Cùng với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội thì tình trạng ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt tài nguyên môi trường cũng diễn ra phức tạp, có ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững. Tài nguyên nước là các nguồn nước mà con người sử dụng hoặc có thể sử dụng vào những mục đích khác nhau. Nước được dùng trong hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, dân dụng, giải trí và môi trường. Có thể thấy được, nước là nguồn tài nguyên quý giá, nước rất cần thiết cho hoạt động sống của con người cũng như các sinh vật. Đồng thời là nguồn tài nguyên thiết yếu cho sự phát triển bền vững của quốc gia. Tuy nhiên, hiện nay, nguồn nước sạch đã giảm đáng kể, tình trạng sử dụng nước không hợp lý mà lý do chủ yếu lại đến từ hoạt động sinh hoạt và sản xuất của con người. Chính vì vậy, việc quản lý, khai thác và sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguồn nước đã trở thành mục tiêu hàng đầu của Nhà nước. Muốn vậy, trước hết cần phải nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của nguồn nước đối với cuộc sống và phát triển kinh tế xã hội.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ trình bày các nội dung về danh mục lưu vực sông, danh mục nguồn nước theo Điều 7 Luật Tài nguyên nước số 06/VBHN-VPQH ngày 04 tháng 1 năm 2017 (sau đây được gọi là Luật Tài nguyên nước năm 2017).

Tổng quát

Căn cứ vào khoản 1 Điều 7 Luật Tài nguyên nước năm 2017 quy định như sau:

“1. Danh mục lưu vực sông, danh mục nguồn nước là căn cứ để thực hiện các nội dung quản lý tài nguyên nước theo lưu vực sông, nguồn nước.”

Lưu vực sông là vùng đất mà trong phạm vi đó nước mặt, nước dưới đất chảy tự nhiên vào sông và thoát ra một cửa chung hoặc thoát ra biển. Nguồn nước liên quốc gia là nguồn nước chảy từ lãnh thổ Việt Nam sang lãnh thổ nước khác hoặc từ lãnh thổ nước khác vào lãnh thổ Việt Nam hoặc nguồn nước nằm trên đường biên giới giữa Việt Nam và quốc gia láng giềng.

Theo đó, việc xây dựng mục các nguồn nước trong các lưu vực sông là một công việc rất cần thiết. Đồng thời cũng là cơ sở xác định phạm vi không gian cho các nhiệm vụ quản lý, điều tra, quy hoạch tài nguyên nước ở Trung ương và các địa phương.

Danh mục lưu vực sông

Nội dung này được quy định chi tiết tại khoản 2 Điều 7 Luật Tài nguyên nước năm 2017.

Danh mục lưu vực sông là tập hợp các lưu vực sông được phân loại dựa trên các tiêu chí về tầm quan trọng, quy mô diện tích lưu vực, chiều dài sông chính, đặc điểm về mặt hành chính - lãnh thổ và các căn cứ khác. Theo đó, Danh mục lưu vực sông bao gồm:

- Lưu vực sông liên tỉnh;

- Lưu vực sông nội tỉnh.

Lưu vực sông liên tỉnh là lưu vực sông nằm trên địa bàn từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trở lên.

Lưu vực sông nội tỉnh là lưu vực sông nằm trên địa bàn một tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Danh mục nguồn nước

Theo đó, Danh mục nguồn nước bao gồm:

a) Nguồn nước liên tỉnh;

b) Nguồn nước nội tỉnh;

c) Nguồn nước liên quốc gia.

Nguồn nước liên tỉnh là nguồn nước phân bố trên địa bàn từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trở lên.

Nguồn nước nội tỉnh là nguồn nước phân bố trên địa bàn một tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Nguồn nước liên quốc gia là nguồn nước chảy từ lãnh thổ Việt Nam sang lãnh thổ nước khác hoặc từ lãnh thổ nước khác vào lãnh thổ Việt Nam hoặc nguồn nước nằm trên đường biên giới giữa Việt Nam và quốc gia láng giềng.Ở Việt Nam, các lưu vực sông được hình thành từ mạng sông suối khá dày đặc, đặc điểm thuỷ văn và địa chất thuỷ văn đa dạng với 3.317 con sông có chiều dài trên 10km, 24 phân vị địa chất chứa nước trên toàn lãnh thổ tồn tại trong các trầm tích bở rời, phun trào bazan đến các loại đá cứng. Các vùng, miền địa chất thuỷ văn và các lưu vực sông liên tỉnh và nội tỉnh hình thành nên các điều kiện tự nhiên nguồn nước rất đa dạng. Vì vậy, vấn đề quy hoạch, quản lý tài nguyên nước một cách khoa học, hiệu quả càng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng.

Trách nhiệm trong ban hành danh mục lưu vực sông, nguồn nước

Theo đó, cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm như sau:

- Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức lập danh mục lưu vực sông liên tỉnh trình Thủ tướng Chính phủ ban hành; lập, ban hành danh mục lưu vực sông nội tỉnh, danh mục nguồn nước liên tỉnh, liên quốc gia.

Ví dụ: Quyết định số 1757/QĐ-BTNMT ngày 11 tháng 8 năm 2020 quy định về việc ban hành danh mục nguồn nước liên tỉnh và danh mục nguồn nước liên quốc gia (nguồn nước mặt)

- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh lập, ban hành danh mục nguồn nước nội tỉnh trên địa bàn.

Ví dụ: Quyết định số 1283/QĐ-UBND ngày 16 tháng 10 năm 2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình về việc ban hành danh mục nguồn nước nội tỉnh (nguồn nước mặt) tỉnh Ninh Bình.

Xem thêm tại: Tổng hợp bài viết về Luật Tài nguyên nước