Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay thì môi trường chính là vấn đề nóng bỏng được chính phủ các quốc gia quan tâm hàng đầu, trong đó có Việt Nam. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, tốc độ đô thị hóa nhanh, sự di dân tự do từ các tỉnh về thành phố lớn, việc xây dựng các công trình, các khu chung cư nhiều… nên đối mặt với những thách thức to lớn từ ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Những vấn đề này đe dọa trực tiếp tới cuộc sống của con người và các sinh vật trê Trái Đất. Vì vậy, phòng ngừa, ứng phó với sự cố môi trường được coi là vấn đề cấp thiết và quan trọng của quốc gia. Nhận thấy được vấn đề này, Chính phủ đã đưa ra những quy định về phòng ngừa ứng phó sự cố môi trường nhằm giúp người dân có nhận thức đúng đắn và kịp thời có những hành động hợp lý trong công tác bảo vệ môi trường trong thời buổi hiện nay.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các quy định đầu tiên chuẩn bị ứng phó sự cố môi trường theo Điều 124 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Người có trách nhiệm chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường

Căn cứ theo khoản 1 Điều 124 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“1. Người có trách nhiệm chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường quy định tại khoản 4 Điều 125 của Luật này có trách nhiệm chỉ đạo xây dựng, phê duyệt kế hoạch ứng phó sự cố môi trường thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của mình; chỉ đạo tổ chức diễn tập ứng phó sự cố môi trường theo kế hoạch ứng phó sự cố môi trường do mình phê duyệt.”

Theo đó, người có trách nhiệm chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường bao gồm chủ dự án đầu tư, cơ sở đối với sự cố môi trường trên phạm vi cơ sở; Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Trưởng Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đối với sự cố môi trường cấp huyện, cấp tỉnh; Chủ tịch Ủy ban quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm Cứu nạn cấp tỉnh đối với sự cố môi trường cấp quốc gia. Như vậy, mỗi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong ứng phó sự cố môi trường phải đảm bảo xây dựng và chuẩn bị đầy đủ kế hoạch ứng phó sự cố môi trường theo đúng quy định của pháp luật.

Trách nhiệm của Bộ Quốc phòng

Khoản 2 Điều 124 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“2. Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hướng dẫn, xây dựng lực lượng và bố trí nguồn lực, trang thiết bị ứng phó sự cố môi trường cho Ủy ban quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm Cứu nạn; Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp tỉnh, cấp huyện.”

Bộ Quốc phòng là cơ quan tham mưu cho Đảng và Nhà nước về đường lối, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng bảo vệ Tổ quốc; quản lý nhà nước về lĩnh vực quốc phòng trong phạm vi cả nước; tổ chức thực hiện việc xây dựng, quản lý và chỉ huy Quân đội nhân dân, Dân quân tự vệ; quản lý các dịch vụ công theo quy định của pháp luật.

Với vai trò nòng cốt, tuyến đầu, phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn được xác định là nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình quan trọng, cấp bách, thường xuyên của lực lượng vũ trang, đặc biệt là lực lượng quân sự trong toàn tỉnh. Các đơn vị, lực lượng chủ động các giải pháp phòng ngừa, tập trung hiệp đồng ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.

Trách nhiệm của Chủ dự án đầu tư, cơ sở

Khoản 3 Điều 124 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Chủ dự án đầu tư, cơ sở phải có công trình, trang thiết bị, phương tiện ứng phó sự cố môi trường theo quy định của pháp luật; xây dựng, huấn luyện lực lượng tại chỗ cho ứng phó sự cố môi trường.

Sự cố môi trường là sự cố xảy ra trong quá trình hoạt động của con người hoặc do biến đổi bất thường của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái môi trường nghiêm trọng.

Sự cố môi trường không tự nhiên mà xảy ra, có thể là do sự tác động của tự nhiên nhưng chủ yếu là do hoạt động kinh doanh sản xuất của con người hiện nay. Vì vậy, mỗi cá nhân, tổ chức phải nhận thức rõ được trách nhiệm của mình trong công tác ứng phó sự cố môi trường tại cơ sở. Đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật, trang bị ứng phó sự cố môi trường và hoàn thành đầy đủ các nội dung được yêu cầu trong giai đoạn chuẩn bị ứng phó sự cố môi trường.

Ban hành, thực hiện kế hoạch ứng phó sự cố môi trường

Nội dung này được quy định tại khoản 4 Điều 124 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.\

Theo đó, việc ban hành, thực hiện kế hoạch ứng phó sự cố môi trường được quy định như sau:

a) Ủy ban quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm Cứu nạn ban hành và thực hiện Kế hoạch ứng phó sự cố môi trường cấp quốc gia; kiểm tra việc thực hiện kế hoạch ứng phó sự cố môi trường do Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp tỉnh ban hành;

b) Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp tỉnh ban hành và thực hiện kế hoạch ứng phó sự cố môi trường cấp tỉnh; kiểm tra việc thực hiện kế hoạch ứng phó sự cố môi trường do Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp huyện ban hành;

c) Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp huyện ban hành và thực hiện kế hoạch ứng phó sự cố môi trường cấp huyện;

d) Chủ dự án đầu tư, cơ sở ban hành và tổ chức thực hiện kế hoạch ứng phó sự cố môi trường của cơ sở mình.

Như vậy, việc ban hành, thực hiện kế hoạch ứng phó môi trường các cấp phải được thực hiện đúng thẩm quyền theo quy định của pháp luật và đảm bảo hoàn thành đầy đủ trách nhiệm của mình trong công tác chuẩn bị ứng phó sự cố môi trường.

Trên đây là 4 nội dung đầu tiên về chuẩn bị ứng phó sự cố môi trường. Các nội dung tiếp theo sẽ được Luật Hoàng Anh làm rõ ở Phần 2.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh