Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay thì môi trường chính là vấn đề nóng bỏng được chính phủ các quốc gia quan tâm hàng đầu, trong đó có Việt Nam. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, tốc độ đô thị hóa nhanh, sự di dân tự do từ các tỉnh về thành phố lớn, việc xây dựng các công trình, các khu chung cư nhiều… nên đối mặt với những thách thức to lớn từ ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Những vấn đề này đe dọa trực tiếp tới cuộc sống của con người và các sinh vật trê Trái Đất. Vì vậy, phòng ngừa, ứng phó với sự cố môi trường được coi là vấn đề cấp thiết và quan trọng của quốc gia. Tuy nhiên, các công tác ứng phó môi trường cũng tốn kém khoản chi phí lớn trong việc áp dụng các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại và bù đắp vào những lỗ hổng môi trường do sự cố gây ra. Đặc biệt là sự trợ giúp của cộng đồng trong các hoạt động phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường.

Tiếp nối Phần 1, trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các quy định tiếp theo về công khai thông tin và sự tham gia của cộng đồng dân cư trong phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường theo Điều 129 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Trách nhiệm chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường

Khoản 4 Điều 129 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“4. Người có trách nhiệm chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường và người phát ngôn về sự cố môi trường có trách nhiệm cung cấp, cập nhật thông tin kịp thời về sự cố môi trường cho cơ quan truyền thông, báo chí, cộng đồng dân cư. Thông tin về sự cố môi trường do người có trách nhiệm chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường và người phát ngôn về sự cố môi trường cung cấp, công bố là thông tin chính thức.”

Sự cố môi trường là sự cố xảy ra trong quá trình hoạt động của con người hoặc do biến đổi bất thường của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái môi trường nghiêm trọng. \

Người có trách nhiệm chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường bao gồm chủ dự án đầu tư, cơ sở đối với sự cố môi trường trên phạm vi cơ sở; Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Trưởng Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đối với sự cố môi trường cấp huyện, cấp tỉnh; Chủ tịch Ủy ban quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm Cứu nạn cấp tỉnh đối với sự cố môi trường cấp quốc gia.

Người phát ngôn về sự cố môi trường là người phát biểu thay cho cá nhân hay một tổ chức về sự cố môi trường được yêu cầu.

Theo đó, người chỉ đạo ứng phó sự cố môi trường và người phát ngôn về sự cố môi trường phải có trách nhiệm với các nội dung mà mình cung cấp về sự cố môi trường cho cộng động. Các thông tin được cung cấp như vậy được coi là thông tin chính thức nên người chỉ đạo ứng phó sự cố và người phát ngôn về sự cố môi trường phải đảm bảo đây là những thông tin chính xác, chân thực và rõ ràng, không gây mơ hồ nhầm lẫn hoặc nhiễu loạn thông tin gây nhiễu loạn cộng đồng.

Cơ quan truyền thông, báo chí có trách nhiệm thông tin chính xác, trung thực, đầy đủ và kịp thời về sự cố môi trường và ứng phó sự cố môi trường.

Nội dung này được quy định tại khoản 5 Điều 129 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Cơ quan truyền thông có những nhiệm vụ và quyền hạn trong lĩnh vực báo chí, truyền thông theo Luật Báo chí như sau: Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của Nhân dân; Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng; Phản ánh và hướng dẫn du luận xã hội: làm diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của Nhân dân.

Theo đó, truyền thông, báo chí là phương tiện cung cấp thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan nhà nước, là diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của Nhân dân và định hướng dư luận xã hội.

Trên phạm vi cộng đồng và xã hội, muốn tập trung nguồn sức mạnh – cả về nguồn lực tinh thần và vật chất, vào việc giải quyết các vấn đề về sự cố môi trường, cần phải có định hướng huy động, tổ chức nguồn lực – cả về tinh thần và vật chất, thì mới đạt được hiệu quả cao.

Chính vì vậy, cơ quan truyền thông, báo chí có trách nhiệm thông tin chính xác, trung thực, đầy đủ và kịp thời về sự cố môi trường và ứng phó sự cố môi trường. Điều này đồng nghĩa với định hướng nhận thức của người dân một cách đúng đắn và có cái nhìn khách quan về môi trường xung quanh.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh