Trình tự giải quyết tranh chấp lao động cá nhân thông qua Hội đồng trọng tài lao động như thế nào?

Theo Điều 189 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019, trình tự giải quyết tranh chấp cá nhân thông qua Hội đồng trọng tài lao động có các bước sau:

1. Tiếp nhận yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động

Theo Khoản 1 Điều 189 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019, sau khi hết hạn hòa giải mà các bên chưa có được sự đồng thuận, hòa giải không thành hoặc tranh chấp thuộc một trong các trường hợp không bắt buộc phải giải quyết bằng phương thức hòa giải, các bên có quyền lựa chọn 01 trong 02 chủ thể để giải quyết tranh chấp, là Hội đồng trọng tài lao động, hoặc Tòa án nhân dân.

Hội đồng trọng tài lao động tiếp nhận đơn yêu cầu của các bên giải quyết tranh chấp trực tiếp qua thư ký Hội đồng trọng tài lao động. Thư ký Hội đồng trọng tài nghiên cứu vụ việc, trình lên Chủ tịch Hội đồng trọng tài lao động. Chủ tịch Hội đồng trọng tài lao động có nhiệm vụ thành lập Ban trọng tài lao động để giải quyết tranh chấp lao động.

2. Thành lập Ban trọng tài lao động

Theo Khoản 1 Điều 102 Nghị định số 145/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ, Ban trọng tài lao động được thành lập bởi Chủ tịch Hội đồng lao động trong vòng 07 ngày làm việc kể từ ngày Hội đồng trọng tài lao động nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động. Ban trọng tài lao động này có nhiệm vụ giải quyết riêng vụ tranh chấp lao động cụ thể, không có trách nhiệm thường trực, cố định trong Hội đồng trọng tài lao động.

Tuy nhiên việc lựa chọn thành viên trong Ban trọng tài lao động không phụ thuộc vào ý chí của Chủ tịch Hội đồng trọng tài lao động trong trường hợp thông thường. Các thành viên của Ban trọng tài lao động được lựa chọn bởi các bên tranh chấp, mỗi bên lựa chọn 01 trọng tài viên trong danh sách trọng tài viên của Hội đồng do Chủ tịch Hội đồng trọng tài lao động cung cấp. Sau đó 02 trọng tài viên tiến hành lựa chọn tiếp một thành viên của Hội đồng làm Trưởng Ban trọng tài lao động. Chủ tịch Hội đồng trọng tài lao động chỉ có quyền lựa chọn thành viên cho Ban trọng tài lao động khi có bên tranh chấp không thể lựa chọn trọng tài viên, hoặc lựa chọn Trưởng Ban trọng tài viên trong trường hợp 02 trọng tài viên được chọn không đồng nhất ý kiến trong việc lựa chọn Trưởng Ban trọng tài lao động.

3. Tiến hành giải quyết tranh chấp lao động

Theo Khoản 4 Điều 102 Nghị định số 145/2019/QH14 ngày 14/12/2019, trong 30 ngày kể từ ngày Ban trọng tài lao động được thành lập, Ban trọng tài lao động tiến hành giải quyết tranh chấp lao động qua các hoạt động sau:

3.1. Tìm hiểu hồ sơ vụ việc, thu thập chứng cứ, chưng cầu giám định

Ban Trọng tài lao động thực hiện các hoạt động này một chi tiết hơn so với hòa giải viên lao động, vì hòa giải viên lao động chỉ có tối đa 05 ngày thực hiện nhiệm vụ, trong khi đó Ban Trọng tài lao động có tối đa 30 ngày để tiến hành giải quyết tranh chấp, cùng nhiều thành viên để thực hiện nghiên cứu hồ sơ, vụ việc, nên có nhiều thời gian nghiên cứu hơn, có thể nhận ra nhiều vấn đề phát sinh từ vụ tranh chấp hơn so với hòa giải viên lao động.

Việc thu thập chứng cứ, chưng cầu giám định được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

- Thu thập chứng cứ thông qua các bên tranh chấp. Các bên cũng có nghĩa vụ cung cấp chứng cứ một cách chính xác, đầy đủ, kịp thời cho Ban Trọng tài lao động nhằm đảm bảo việc thu thập chứng cứ đạt hiệu quả nhất, tác động đến quyết định của Ban Trọng tài lao động về giải quyết tranh chấp giữa các bên.

- Việc chưng cầu giám định đòi hỏi sự tham gia của bên thứ ba có tính chất chuyên môn, khách quan. Ban Trọng tài lao động trực tiếp liên hệ, thực hiện việc chưng cầu giám định khi thấy cần thiết, không phụ thuộc vào ý chí của các bên tranh chấp.

3.2. Tổ chức các cuộc họp giải quyết tranh chấp lao động

a. Chuẩn bị cuộc họp

Theo Điểm a Khoản 5 Điều 102 Nghị định số 145/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020, trước khi cuộc họp giải quyết tranh chấp lao động diễn ra ít nhất 05 ngày, Ban Trọng tài lao động có trách nhiệm gửi văn bản triệu tập cuộc họp đến các bên tranh chấp, trong đó có thời gian, địa điểm rõ ràng.

Đây là văn bản triệu tập chứ không phải văn bản thông báo, hay mời họp do các bên tranh chấp có nghĩa vụ phải tham gia cuộc họp giải quyết tranh chấp. Nếu không tham gia cuộc họp này thì chính các bên tranh chấp tự dành ưu thế cho bên còn lại, cũng như làm mất đi quyền của mình. Các bên phải phản hồi cho Ban Trọng tài lao động về việc tham gia cuộc họp giải quyết tranh chấp lao động, nếu không thể tham gia vì lý do chính đáng liên quan đến thời gian, địa điểm thì có thể yêu cầu thay đổi thời gian, địa điểm.

b. Tổ chức cuộc họp giải quyết tranh chấp

Cuộc họp giải quyết tranh chấp được tổ chức với sự tham gia của các bên Ban Trọng tài lao động, các bên tranh chấp hoặc người ủy quyền của các bên tranh chấp. Nếu một bên tranh chấp vắng mặt thì các bên vẫn tiến hành họp.

Trong cuộc họp, Ban Trọng tài lao động tiến hành theo đúng nội dung mà các bên kiến nghị về giải quyết tranh chấp. Các bên tranh chấp thảo luận, đưa ra ý kiến khách quan, công bằng, minh bạch về vấn đề tranh chấp, dựa trên các nội dung được sắp xếp trong cuộc họp.

3.3. Ra quyết định giải quyết tranh chấp lao động theo nguyên tắc tập thể, quyết định theo đa số

Ban trọng tài lao động gồm 03 người ra quyết định giải quyết tranh chấp dựa trên các thông tin thu được từ các hoạt động lấy chứng cứ và tổ chức cuộc họp. Quyết định này được thống nhất thực hiện bởi sự đồng thuận đa số trong Ban trọng tài lao động (02 người).

Ban trọng tài lao động gồm 01 thành viên tự mình đưa ra quyết định mà không cần phụ thuộc vào nguyên tắc tập thể.

Các bên có trách nhiệm tôn trọng quyết định của Ban trọng tài lao động. Nhưng nếu 01 trong 02 bên không thực thi quyết định của Ban trọng tài lao động thì các bên có thể tiếp tục thực hiện giải quyết tranh chấp lao động thông qua Tòa án nhân dân.

Luật Hoàng Anh