Tranh chấp đất đai có giấy chứng nhận như thế nào?

Tranh chấp đất đai được hiểu là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai. Nói đơn giản hơn thì đây là những xung đột, bất đồng, mâu thuẫn về việc ai là người có quyền sử dụng đất và nghĩa vụ đối với đất giữa các chủ thể tham gia vào quan hệ đất đai.

Giấy chứng nhận là gì?

Theo quy định tại khoản 16 Điều 3 Luật Đất Đai 2013 quy định về giấy chứng nhận ở đây là:

“Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.”

Theo đó, giấy chứng nhận là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, hay còn được biết đến rộng rãi là “Sổ đỏ” hoặc “Sổ hồng”.

Cũng theo khoản 1 Điều 203 Luật này quy định:

“Tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã mà không thành thì được giải quyết như sau:

1. Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết;”

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất chính là một trong những loại giấy tờ được quy định tại Điều 100 Luật Đất Đai 2013. 

Theo đó, có thể thấy rằng đất đai đã có sổ đỏ hoặc sổ hồng vẫn hoàn toàn có thể xảy ra tranh chấp. Những tranh chấp này có thể xuất phát từ những sai sót, hiểu nhầm khi đất chuyển nhượng, thừa kế, tặng cho; tranh chấp đất đai là tài sản chung của vợ chồng khi hai bên ly hôn; tranh chấp ranh giới đất liền kề phát sinh đối với những chủ thể sử dụng đất liền kề nhau mà không xác định được ranh giới phân chia quyền sử dụng đất…

Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai có giấy chứng nhận

Tự hòa giải tranh chấp đất đai Khoản 1 Điều 202 Luật đất đai 2013 quy định như sau:

“1. Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.”

Như vậy, khi có tranh chấp đất đai, Nhà nước khuyến khích hai bên hòa giải thông qua 02 hình thức:

- Tự hòa giải

- Giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.

Theo Luật Hòa giải ở cơ sở thì tranh chấp đất đai được hòa giải ở cơ sở do Hòa giải viên hướng dẫn, giúp đỡ các bên đạt được thỏa thuận, tự nguyện giải quyết với nhau các mâu thuẫn, tranh chấp.

Hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân xã (Thủ tục bắt buộc)

Đơn yêu cầu hòa giải

Khoản 2 Điều 202 Luật đất đai 2013 quy định

“2. Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải.”

Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp xã không tự hòa giải mà phải có đơn yêu cầu hòa giải của một trong các bên tranh chấp.

Thành phần hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã

Thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai để thực hiện hòa giải. Thành phần Hội đồng gồm: Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân là Chủ tịch Hội đồng; đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã, phường, thị trấn; tổ trưởng tổ dân phố đối với khu vực đô thị; trưởng thôn, ấp đối với khu vực nông thôn; đại diện của một số hộ dân sinh sống lâu đời tại xã, phường, thị trấn biết rõ về nguồn gốc và quá trình sử dụng đối với thửa đất đó; cán bộ địa chính, cán bộ tư pháp xã, phường, thị trấn. Tùy từng trường hợp cụ thể, có thể mời đại diện Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh;

Việc hòa giải chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt. Trường hợp một trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ hai thì được coi là việc hòa giải không thành.

Kết quả hòa giải

• Đối với trường hợp hòa giải thành

- Nếu có thay đổi hiện trạng về ranh giới, người sử dụng đất thì Ủy ban nhân dân cấp xã gửi biên bản hòa giải đến Phòng Tài nguyên và Môi trường.

- Phòng Tài nguyên và Môi trường trình Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định công nhận việc thay đổi ranh giới thửa đất và cấp mới Sổ đỏ cho hộ gia đình, cá nhân.

• Đối với trường hợp hòa giải không thành

Trường hợp hòa giải không thành hoặc sau khi hòa giải thành mà có ít nhất một trong các bên thay đổi ý kiến về kết quả hòa giải thì Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản hòa giải không thành và hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tiếp theo.

Giải quyết tranh chấp đất đai khi hòa giải không thành

Thẩm quyền giải quyết:

Tòa án nhân dân nơi có đất xảy ra tranh chấp.

Hồ sơ

- Đơn khởi kiện theo mẫu.

- Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất như: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc một trong các loại giấy tờ theo quy định tại Điều 100.

- Biên bản hòa giải có chứng nhận của Ủy ban nhân dân xã và có chữ ký của các bên tranh chấp.

- Giấy tờ của người khởi kiện: Sổ hộ khẩu; chứng minh thư nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân.

- Các giấy tờ chứng minh khác.

Thụ lý và giải quyết tranh chấp

Nếu hồ sơ chưa hợp lệ, Tòa sẽ yêu cầu bổ sung. Nếu hồ sơ hợp lệ, người khởi kiện nộp tạm ứng án phí tại cơ quan thuế theo giấy báo tạm ứng án phí và mang biên lai nộp lại cho Tòa. Tòa thông báo nộp tạm ứng án phí và thụ lý giải quyết vụ việc.