Các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực đê điều là gì? (Phần 3)

Việt Nam là một quốc gia có mạng lưới sống ngoài dày đặc với 2 con sông lớn gồm Sông Hồng, Sông Cửu Long và hơn 2300 con sông dài trên 10 km, 93% là những con sông ngắn và nhỏ. Với điều kiện tự nhiên như vậy, từ xa xưa đất nước ta đã chú trọng và phát triển mạnh mẽ các ngành nghề gắn liền với công tác thủy lợi. Tuy nhiên, với địa hình tương đối bằng phẳng so với mạng lưới sông ngòi thì về mùa mưa, lưu lượng dòng chảy quá lớn có thể gây ra lũ lụt, nhất là ở các vùng cửa sông khi nước lũ và triều lên gặp nhau gây ra hiện tượng dồn ứ nước trên sông. Đến mùa khô thì dòng nước trên sông xuống thấp chỉ còn 20%-30% lượng nước cả năm gây ra hiện tượng thiếu nước, khô cằn trầm trọng. Bởi vậy, để ổn định việc phát triển sản xuất và đời sống con người thì cần phải xây dựng hệ thống thủy nông đảm bảo chủ động tưới tiêu và hệ thống đê điều chống lũ và ngăn mặn. Tiếp nối Phần 2, trong bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ trình bày nội dung còn lại về các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực đê điều.

Cơ sở pháp lý

Luật Đê điều số 79/2006/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2006 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2007, được sửa đổi, bổ sung bởi:

1. Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản số 15/2008/QH12 ngày 03 tháng 6 năm 2008 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2009;

2. Luật số 35/2018/QH14 ngày 20 tháng 11 năm 2018 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật có liên quan đến quy hoạch, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2019;

3. Luật số 60/2020/QH14 ngày 17 tháng 6 năm 2020 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống thiên tai và Luật Đê điều, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2021.

Phá hoạt cây chắn sóng

Cây chắn sóng là những loại cây có tác dụng ngăn chặn những dòng chảy mạnh, chảy xiết, làm giảm bớt sức chảy của dòng nước vào bờ gây ảnh hưởng đến nguồn sống của con người. Theo đó, đây thường là những loài cây thân gỗ với hệ rễ cứng, dày đặc, lan rộng và có thể bám sâu vào trong lòng đất như sú, đước, vẹt… Nhờ những thân cây chắc chắn và hệ rễ phức tạp mà những rừng cây này có thể ngăn cản sự phá hủy của gió bão và sức chảy của dòng nước, giúp bảo vệ hệ thống đê được an toàn.

Vì thế, Nhà nước nghiêm cấm hành vi hoại cây chắn sóng bảo vệ đê, trừ trường hợp khai thác cây chắn sóng trong hành lang bảo vệ đê, kè bảo vệ đê, cống qua đê phải theo sự hướng dẫn của cơ quan nhà nước quản lý đê điều ở địa phương.

Khai thác tài nguyên gây ảnh hưởng đến hệ thống đê điều

Đê điều được hiểu là hệ thống công trình bao gồm đê, kè bảo vệ đê, cống qua đê và công trình phụ trợ. Đây là một công trình quan trọng được xây dựng, tu bổ và bảo vệ qua nhiều thế hệ nhằm ngăn nước lũ, nước biển, bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhà nước và của nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội gắn liền với quốc phòng, an ninh quốc gia.

Khoản 10 Điều 7 Luật Đê điều quy định nghiêm cấm hành vi sau:

“10. Khai thác đất, đá, cát, sỏi, khoáng sản khác, đào ao, giếng trong phạm vi bảo vệ đê điều, các hoạt động khác gây cản trở dòng chảy và thoát lũ nhưng không có biện pháp xử lý, khắc phục.”

Phạm vi bảo vệ đê điều bao gồm đê, kè bảo vệ đê, cống qua đê, công trình phụ trợ và hành lang bảo vệ đê, kè bảo vệ đê, cống qua đê.

Theo đó, hành vi này có thể bị phạt từ 1.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng tùy theo khối lượng khai thác.

Sử dụng ngân sách sai mục đích

Hệ thống đê điều ở nước ta có vị trí đặc biệt quan trọng, có nhiệm vụ bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân; bảo vệ sản xuất, cơ sở hạ tầng khi có mưa, lũ, bão xảy ra. Do các tuyến đê đã hình thành từ rất lâu, được đắp với những phương pháp, vật liệu và trên những nền địa chất khác nhau... Vì vậy, trên các tuyến đê vẫn xảy ra các sự cố về đê điều, gây mất ổn định và an toàn cho tuyến đê.

Theo đó, hàng năm, Đảng, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương đã quan tâm đầu tư kinh phí để củng cố, nâng cấp hệ thống công trình đê điều nhằm kịp thời khắc phục những sự cố hư hỏng của đê điều và tu bổ nâng cấp các tuyến đê đảm bảo an toàn và chống lũ, bão.

Vì thế, hành vi sử dụng sai mục đích ngân sách đầu tư cho xây dựng, tu bổ, nâng cấp, kiên cố hóa và bảo vệ đê điều có thể làm hao hụt mức chi phí xây dựng, tu sửa đê và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự bền vững của hệ thống đê điều bị Nhà nước nghiêm cấm mạnh mẽ.