Hiện nay, môi trường chính là một trong những vấn đề nóng bỏng được quan tâm hàng đầu. Các hoạt động bảo vệ môi trường cũng được Chính phủ ưu tiên thực hiện để đảm bảo đời sống sinh hoạt và sản xuất kinh doanh của người dân. Để tiết kiệm thời gian chi phí điều tra và phân tích chất lượng môi trường thì việc phân loại dự án đầu tư  theo tiêu chí môi trường là rất thiết thực, có thể phân vùng nhóm dự án cần phải đánh giá sơ bộ tác động môi trường và những nhóm nào không cần phải đánh giá.

Vì vậy Nhà nước đã đưa ra các quy định về đánh giá sơ bộ tác động môi trường để hướng dẫn các cơ quan tổ chức có hành động đúng đắn nhất. Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung về đánh giá sơ bộ tác động môi trường theo quy định tại Điều 29 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây sẽ được gọi tắt là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Đối tượng của đánh giá sơ bộ tác động môi trường

Căn cứ theo khoản 1 Điều 29 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định đối tượng phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường là dự án đầu tư nhóm I quy định tại khoản 3 Điều 28 của Luật này.

Theo đó các dự án đầu tư này bao gồm: Dự án thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô, công suất lớn; dự án thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại; dự án có nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất; Dự án thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô, công suất trung bình nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường; dự án không thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô, công suất lớn nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường; Dự án sử dụng đất, đất có mặt nước, khu vực biển với quy mô lớn hoặc với quy mô trung bình nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường; Dự án khai thác khoáng sản, tài nguyên nước với quy mô, công suất lớn hoặc với quy mô, công suất trung bình nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường; Dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất quy mô trung bình trở lên nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường; e) Dự án có yêu cầu di dân, tái định cư với quy mô lớn. (theo khoản 3 Điều 28 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020). Đây là những dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường ở mức độ cao nên việc đánh giá sơ bộ tác động môi trường là rất cần thiết để tránh lãng phí thời gian và chi phí.

Thời điểm đánh giá sơ bộ tác động môi trường

Khoản 2 Điều 29 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“2. Thời điểm đánh giá sơ bộ tác động môi trường được thực hiện trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng, đề xuất chủ trương đầu tư, đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư thuộc đối tượng phải đề nghị quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, xây dựng.”

Theo đó, việc đánh giá sơ bộ tác động môi trường phải được thực hiện đồng thời cùng với nghiên cứu dự án, đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư chứ không phải lập dự án chờ phê duyệt rồi mới đánh giá sơ bộ tác động môi trường.

Nội dung của đánh giá sơ bộ tác động môi trường

Khoản 3 Điều 29 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định cụ thể nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường bao gồm:

a) Đánh giá sự phù hợp của địa điểm thực hiện dự án đầu tư với Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia, Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh và quy hoạch khác có liên quan;

b) Nhận dạng, dự báo các tác động môi trường chính của dự án đầu tư đối với môi trường trên cơ sở quy mô, công nghệ sản xuất và địa điểm thực hiện dự án;

c) Nhận diện yếu tố nhạy cảm về môi trường của khu vực thực hiện dự án đầu tư theo các phương án về địa điểm (nếu có);

d) Phân tích, đánh giá, lựa chọn phương án về quy mô, công nghệ sản xuất, công nghệ xử lý chất thải, địa điểm thực hiện dự án đầu tư và biện pháp giảm thiểu tác động môi trường;

đ) Xác định các vấn đề môi trường chính và phạm vi tác động đến môi trường cần lưu ý trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường.

Theo đó, đánh giá sơ bộ tác động môi trường là việc xem xét, nhận dạng các vấn đề môi trường chính của dự án đầu tư trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi hoặc giai đoạn đề xuất thực hiện dự án đầu tư. Vì vậy mà nội dung của đánh giá phải đảm bảo tính chính xác, rõ ràng và thực tế để có thể đưa ra phương án giải quyết thích hợp nhất.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân đề xuất dự án đầu tư thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường.

Căn cứ theo khoản 4 Điều 29 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, quy định:

“4. Cơ quan, tổ chức, cá nhân đề xuất dự án đầu tư thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường. Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét đồng thời với hồ sơ đề nghị quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư.”

Theo đó, các chủ dự án đầu tư thuộc nhóm I, nhóm có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao chịu trách nhiệm thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường và phải đảm bảo chính xác, minh bạch.

Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền chịu trách nhiệm xem xét và phê duyệt nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường căn cứ theo quy định của pháp luật. Nội dung này phải đảm bảo đủ tính pháp lý và tính phù hợp với thực tế. Phê duyệt nội dung đánh giá đồng thời với chấp thuận chủ trương đầu tư.

Luật Hoàng Anh