Các trường hợp từ chối cấp phép cho tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam là gì? (Phần 1)

Việt Nam là quốc gia có đường bờ biển dài hơn 3.260 km, vùng đặc quyền kinh tế biển gấp khoảng ba lần diện tích đất liền, với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và hơn 3.000 đảo lớn, nhỏ. Tài nguyên và lợi thế do biển mang lại hứa hẹn nhiều triển vọng to lớn đối với sự phát triển của đất nước. Theo đó, việc ngăn chặn xu thế ô nhiễm, suy thoái môi trường biển, tình trạng sạt lở bờ biển và biển xâm thực; phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái biển… được coi là một trong những nhiệm vụ quan trọng được Nhà nước chú trọng. Vì vậy, Chính phủ đã đề ra những quy định cụ thể về tài nguyên, môi trường biển và hải đảo nhằm quản lý sát sao, chặt chẽ các hoạt động thuộc lĩnh vực này. Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các trường hợp từ chối cấp phép cho tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam theo pháp luật về tài nguyên, môi trường biển và hải đảo.

Căn cứ pháp lý

- Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo số 82/2015/QH13 ngày 25 tháng 06 năm 2015 (sau đây được gọi tắt là Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo năm 2015).

- Nghị định 41/2016/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2016 quy định chi tiết việc cấp phép cho tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam.

Làm phương hại đến chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia, hoạt động quốc phòng, an ninh và lợi ích quốc gia trên biển

Hoạt động nghiên cứu khoa học về tài nguyên, môi trường biển và hải đảo nhằm tìm ra những tài nguyên mới hoặc quy luật tự nhiên của vật chất thuộc vùng biển, hải đảo. Từ đó có cách giải quyết mới đến kinh tế xã hội hoặc đưa ra những phương án thay thế mang lại hiệu quả tốt hơn. Hoạt động nghiên cứu khoa học của tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành trong vùng biển Việt Nam phải đáp ứng các điều kiện và phải được cấp phép theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Theo đó, trường hợp hoạt động nghiên cứu khoa học của tổ chức, cá nhân nước ngoài không vì mục đích hòa bình; làm phương hại đến chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia của Việt Nam, hoạt động quốc phòng, an ninh và lợi ích quốc gia trên biển của Việt Nam; làm phương hại đến trật tự, an toàn trên biển; hoạt động bị cấm theo quy định của pháp luật Việt Nam thì bị từ chối cấp phép.

Ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động điều tra cơ bản, nghiên cứu khoa học, thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên biển hợp pháp

Tài nguyên biển và hải đảo bao gồm tài nguyên sinh vật và tài nguyên phi sinh vật thuộc khối nước biển, đáy biển, lòng đất dưới đáy biển, vùng đất ven biển và quần đảo, đảo, bãi cạn lúc chìm lúc nổi, bãi ngầm (sau đây gọi chung là hải đảo) thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia của Việt Nam.

Việc nghiên cứu khoa học của cá nhân, tổ chức nước ngoài không được chen ngang hay làm ảnh hưởng đến các hoạt động hợp pháp khác trên vùng biển Việt Nam. Như vậy, Nhà nước sẽ không cấp phép nghiên cứu khoa học đối với hoạt động nghiên cứu khoa học của tổ chức, cá nhân nước ngoài ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động điều tra cơ bản, nghiên cứu khoa học, thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên biển đang được tiến hành hợp pháp trong vùng biển Việt Nam.

Sử dụng vật liệu nổ, hóa chất độc, các phương tiện, thiết bị khác có khả năng gây thiệt hại đối với người, tài nguyên và gây ô nhiễm môi trường biển

Đặc tính hóa chất chủ yếu mang tính cháy nổ, kích ứng, độc và ăn mòn. Do đó, hoạt động hóa chất luôn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, sự cố hóa chất có thể xảy ra bất kỳ thời điểm nào và khi xảy ra, sự cố hóa chất luôn tiềm ẩn khả năng phát triển thành sự cố ở quy mô lớn, có tác động trên phạm vi rộng, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dân, nền kinh tế, tài sản và môi trường xung quanh. Vật liệu nổ, hóa chất độc, các phương tiện, thiết bị khác có khả năng gây thiệt hại cao có ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến con người, tài nguyên và có thể gây ô nhiễm môi trường biển.

Theo đó, không cấp phép đối với hoạt động nghiên cứu khoa học của tổ chức, cá nhân nước ngoài có sử dụng vật liệu nổ, hóa chất độc, các phương tiện, thiết bị khác có khả năng gây thiệt hại đối với người, tài nguyên và gây ô nhiễm môi trường biển, trừ trường hợp vật liệu nổ, hóa chất độc được cơ quan có thẩm quyền cấp phép cho phép sử dụng để thực hiện hoạt động nghiên cứu khoa học.

Hoạt động có xây dựng đảo nhân tạo, công trình trên biển

Xây dựng công trình nhân tạo trên biển tác động tiêu cực đến hòa bình, an ninh, kinh tế, thương mại và môi trường biển. Vùng biển liên quốc gia luôn là khu vực xảy ra nhiều tranh chấp về lãnh thổ, quyền, lợi ích và bất kỳ hoạt động xây dựng nào ở trên biển đều có thể mang lại những nguy cơ tiềm ẩn có ảnh hưởng tiêu cực. Do đó, Nhà nước không cấp phép đối với hoạt động nghiên cứu khoa học của tổ chức, cá nhân nước ngoài có xây dựng đảo nhân tạo, công trình trên biển.

Trên đây là 04 trường hợp đầu tiên mà Nhà nước từ chối cấp phép cho tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam. Các trường hợp tiếp theo sẽ được Luật Hoàng Anh làm rõ ở Phần 2.