Trường hợp nào người làm công việc có tính chất đặc biệt về thời giờ làm việc, nghỉ ngơi?

Có một số nhóm người lao động không phải chịu các điều kiện về thời gian làm việc, thời gian nghỉ ngơi so với các người lao động thông thường, đó là nhóm người lao động thực hiện các công việc có tính chất đặc biệt về thời giờ làm việc, nghỉ ngơi. Vậy đó là những người lao động trong trường hợp nào? Sau đây Luật Hoàng Anh xin được trình bày vấn đề này.

Theo Điều 116 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019:

“Đối với các công việc có tính chất đặc biệt trong lĩnh vực vận tải đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không; thăm dò, khai thác dầu khí trên biển; làm việc trên biển; trong lĩnh vực nghệ thuật; sử dụng kỹ thuật bức xạ và hạt nhân; ứng dụng kỹ thuật sóng cao tần; tin học, công nghệ tin học; nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến; thiết kế công nghiệp; công việc của thợ lặn; công việc trong hầm lò; công việc sản xuất có tính thời vụ, công việc gia công theo đơn đặt hàng; công việc phải thường trực 24/24 giờ; các công việc có tính chất đặc biệt khác do Chính phủ quy định thì các Bộ, ngành quản lý quy định cụ thể thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi sau khi thống nhất với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và phải tuân thủ quy định tại Điều 109 của Bộ luật này.”

Dựa vào quy định này, các công việc đặc biệt được đề cập đến là:

- Nhóm các công việc đặc biệt liên quan đến lĩnh vực vận tải, đòi hỏi phải có sự tham gia của người lao động bất kỳ lúc nào cần, để vì các trục trặc liên quan đến vận tải gây ra các thiệt hại vô cùng lớn về vật chất cũng như có thể gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông, vận tải, hoặc nếu vận tải không hoạt động đúng cách có thể ảnh hưởng đến an ninh – quốc phòng.

- Nhóm các công việc làm việc trên biển, ngoài xa, khai thác dầu khí: Đây là nhóm các công việc mang tính chiến lược, liên quan đến an ninh – quốc phòng, chủ quyền quốc gia, đặc biệt khi Biển Đông luôn có tranh chấp về chủ quyền trên biển giữa các nước trong khu vực như Việt Nam, Trung Quốc, Phillipines, Malaysia, Indonesia.

- Công việc nghệ thuật: Đòi hỏi nhiều công sức, thời gian hoạt động không ngừng nghỉ, cũng như thời gian làm việc không cố định trong một khung giờ làm việc riêng. Các công việc này cũng phải sử dụng nhiều chất xám, khả năng làm việc cũng như không thể thay thế người lao động khi thực hiện công việc do tính chất sáng tạo của nghệ thuật cũng năng lực của từng người lao động trong lĩnh vực này.

- Các công việc khoa học mang tính nghiên cứu, kỹ thuật cao mà ít người có khả năng làm được dẫn đến luôn thiếu nguồn nhân lực. Đây là các công việc mang tính chuyên ngành cao, người lao động ở trình độ phổ thông và thậm chí trên phổ thông vẫn khó có thể thực hiện được, vì thế nguồn nhân lực cho các công việc này luôn thiếu (ví dụ như kỹ sư kỹ thuật liên quan đến phóng xạ). Người lao động không có người thay thế tại chỗ nên không thể được nghỉ cố định các ngày nghỉ hằng tuần hay nghỉ lễ, tết như những người lao động thông thường.

- Các công việc nặng nhọc hoặc mang tính thời vụ, dồn công việc vào một thời gian ngắn.

Ngoài các công việc được quy định trên, pháp luật về lao động còn quy định một số công việc đặc biệt khác về thời giờ làm việc, nghỉ ngơi:

Theo Khoản 1 Điều 68 Nghị định số 145/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ:

“Điều 68. Một số công việc có tính chất đặc biệt về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi

1. Ngoài các công việc có tính chất đặc biệt quy định tại Điều 116 của Bộ luật Lao động, các công việc có tính chất đặc biệt về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi khác gồm:

a) Các công việc phòng chống thiên tai, hỏa hoạn và dịch bệnh;

b) Các công việc trong lĩnh vực thể dục, thể thao;

c) Sản xuất thuốc, vắc xin sinh phẩm;

d) Vận hành, bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống đường ống phân phối khí và các công trình khí.”

Đây cũng là các công việc có tính chất linh hoạt về thời gian, cũng như đòi hỏi nhiều nỗ lực, sức lực, chất xám của người lao động, đặc biệt, công việc về lĩnh vực thể dục, thể thao có tính chất gần tương tự với công việc nghệ thuật.

Điểm chung của các công việc này là thiếu nguồn cung nhân lực, người lao động thực hiện các công việc này thường có thể gặp nguy hiểm, hoặc suy tổn sức khỏe do công việc nặng nhọc, hoặc đòi hỏi trình độ kỹ thuật, trách nhiệm quá cao, hoặc bị áp đặt thời gian ngắn dẫn đến người lao động làm việc trong áp lực và môi trường làm việc khắc nghiệt. Vì vậy, người lao động cần thời gian làm việc và nghỉ ngơi một cách phù hợp với tính chất công việc của mình.

Như vậy, pháp luật về lao động đã quy định khá chi tiết về các trường hợp người lao động làm công việc đặc biệt về thời gian làm việc, nghỉ ngơi nhằm đảm bảo sức khỏe, tinh thần và quyền lợi cho người lao động.

Luật Hoàng Anh