trường hợp được bên kia đồng ý.

Theo đó, người đại diện thương lượng được tổ chức đại diện cấp trên cử và dưới sự đề nghị của tổ chức đại diện tại cơ sở. Người này phải có đủ khả năng, uy tín cũng như trách nhiệm để đại diện cho một tập thể tham gia thương lượng tập thể. Bên còn lại không được từ chối người đại diện thương lượng được cử của bên kia, vì đây không phải là vấn đề các bên tham gia thương lượng có thể thỏa thuận mà là quyền lựa chọn của riêng mỗi bên.

Số lượng người đại diện thương lượng cũng không được nhiều hơn số lượng thành viên được tham gia theo thỏa thuận ban đầu giữa hai bên, tức là không nhiều hơn số thành viên được tham gia thương lượng lao động. Suy ra số lượng người tham gia thương lượng tập thể có thể hoàn toàn là người đại diện thương lượng.

Như vậy, số lượng và thành phần tham dự thương lượng tập thể phần lớn đều phụ thuộc vào sự quyết định của các bên tham gia thương lượng tập thể, đại diện thương lượng cũng là do tự các bên cử. Pháp luật để các bên được tự do nhất trong hoạt động thương lượng tập thể để các bên có thể thoải mái đàm phán và thảo luận mà không xảy ra khúc mắc nào.

Luật Hoàng Anh